02/09/2024
Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου, Αθήνα: ένα Volkswagen γαλάζιο με σουηδικές πινακίδες, μέσα στο οποίο βρίσκονται ένας νεαρός και μια κοπέλα, μετά από αρκετούς γύρους γύρω από το τετράγωνο όπου έχει την έδρα της η αμερικανική πρεσβεία στην Ελλάδα, παρκάρει μπροστά στο κτίριο, κοντά σε πολλά άλλα αυτοκίνητα.
Οι δυο επιβαίνοντες πριν κατέβουν παραμένουν για λίγο στο αμάξι, στη συνέχεια, ακριβώς τη στιγμή που ανοίγουν οι πόρτες, ακούγεται μια δυνατή έκρηξη, και οι φλόγες τυλίγουν το αυτοκίνητο.
Οι νέοι στο εσωτερικό του ταυτοποιούνται από έναν υπάλληλο του ξενοδοχείου στο οποίο φιλοξενήθηκαν: είναι η Maria Angeloni, από το Μιλάνο 31 χρόνων, και ο Γιώργος Τσεκούρης, κύπριος με σουηδικό διαβατήριο, 25 χρόνων.
Πρόσφατα ο Alberto Franceschini αναγνώρισε στην Maria Angeloni και στον Giorgio Tsekouris δυο μέλη του περίφημου Superclan, δομή υπερπαράνομη που οδηγούσε ο Corrado Simioni, με έδρα το Παρίσι και την πρόθεση να συντονίζει τις αντάρτικες οργανώσεις σε διεθνές επίπεδο: ο Σιμιόνι, που είχε σχεδιάσει την επίθεση στην πρεσβεία, έχοντας προβλέψει την παρουσία μιας γυναίκας, είχε αρχικά απευθυνθεί στην Mara Cagol, ζητώντας της να πάρει μέρος και, μετά την δική της άρνηση, είχε βρει τελικά σαν εθελόντρια την Maria Angeloni.
Η φιγούρα του Corrado Simioni, ιδρυτή του Superclan, είναι ιδιαίτερα αντιφατική: ένας από τους κυριότερους ερευνητές του Luigi Pirandello, ξεκινά την πολιτική του δράση στρατευμένος στις γραμμές του νεανικού σοσιαλιστικού Κινήματος με τον Bettino Craxi, από τον οποίον εκδιώκεται για ‘ηθική αναξιότητα’.
Το 1969 ιδρύει, μαζί με τον Curcio, το Collettivo Politico Metropolitano, μητροπολιτική πολιτική κολλεκτίβα, στη συνέχεια όμως οι σχέσεις με τον Curcio και τις νεογέννητες Brigate Rosse-Ερυθρές Ταξιαρχίες σιγά σιγά χειροτερεύουν, για εμφανείς πολιτικές διαφορές.
Η ενέργεια στην αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα σημαδεύει όντως την οριστική ρήξη των σχέσεων ανάμεσα στο Superclan και τις Brigate Rosse. ο Curcio, σε μια συνέντευξη που έδωσε στο βιβλίο ‘με ξεσκέπαστο πρόσωπο’, «A viso aperto» του Mario Sciajola λέει: «όλα ξεκίνησαν από μια διαμάχη εξουσίας στο συνέδριο του Pecorile.
Ο Corrado Simioni έφτασε εκεί με την πρόθεση να κατακτήσει μια ηγεμονική θέση στο εσωτερικό της προλεταριακής αριστεράς που αγωνιούσε: αναφέρθηκε σε μια σκληρή ομιλία, και υποστήριξε πως η ομάδα περιφρούρησης έπρεπε να στρατιωτικοποιηθεί ακόμη περισσότερο.
Η προσπάθειά του δεν πέτυχε, όμως επιστρέφοντας στο Μιλάνο δεν το έβαλε κάτω: πρότεινε επιθέσεις αδιανόητες για μια οργάνωση που βρίσκονταν ακόμη μέσα σε ένα πολύ πλατύ κίνημα και, στην πραγματικότητα, ανοικτή στους πάντες.
Οι Margherita [Cagol], Franceschini κι εγώ συμφωνήσαμε στην κρίση πως οι ιδέες του ήταν επικίνδυνες και απερίσκεπτες. Αποφασίσαμε έτσι να τον απομονώσουμε μαζί με τους συντρόφους που βρίσκονταν κοντά του, τους Duccio Berio και Vanni Mulinaris: Τους κρατήσαμε έξω από την κουβέντα για την γέννηση των ερυθρών Ταξιαρχιών και δεν τους πληροφορήσαμε για την πρώτη μας ενέργεια, εκείνη εναντίον του αυτοκινήτου του Pellegrini.
