Βρίσκονται 45 χιλιόμετρα δυτικά της Καβάλας σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από τη θάλασσα. Η θέση τους στρατηγική, κοντά σε δύο αεροδρόμια, της Καβάλας και της Θεσσαλονίκης, πολύ κοντά στον κόμβο του Δέλτα του Στρυμόνα της Εγνατίας οδού.
Κτισμένα σε μια κατάφυτη πεδιάδα που τη διαρρέει ο ποταμός Μαρμαράς σε περιοχή ειδυλλιακή, διαθέτουν ιαματικά χλωριονατριούχα νερά με υδρόθειο, με συνολική επιφανειακή παροχή περίπου 267 κυβικά μέτρα την ώρα η οποία μπορεί να αυξηθεί με την κατάλληλη καλλιέργεια. Η θερμοκρασία τους ιδανική, 37 έως 41,5 βαθμούς Κελσίου. Η θεραπευτική τους ικανότητα σημαντική καθώς θεραπεύουν μυοσκελετικές παθήσεις, δερματοπάθειες, άσθμα κλπ. Και η θάλασσα πολύ κοντά.
Διαθέτουν 31 συνολικά κτίρια. Τρία, τα ξενοδοχεία ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ και ΠΑΓΓΑΙΟ και το Εστιατόριο κτίστηκαν στα 1908-1910 από τον περιώνυμο αρχιτέκτονα με καταγωγή από τη Σιάτιστα Αριστοτέλη Ζάχο, αδελφό του πρώτου ιδιοκτήτη τους Ζάχο Ζάχου, το μέγαρο του οποίου είναι το πρώην Λαογραφικό Μουσείο της πόλης μας. Ο Ζάχος καπνέμπορος με έδρα τη Δρέσδη ανέλαβε τότε από το Οθωμανικό Δημόσιο την εκμετάλλευση των πηγών.
Το ενδιαφέρον είναι ότι πρόκειται ουσιαστικά για μικρό οικισμό στον οποίο λειτουργούσε φούρνος, παντοπωλείο κλπ., που αναπτύχτηκε χωρίς εντυπωσιασμούς, με κυρίαρχη την καταπληκτική παραποτάμια φύση.
Τα τελευταία χρόνια τα Λουτρά υπολειτουργούσαν με γερασμένες πλέον τις εγκαταστάσεις τους, όπως συμβαίνει με όλες σχεδόν τις λουτροπόλεις της χώρας, οι οποίες όλα αυτά τα χρόνια δεν εκσυγχρονίστηκαν και απαξιώθηκαν, ίσως γιατί οι πελάτες τους επέλεξαν δυστυχώς κυρίως τη λύση των φαρμάκων και των φυσικοθεραπειών αντί των λουτρών.
Ορθά λοιπόν το Μάρτιο του 2012 η ΕΡΓΟΑΝΑΠΤΥΞΗ Α.Μ.Θ. Α.Ε. προχώρησε στην προκήρυξη πλειοδοτικού διαγωνισμού εκμετάλλευσης «για την εκμίσθωση και εκμετάλλευση των Ιαματικών Λουτρών Ελευθερών και των επ’ αυτών εγκαταστάσεων» επιτρέποντας την ανακαίνιση, την επέκταση, την επισκευή μέσα στο χώρο των λουτρών, χωρίς όμως να δεσμεύει με κάποιους ιδιαίτερους όρους και συγκεκριμένες κατευθύνσεις τις πιθανές επεμβάσεις. Ήταν η εταιρεία Κinisis AE με έδρα τη Λάρισα η οποία στις 30 Απριλίου υπέγραψε τη σύμβαση. Συγχρόνως ανήγγειλε επένδυση 8 εκατομμυρίων για την αναβίωση της λουτρόπολης με εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων και την κατασκευή δύο ξενοδοχείων καθώς και ενός κέντρου αποκατάστασης κλειστού τύπου συνολικής δυναμικότητας 400 περίπου κλινών.
Η συνέχεια ήταν απολύτως ελληνική δικαιολογημένη αλλά και αδικαιολόγητη. Αρχικά ζητήθηκε ορθά να χαρακτηριστεί ο οικισμός Ιστορικός τόπος και αργότερα να πιστοποιηθούν τα Λουτρά από την Αρμόδια Επιτροπή Αναγνώρισης Ιαματικών Πηγών. Η πολύχρονη αναμονή δυστυχώς επέτρεψε το πλιάτσικο των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού τους, γιατί στη χώρα μας το «κοινόχρηστο» είναι ο εύκολος αφύλακτος στόχος. Τον Ιούλιο του 2014, τα λουτρά αναγνωρίστηκαν ως Ιαματικός Πόρος και επιτέλους τον Ιούλιο του 2015, τα μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου Νεοτέρων Μνημείων συντάχθηκαν με την πρόταση της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεοτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού για χαρακτηρισμό όλης της λουτροπόλης ως ιστορικού τόπου και όχι με την άποψη της τοπικής Υπηρεσίας Νεοτέρων Μνημείων, που πρότεινε το χαρακτηρισμό ως μνημείων μερικών από τα πιο ενδιαφέροντα κτίρια. Eίχε προηγηθεί στις 29 Ιουνίου το κλείσιμο των Τραπεζών και τα capital contlols…
Και τελικά στις 21 Ιουνίου του 2016 η εταιρεία Κinisis AE κατήγγειλε τη σύμβαση τονίζοντας ότι κατά τα τέσσερα χρόνια κατέβαλε πλήρως το συμφωνηθέν μίσθωμα.
Μετά την αρνητική αυτή κατάσταση, ο δήμαρχος Παγγαίου Φίλιππος Αναστασιάδης δήλωσε την πρόθεση του για συνεννόηση με την περιφέρεια ή με τον ΕΟΤ προκειμένου ο δήμος να αναλάβει την εκμετάλλευση των Λουτρών. Ήδη ο δήμος δρομολογεί επαφές σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο για την εξεύρεση της καλύτερης δυνατής λύσης.
Διατηρώντας την αισιοδοξία ακόμη και σε χαλεπούς καιρούς, ΤΑ ΕΥΣΗΜΑ ΣΕ ΟΠΟΙΟΝ ΦΕΡΕΙ ΣΕ ΠΕΡΑΣ ΤΟΝ ΕΚΣΥΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΙΚΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ!
Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα
