Η μόρφωση, κατά γενική ομολογία, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ζωή ενός ανθρώπου, αλλά κατ’ επέκταση, και σε ένα κοινωνικό σύνολο. Καλό είναι, λοιπόν, να βελτιωνόμαστε ως προς την μόρφωση σε προσωπικό επίπεδο, αλλά ταυτόχρονα και η ζωή του συνόλου να ακολουθεί μία ανοδική πορεία. Αναγκαίο είναι επίσης στην κοινωνική και την πολιτική ζωή να κυριαρχούν τα επιχειρήματα και όχι τα συνθήματα ή τα ψευδοεπιχειρήματα. Τα ορθά επιχειρήματα στηρίζονται στους κανόνες της Λογικής. Αντίθετα, υπάρχουν πολλές λογικές πλάνες, που αποτελούν ψεγάδια στην δομή ενός παραγωγικού επιχειρήματος, τα οποία καθιστούν άκυρο το επιχείρημα.
Σε μία πολύ διαδεδομένη λογική πλάνη υπέπεσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σε δήλωσή του πριν λίγες ημέρες. Σχολιάζοντας άρθρο της εφημερίδας Politico είπε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να ευτελίζεται, καθώς προσπαθεί για πολλοστή φορά να αντιπολιτευθεί χρησιμοποιώντας ανακριβή, παραπλανητικά και υποβολιμαία δημοσιεύματα. Αυτή τη φορά κάνει σημείο αναφοράς ένα ανακριβέστατο δημοσίευμα στο Politico, το οποίο προέρχεται από δημοσιογράφο, γνωστή για τις σχέσεις της με τον ΣΥΡΙΖΑ». Η δημοσιογράφος της εφημερίδας Politico είναι η κα Νεκταρία Σταμούλη. Το άρθρο της μπορεί να βρεθεί στο διαδίκτυο.
Πολλά κόμματα και ΜΜΕ αντέδρασαν στην δήλωση αυτή, έτσι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί. Για να δούμε, όμως, εμείς εάν αυτή η απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου αποτελεί λογική πλάνη. Το εάν ευσταθεί ο ισχυρισμός του ή όχι έχει και αυτό την σημασία του, αλλά δεν θα μας απασχολήσει σε αυτό το σημείωμα.
Πρόκειται για μία από τις συνηθέστερες λογικές πλάνες, την ad hominem, όπου αντί να επιχειρηματολογούμε στα επιχειρήματα του συνομιλητή μας καταφερόμαστε κατά του προσώπου που εξέφρασε την άποψη. Έτσι, αντί να εξετάσουμε τα επιχειρήματα του συνομιλητή και να αποδείξουμε ότι δεν ευσταθούν ή ότι είναι ψευδή, καταφερόμαστε κατά του προσώπου. «Άφησέ τον αυτόν είναι κομμουνιστής». Ή «μη δίνεις σημασία είναι δεξιός» ή «αυτός είναι το Α ή το Β». Η επιστήμη της Λογικής, επιβάλλει να εξετάσουμε το επιχείρημα και να δούμε εάν είναι έγκυρο σύμφωνα με τους κανόνες της. Άρα, θα πρέπει να εκφέρουμε επιχειρήματα έγκυρα με σκοπό να φανεί και να αποδειχθεί η αλήθεια και όχι με σκοπό να πείσουμε. Εάν ενδιαφερόμαστε για το πρώτο, ακόμη και λάθος να κάνουμε, ο συνομιλητής θα το αντιληφθεί και θα το προσπεράσει, εάν όμως έχουμε σκοπό να πείσουμε μόνο, τότε η «γκάφα» είναι αναπόφευκτη και αυτό θα στοιχίσει πολύ περισσότερο. Ιδιαίτερα προσεκτικοί θα πρέπει να είναι όσοι εκφέρουν δημόσιο λόγο ή κατέχουν μία τόσο υψηλή θέση, διότι γίνονται παράδειγμα για την κοινωνία ή έστω για το κομματικό ακροατήριο, που αναπαράγουν τα λεγόμενα ή γραφόμενα. Ακόμη περισσότερο όσοι κατέχουν υψηλές θέσεις και όσοι εκφράζουν δημόσιο λόγο θα πρέπει να «μορφώνουν» και να καθοδηγούν τον λαό.
Η σημερινή δημοκρατία μας στηρίχθηκε πάνω σε πολλούς αγώνες και θα πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού, ως προς την ελευθερία της σκέψης και έκφρασης, στηριζόμενη σε όλα τα επιστημονικά επιτεύγματα, που και αυτή η χώρα προσέφερε, όπως το πεδίο της Λογικής. Επιπλέον, η ειλικρινής και αληθής ενημέρωση είναι προς όφελος του συνόλου και θα πρέπει και αυτή να διαφυλαχθεί. Κλείνοντας θα πούμε ότι επειδή η δημοκρατία μας είναι πλέον «ενήλικη» και ο λαός μας αρκετά εξελιγμένος πνευματικά, σε σχέση με παλαιότερες δεκαετίες, θα ήταν καλό να αποφεύγονται οι λογικές πλάνες, διότι εκτός των άλλων χάνεται και η αξιοπιστία όσων τις χρησιμοποιούν.
Βασίλης Τσιάντος
Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
Πρόεδρος Δ.Ε. Παραρτήματος Καβάλας Ε.Μ.Ε.