Ο Simioni μάζεψε μια ομάδα μιας δεκάδας συντρόφων, ανάμεσα στους οποίους και οι Prospero Gallinari και Francoise Tusher, εγγονός του διάσημου Abbé Pierre: απομακρύνθηκαν από το κίνημα υποστηρίζοντας πως πλέον δεν ήταν άλλο από αδέσποτα σκυλιά.
Υπήρχαν όμως κοινοί φίλοι που μας κρατούσαν πληροφορημένους για τις συζητήσεις τους και γνωρίζαμε για το σχέδιό τους να δημιουργήσουν μια κλειστή και σίγουρη δομή, υπέρ-παράνομη, που να μπορεί να μπει σε δράση σαν ένοπλη ομάδα σε μια δεύτερη στιγμή: όταν εμείς, αποδιοργανωμένοι, σύμφωνα με τις προβλέψεις τους θα είχαμε όλοι συλληφθεί».
Λόγω ακριβώς αυτών των περιστάσεων η φιγούρα της Maria Angeloni, συντρόφισσας που έπεσε στη διάρκεια μιας επίθεσης, για πολλά χρόνια θα ξεχαστεί ή θα περιέλθει στη σιωπή, για να επιστρέψει και να την ενθυμούμαστε περισσότερο από τριάντα χρόνια αργότερα, όταν ο εγγονός της, Carlo Giuliani, θα σκοτωθεί από έναν καραμπινιέρο στη διάρκεια του G8 στη Genova 2001.
«Βρίσκομαι εδώ ως ελληνίδα πολίτης και ως εκπρόσωπος των τριών αντιστασιακών οργανώσεων ΠΑΜ, ΠΑΚ και Δημοκρατική Αντίσταση, για να δώσω το τελευταίο μου αντίο στη Maria Elena Angeloni Gaggio και στον φοιτητή Γιώργο Τσικκουρή.
Οι δύο νέοι έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατία στην Ελλάδα. Η θυσία τους δεν είναι μεμονωμένο γεγονός, αλλά εγγράφεται στο πλαίσιο των δράσεων για την καταπολέμηση και την καταστροφή του φασισμού, και για την απόρριψη του διεθνούς ιμπεριαλισμού στη χώρα μας και στον κόσμο».
Αυτά τα λόγια προφέρει, κοντά στους προμαχώνες της Porta Volta, η γνωστή ελληνίδα ηθοποιός και ακτιβίστρια Μελίνα Μερκούρη, η οποία έφτασε στο Μιλάνο με την ευκαιρία της κηδείας της Maria Elena Angeloni, μιας ακροαριστερής αγωνίστριας που πέθανε στην Αθήνα στις 2 Σεπτεμβρίου 1970 ενώ ετοίμαζε μια βομβιστική επίθεση κατά της πρεσβείας των ΗΠΑ.
Πάνω από χίλια πεντακόσια άτομα παρακολουθούν την τελετή. Δίπλα στα στεφάνια με λουλούδια, τις κόκκινες σημαίες και τα πανό της ελληνικής αντίστασης μπορείτε να δείτε και σημαίες της ANPI, του PSIUP, του PCI και του Φοιτητικού Κινήματος.
«Η θυσία τους δεν θα είναι μάταιη – συνεχίζει η ηθοποιός – μας δείχνει ακόμα τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε: αυτόν της ενεργητικής αντίστασης και της συνεργασίας με όλες τις δημοκρατικές και αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Ευρώπης».
Μετά από έναν μακρύ και σιωπηλό χαιρετισμό με σφιγμένες γροθιές, το πλήθος αποχαιρετά το φέρετρο που συνεχίζει προς το Μνημειακό Κοιμητήριο, συνοδευόμενο από τους συγγενείς και τους στενότερους φίλους της γυναίκας.
Την επομένη της κηδείας, στις σελίδες της εφημερίδας «L’Avanti» (19 σεπτεμβρίου 1970) διαβάζουμε τα εξής: «Με την ευκαιρία της κηδείας του Angeloni, η μικτή Επιτροπή της Επιτροπής πολιτών του PSI-ΣΚΙ του Μιλάνου (Cenerini, Concina, Malena, Rocchi) έστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα στον αντιπρόεδρο του Συμβουλίου, σύντροφο Francesco De Martino: «Η ανώτατη θυσία των συντρόφων Maria Angeloni και Tsicuris προτείνει ξανά μέσα στην επείγουσα δραματικότητα του τον ρόλο που πρέπει να αναλάβουν οι δημοκρατικές και σοσιαλιστικές δυνάμεις για να βοηθήσουν συγκεκριμένα την αντιφασιστική Αντίσταση του ελληνικού λαού.
