Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του διεθνούς «Εργαστηρίου και Σχολείου Πρακτικής Άσκησης» που διοργανώθηκε στο ΙΝΑΛΕ, από 15 μέχρι 19 Φεβρουαρίου 2016, με θέμα την καλλιέργεια των μακροφυκών (Workshop & Training School on seaweed cultivation). Η εκδήλωση οργανώθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Δράσης COST «PHYCOMORPH» (http://www.phycomorph.org/), με υπεύθυνους τον Δρ. Σωτήρη Ορφανίδη, Ερευνητή ΙΝΑΛΕ του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και τον Δρ. Χρήστο Κατσαρό, Καθηγητή του Τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ.
Συμμετείχαν 40 περίπου διεθνώς καταξιωμένοι επιστήμονες, νέοι επιστήμονες, σύμβουλοι επιχειρήσεων & υδατοκαλλιεργητές από 13 διαφορετικές χώρες, και συγκεκριμένα τις: Γαλλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία, Εσθονία, Ελλάδα, Βέλγιο, Δανία, Βρετανία, Ισραήλ, Τουρκία και Μαρόκο. Οι επιστήμονες παρουσίασαν θέματα σχετικά με την υπάρχουσα γνώση και εμπειρία τους σε θέματα υδατοκαλλιεργειών και συζήτησαν τις δυνατότητες ανάπτυξης καινοτόμων μεθόδων υδατοκαλλιέργειας για την παραγωγή νέων προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον με βάση τα μακροφύκη, με παράλληλη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Ειδικότερα αντικείμενα της εκδήλωσης αποτέλεσαν η ανάπτυξη νέων τεχνολογικών εργαλείων βασισμένων στις αρχές της Αναπτυξιακής Βιολογίας των μακροφυκών και η μεταφορά των υπαρχόντων στην υδατοκαλλιέργεια ειδών με εμπορική αξία, με έμφαση στην «Ολοκληρωμένη Πολυτροφική Υδατοκαλλιέργεια» (Integrated Multitrophic Aquaculture, IMTA).
Ορισμένα από τα συμπεράσματα χρήσιμα για τη χώρα μας είναι:
1. Η αξιοποίηση των μακροφυκών έχει υψηλότερες προοπτικές επιτυχίας εάν υιοθετηθεί από υπάρχοντες συνεταιρισμούς ή εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της εκτατικής ή εντατικής υδατοκαλλιέργειας, με σκοπό την περαιτέρω βελτίωση της παραγωγικότητάς τους με περισσότερα και ακόμη υψηλότερης αξίας προϊόντα, διατηρώντας ταυτόχρονα την ποιότητα του θαλάσσιου μέσου καλλιέργειας των ιχθύων τους υψηλή. Επιπλέον, εξαιτίας της έντονης αντιμικροβιακής και αντιμυκητιακής δράσης των φυκών εξασφαλίζεται τόσο η υγεία των ιχθύων, όσο και η καλή κατάσταση, εξαιτίας της αποφυγής επιφύτων (fouling) των ιχθυοκλωβών.
2. Είδη των γενών Ulva, Gracilaria, Asparagopsis μπορούν να αξιοποιηθούν ως βιοφίλτρα για τη βιομετατροπή των λυμάτων της ιχθυοκαλλιέργειας σε χρήσιμη βιομάζα μακροφυκών. Η υιοθέτηση τέτοιων ολοκληρωμένων πολύ-τροφικών πρακτικών (IMTA) αυξάνει την περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική αποδοχή της υδατο-καλλιεργητικής βιομηχανίας.
3. Είδη των γενών Ulva, Gracilaria, Cystoseira μπορούν να αξιοποιηθούν σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων για την απομάκρυνση από τα λύματα των θρεπτικών αλάτων και των βαρέων μετάλλων, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται τα φαινόμενα τοπικού ευτροφισμού που παρατηρούνται σε πολλές παράκτιες περιοχές της χώρας, όπου λειτουργούν βιολογικοί καθαρισμοί. Η παραγομένη βιομάζα μπορεί να αξιοποιηθεί σε διάφορες χρήσεις, π.χ. παραγωγή χαρτιού, λιπασμάτων ή βιοκαυσίμων.
4. Οι καλλιέργεια ειδών του γένους Porphyra και Chondracanthus μπορεί να δώσει προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας ή συμπληρώματα διατροφής, που συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Εάν, μάλιστα, πραγματοποιηθεί σε εύτροφες λιμνοθάλασσες μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της οικολογικής τους ποιότητας.
5. Η επιλογή γενών για καλλιέργεια ή συλλογή ξενικών γενών, π.χ. Caulerpa, που παράγουν υψηλής αξίας δευτερογενείς μεταβολίτες, καθώς και άλλες βιολογικές ή τεχνολογικές βελτιώσεις της υπάρχουσας καλλιέργειας που θα υπάρξουν στο μέλλον, δημιουργούν νέα κίνητρα αυτόνομης ανάπτυξης της καλλιέργειας σε συστήματα δεξαμενών ή λιμνοδεξαμενών.
Στο Σχολείο Πρακτικής Άσκησης δίδαξαν διεθνώς καταξιωμένοι Ερευνητές και Καθηγητές Πανεπιστημίων, ενώ το παρακολούθησαν νέοι Ερευνητές από ολόκληρη την Ευρώπη και βέβαια από την Ελλάδα. Τα μαθήματα επικεντρώθηκαν σε γένη θαλάσσιων μακροφυκών με ιδιαιτερότητες ανάπτυξης, όπως είναι τα γένη Fucus, Dictyota και Ectocarpus, γένη υψηλής οικολογικής σημασίας, όπως είναι το γένος Cystoseira, αλλά και σε γένη με εμπορική αξία, όπως είναι της Ulva, Saccharina και Porphyra.
Με θερμούς χαιρετισμούς,
Σωτήρης Ορφανίδης & Χρήστος Κατσαρός
