Λένε ορισμένοι ότι η κρίση έχει και την θετική της πλευρά, ότι δίνει την ευκαιρία σε ορισμένους πολίτες να δουν τα πράγματα αλλιώς, καθώς κι ότι προσφέρεται με την κρίση σε όλους η δυνατότητα να δείξουν τις καλές τους πλευρές, την αλληλεγγύη, την ολιγάρκεια, εν γένει την καλοσύνη. Mα, δεν φαίνεται ότι δεν υπάρχει καλή πλευρά της κρίσης.
Οι καλοί άνθρωποι είναι καλοί άνθρωποι, ανεξαρτήτως κρίσης, πριν απ’ αυτήν και έπειτα απ’ αυτήν.
Αυτό που ονόμαζαν οι Αρχαίοι αρετή, δηλαδή το θάρρος, το αίσθημα δικαίου, η αυτάρκεια, το μέτρο, κι ό,τι αποκαλούν οι χριστιανοί αγάπη, ευρυχωρία και προσφοράς, δεν χρειάζονται ως καταλύτη την κρίση προκειμένου να εκδηλώνονται.
Αντιθέτως, η κρίση, υποβαθμίζοντας πολλούς και όλο και περισσότερους ανθρώπους σε κατάσταση αδυναμίας, «μαγκώνει», ακυρώνει τις εκδηλώσεις και της αρετής και της αγάπης.
Η λιτότητα που επιβάλλουν οι χορτάτοι στους αδύναμους δεν μπορεί να εκλαμβάνεται από τους τελευταίους ως επιστροφή στην (από υποχρέωση) ολιγάρκεια, αλλά για την ακρίβεια, στη… σκλαβιά.
Η κρίση δεν απελευθερώνει τις καλές πλευρές των ανθρώπων, ούτε τους μαθαίνει «πατριδογνωσία». Δεν γίνεται δηλαδή κανείς στωικός μετρώντας την άνοδο – κάθοδο των επιτοκίων, ούτε αγαθότερος, πληρώνοντας ακριβότερη τη ΔΕΗ. Οι άνθρωποι, λόγιοι ή λαϊκοί, είναι ό,τι είναι πριν από την κρίση και αναλόγως αντιδρούν κι εκδηλώνονται κατά τη διάρκειά της.
Δεν χρειάζεται καμιά κρίση ο λαός για να ανακαλύψει το (κοινό) μεγαλείο που κρύβει μέσα του, διότι ακριβώς αυτή η κοινότητα του το έχει δημιουργήσει.
Το φιλότιμο των ανθρώπων, η φυσική ευγένεια, εκείνο που λέμε αρχοντιά, η παράδοση της αλληλοβοήθειας, η φιλοπονία, η αξιοπρέπεια, η αγάπη για τη ζωή και η επίγνωση του πένθους, ο σεβασμός στους ήρωες και τους αγίους, όσο κι αν έχουν συκοφαντηθεί απ’ αυτούς που χειραγωγούν (και συχνά εκμαυλίζουν) τον λαό, είναι ιδιότητες και χαρακτηριστικά ενός έρωτα προς το ωραίο. Αυτό κανείς δε μπορεί να το ξεριζώσει από το πρόσωπο του απλού κόσμου αυτής της θάλασσας, του χτίστη της καλύβας, του χτίστη του Παρθενώνα.
Σε ένα μόνο η κρίση υπήρξε αρκούντως χρήσιμη: έβγαλε πολλούς απ’ τις αυταπάτες τους. Τους φανέρωσε ότι το σύστημα είναι μία διαρκής σειρά εναλλασσόμενων κρίσεων, ότι αυτό που χτίζεις ή έχεις σήμερα δεν υποχρεούται σε καμία λογική συνέχεια με ό,τι μπορεί να σου συμβεί αύριο.
Ο κυνισμός με τον οποίον διατυπώνουν τα της έκτακτης ανάγκης οι ισχυροί, μόνο ίσως απ’ τους αφελείς μπορεί να εκλαμβάνεται ως ειλικρίνεια. Η πιθανότητα οι Δυνατοί (ή οι εντολοδόχοι των Δυνατών) να είναι και ανόητοι επιδεινώνει τα πράγματα, μάλιστα στο κωμικοτραγικό επίπεδο που τα ζούμε εμείς σήμερα• με κυβερνήσεις να μας έχουν «σώσει» (τουλάχιστον) έξι φορές και κάθε φορά να μας ζητούν να πληρώσουμε τις αποτυχίες τους μία προς μία, ένας προς έναν.
Δεν τιμωρούνται οι λαοί, ούτε από καλβινιστές ηθικολόγους και τοκογλύφους, ούτε από ανδρείκελα. Οι πολίτες υπηρετούνται και όταν δεν υπηρετούνται σωστά, τιμωρούν.
Αργούν. Αλλά ο λαός που του τρως τα κόπια του (τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τη δουλειά, το σπίτι), όσο κι αν έχεις διαφθείρει ένα μέρος του με ρουσφέτια και χρηματισμούς, όσο κι αν του κάνεις πλύση εγκεφάλου με κουβέντες της μπυραρίας και της οθόνης, κάποτε σηκώνει κεφάλι.
Κι όταν σηκώσει κεφάλι, όπου και να κρυφθείς θα σε δει…