Δεν είναι πλέον καιρός να επιτρέψουμε στη διπλωματία να υπερισχύσει της απαραίτητης αλληλεγγύης με τους συντρόφους και τους εργαζόμενους που καταπιέζονται από τη φασιστική δικτατορία των συνταγματαρχών.
Απέναντι σε αυτή τη σύγχυση μεταξύ διπλωματικών και ιδεολογικών λόγων που είναι ζωτικής σημασίας για την ίδια την ύπαρξη του σοσιαλιστικού κινήματος, με την ευκαιρία της κηδείας της συντρόφου Angeloni, υποκλινόμαστε μπροστά στον ηρωισμό της και ζητάμε έντονα από την Ιταλία που γεννήθηκε από την Αντίσταση να αρνηθεί έστω και την παραμικρή συνεργασία με τους βασανιστές της Αθήνας».
Ας επιστρέψουμε στην απόπειρα: Σύμφωνα με το σχέδιο, το αυτοκίνητο θα έπρεπε να πάρει φωτιά κατά τη διάρκεια της νύχτας χάρη σε μια συσκευή που εφαρμόζονταν σε ένα χρονόμετρο, μετατρέποντας το όχημα σε μια ισχυρή βόμβα. Ωστόσο κάτι στη συσκευή δεν λειτουργεί, ο μηχανισμός εκρήγνυται εκείνη τη στιγμή, ενώ οι νεαροί είναι ακόμα μέσα στο αυτοκίνητο.
Ένας τεράστιος βρυχηθμός ταράζει όλη τη γύρω περιοχή, σπάζοντας τα τζάμια. Πρώτα καθισμένος στο τιμόνι, ο κύπριος πετιέται περίπου δέκα μέτρα από την θέση του, ανάμεσα σε θραύσματα αυτοκινήτου, ανθρώπινα κομμάτια και υπολείμματα λαμαρίνας. Εντελώς τυλιγμένο στις φλόγες, ό,τι έχει απομείνει από το σώμα της ιταλίδας βρίσκεται στο μπροστινό κάθισμα.
Το ζευγάρι, που βρισκόταν στην Ελλάδα για λιγότερο από ένα μήνα, σύντομα αναγνωρίστηκε: ήταν δύο ακροαριστεροί αγωνιστές που κατοικούσαν στο Μιλάνο και συνδέονταν με τα κινήματα της αντιπολίτευσης στο καθεστώς των συνταγματαρχών.
Το ελληνικό υπουργείο Δημόσιας Τάξης ανακοινώνει επίσημα στον Τύπο ότι τα μόνα θύματα της επίθεσης είναι οι ίδιοι οι δράστες. Στην Ιταλία, οι αντιτρομοκρατικές δυνάμεις έκαναν έρευνα στα σπίτια αμφότερων των μιλανέζων: στο corso Italia και στη Via Bassini.
Σύμφωνα με την ιταλική αστυνομία, ο Τσικκουρής θα είχε επαφές με διάφορα κινήματα της ελληνικής αντιπολίτευσης. Η Maria Elena Angeloni, χωρισμένη από τον σύζυγό της και μητέρα ενός παιδιού, σύμφωνα με τους ανακριτές, θα ήταν συμπαθής των ακροαριστερών ομάδων στην μιλανέζικη περιοχή, ωστόσο, δεν υπάρχουν προηγούμενα εναντίον της, εκτός από ένα πρόστιμο, το 1969, αφού συνελήφθη να γράφει πολιτικά συνθήματα στους τοίχους της Motta, στο viale Corsica.
η Maria Elena Angeloni αφήνει έναν γιο 9 ετών, τον Φεντερίκο, που απέκτησε με τον Veniero Gaggio, τον αδερφό της Αδελαΐδας, ο οποίος με τον Τζουλιάνο Τζουλιάνι θα γεννήσουν δύο παιδιά: ένα κορίτσι που το λένε Έλενα, ένα αγόρι που το λένε Κάρλο.
Ο Carlo Giuliani, το αγόρι που σκοτώθηκε στις 20 Ιουλίου 2001 στις συγκρούσεις στους δρόμους που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια των G8 στη Γένοβα. Στην κηδεία του αγοριού παρευρέθηκε και ο Vassilis Kotulas, πενήντα έξι ετών, πολέμιος του καθεστώτος Παπαδόπουλου.
Ο θάνατος του Τζουλιάνι φέρνει στην επιφάνεια την ιστορία της επίθεσης στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης στην Corriere della Sera, σχετικά με την υπόθεση Angeloni, ο Κοτούλας κάνει την εξής δήλωση: «Η επίθεση οργανώθηκε από το PAM, το πατριωτικό απελευθερωτικό Μέτωπο. Οι Ερυθρές Ταξιαρχίες δεν είχαν καμία απολύτως σχέση».
Η έκδοση που περιέχεται στο έγγραφο XXIII n 64 Volume primo, Tomo VI της Κοινοβουλευτικής Εξεταστικής Επιτροπής για την τρομοκρατία στην Ιταλία και τα αίτια της αποτυχίας εντοπισμού των υπευθύνων για τις σφαγές είναι διαφορετική: «Το 1998, επιβεβαιώνοντας την ιστορία κάποιων μετανοημένων και αποστασιοποιημένων τρομοκρατών και τα αποτελέσματα των ερευνών του δικαστή Mastelloni, ο πρώην ταξιαρχίτης Alberto Franceschini αποκάλυψε ότι η Maria Angeloni ήταν στρατευμένη στο Superclan».
«Το Superclan γεννήθηκε με τη δεδηλωμένη επιθυμία να ηγεμονίσει και να συντονίσει τις διάφορες τρομοκρατικές οργανώσεις. Ο Galati ανέφερε επίσης πρόσφατα ένα σοβαρό ρήγμα που, το 1970, συνέβη στη σχέση μεταξύ Curcio και Simioni και, σε αντίθεση με τον Pisetta, ο οποίος δήλωσε ότι δεν γνώριζε την αιτία, διηγήθηκε ένα επεισόδιο που, κατά τη γνώμη του, θα ήταν η αιτία της σοβαρής αντίθεσης.
Σύμφωνα με τον Galati, του οποίου η εκδοχή επιβεβαιώνεται αργότερα από τον Buonavita, ο Simioni είχε σχεδιάσει μια βομβιστική επίθεση κατά της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Δεδομένου ότι το σχέδιο περιελάμβανε τη χρήση μιας γυναίκας, η Simioni είχε στραφεί στη Mara Cagol, τη σύντροφο του Curcio, στην οποία ωστόσο είχε ζητήσει να μην μιλήσει γι’ αυτό με τον Curcio.
Αντίθετα, η Καγκόλ θεώρησε ότι ήταν καλύτερο να εκμυστηρευτεί στον σύντροφό της, ο οποίος εξέφρασε την πλήρη διαφωνία και παρότρυνε τη γυναίκα να αποσυρθεί. Ως εκ τούτου, ο Simioni αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει την Maria Elena Angeloni, η οποία πέθανε στην επίθεση λόγω ελαττώματος στον εκρηκτικό μηχανισμό στις 2 σεπτεμβρίου 1970».
Ό,τι έμεινε από το πτώμα της Elena Angeloni τάφηκε με τιμές στη γενέτειρα της, στο Μιλάνο, εκεί ταξίδεψε και εκφώνησε αποχαιρετισμό και η Μελίνα Μερκούρη.
Όσο για τον Γιώργο Τσικκουρή, αυτός κηδεύτηκε στην πατρίδα του, στην κατεχόμενη σήμερα Ασσιά της Κύπρου. Σύμφωνα με τα παιγνίδια που παίζει η μοίρα, ο πατέρας του Γιώργου εξακολουθεί να είναι ένας από τους αγνοούμενους του ’74, μετά την απόβαση των Τούρκων στο νησί.
Ο αδελφός του αγωνιστή, ο Κώστας Τσικκουρής, λίγα χρόνια αργότερα μίλησε στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου και έδωσε το στίγμα του αντιστασιακού που χάθηκε τόσο άδικα:
«Ε, το αίσθημα του δικαίου της ελευθερίας το μιλούσαμε πολλές φορές, το να νιώθει ένας άνθρωπος ελεύθερος, το ότι εκείνη την εποχή την Ελλάδα την είχαμε σαν το ιδανικό μας, την ιστορία της Ελλάδας όπως την εμαθαίναμε, μέχρι και σήμερα νοιώθουμε τους Αρχαίους μας προγόνους με τα ιερά, με τα ιδανικά.
Όλα αυτά συνέτηκαν να είχε το αίσθημα ότι θα μπορούσε να συμβάλει εις την αποτίναξη του ζυγού, εις την εκδίωξη της χούντας. Τώρα πολλοί τότε είχαν κρατήσει στάση σιωπής, έλαχε ο Γιώργος ο Τσικκουρής, πιθανόν λόγω της θέσης του που είχε στο πανεπιστήμιο του Μιλάνου να εβοήθησε ακόμη περισσότερο με το ότι πολλοί Έλληνες εξόριστοι πήγαιναν εις το Μιλάνο…».
από την κηδεία της Angeloni
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος αέναη κίνηση
