Γράφει από το Παρίσι ο Μιχάλης Μαυρόπουλος
Αμάν πιά! Το ποτήρι παραγέμισε, ξεχειλίζει. Δεν μπορώ πλέον να βλέπω τυπωμένη παντού, ιδίως στις ελληνικές εφημερίδες την μοδάτη λέξη «lockdown», σημαίνουσα στα ελληνικά εγκλεισμός, περιορισμός. Κάθε φορά που την ακούω προφερόμενη από Έλληνες φίλους, κατοικούντες χρόνια και χρόνια στο Παρίσι, με πιάνουν τα δαιμόνιά μου. Και εσείς, φίλοι Γάλλοι, ιδίως οι νέοι εξασκούμενοι στα αγγλικά, γιατί εγκαταλείπετε -είναι αλήθεια σπανιότατα- την ωραία λέξη κονφινεμάντ (εγκλεισμός) της γλώσσας σας για την οποία κάποτε οι πατεράδες σας ήταν υπερήφανοι διότι κυριαρχούσε στην Ευρώπη, και όχι μόνο; Και εσείς, σύγχρονοι Έλληνες, γιατί απαξιώνετε την με ελληνικούς χαρακτήρες γραφή της λέξεως λοκντάουν, έστω και προφερόμενη αγγλιστί; Επ’ αυτού, νομίζω (εάν δεν ξεκούτιανα) το έχω ξαναγράψει: πριν από πολλά χρόνια είδα στην υπεραιωνόβιο εφημερίδα «Εστία» γραμμένο στα ελληνικά το όνομα του εξ Ελβετίας καταγόμενου σκηνοθέτη του κινηματογράφου …Ιωάννη Λουκιανού Γονδάριου. Επρόκειτο, όπως πιθανόν να το εννοήσατε, για τον Δαλάι Λάμα του νέου κύματος του κινηματογράφου, Jean-Luc Godard, δημιουργού της αξέχαστης ταινίας «Με κομμένη την ανάσα». Είναι λυπηρό ότι η ίδια εφημερίδα, άπαρτο φρούριο της έχουσας φήμη καθαρής ελληνικής γλώσσας, δεν μπόρεσε να αποφύγει, έστω και μια φορά μόνο,την γραφή της λέξεως εγκλεισμός στα εγγλέζικα.
Αλλά δεν είναι μόνο η ακραιφνής ελληνόφρων «Εστία» που έγραψε, ευτυχώς στα ελληνικά, την λέξη λοκντάουν. Είναι και ο «Ριζοσπάστης», (με συνθηματολογία «έξω οι Αγγλο-Αμερικάνοι») που είχε τις προάλλες γραμμένη στα αγγλικά πάνω σε μια πινακίδα συνθημάτων την λέξη εγκλεισμός στα αγγλικά (lockdown). Βεβαίως, δεν αγνοώ ότι τα αγγλικά κυριαρχούν σήμερα παγκοσμίως. Όταν, από μαθητής ακόμη στο γυμνάσιο Καβάλας προσκαλούσα, μετά το τέλος του εξαώρου, ένα συμμαθητή μου για μια παρτίδα «μπαλάκια» στο σφαιριστήριο του μπάρμπα Γιάννη, στην Ίωνος Δραγούμη, όπισθεν του φημισμένου τότε εστιατορίου «Το Κεντρικόν» και μου απαντούσε, όχι δεν μπορώ γιατί έχω φροντιστήριο αγγλικών, είχα ήδη καταλάβει ότι οι γονείς των γυμνασιοπαίδων εστερούντο πολλών πραγμάτων για τα παιδιά τους, αφού χωρίς την γνώση αυτής της γλώσσας, δεν θα μπορούσε να βρεί κανείς ήδη από τότε μια «δουλειά της προκοπής», όπως έλεγε και η σχωρεμένη μητέρα μου.
Η κατά κόρον χρησιμοποιούμενη σήμερα λέξη λοκντάουν με ξενόφερτη αγγλική προφορά, περιφέρεται χωρίς αιδώ μια, και δυο, και τρείς και πάμπολλες φορές στις στήλες των εφημερίδων. Έχει γίνει ο φόβος και ο έξω αποδώ πολλών Έλλήνων που αρέσκονται να περιφέρονται ανά τας οδούς και να επισκέπτονται τις λαϊκές αγορές της Καβάλας και της Καλαμίτσας.
Πριν από μερικές μέρες ρίχνοντας μια ματιά σε μια ελληνική εφημερίδα, είδα τυπωμένη την έκφραση»braindrain». Δεδομένου ότι είμαι ξύλο απελέκητο και ανεπίδεκτος μαθήσεως στα αγγλικά, κυρίως στην προφορά, δεν κατάλαβα γρι από τα γραφόμενα. Βεβαίως, θα μπορούσα να καταφύγω στην ευκολία της αυτόματης μετάφρασης που προσφέρει το Ιντερνέτ. Δεν το έκανα, διότι βρίσκω ότι η δι’ αυτού του τρόπου μετάφραση είναι πολλές φορές ανακριβής. Έπρεπε να ψάξω επί ένα τέταρτο σε ένα γαλλο-αγγλικό λεξικό και μετέπειτα σε ένα ελληνικό για να βρώ ότι το «braindrain» μπορούμε να το μεταφράσουμε με το ελληνικότατο «διαρροή εγκεφάλων», από το οποίο ειρήσθω εν παρόδω πάσχει η Ελλάδα. Πείτε μου, δεν θα ήταν λογικό να υποθέσει κανείς ότι οι χρησιμοποιούντες τον εν λόγω αγγλισμό υπέστησαν α λα αγγλικά πλύση εγκεφάλου;
Η επέλαση πολλών άλλων εγγλέζικων λέξεων στις εφημερίδες δεν σταματά μόνο στις προαναφερθείσες εκφράσεις. Πώς να μην μιλήσω για το παγκοίνως γνωστό delivery; Το περασμένο καλοκαίρι ήμουν προσκεκλημένος στην Καβάλα σε φιλικό σπίτι για μια βραδιά γεύσεως πίτσας. Διαπιστώνοντας την ανυπομονησία να ικανοποιήσω την πείνα μου, ο φίλος νοικοκύρης μου λέει: Μην στρεσσάρεις, ο ντελιβεράς θα είναι εδώ σε πέντε λεπτά. Πώς του ήρθε και μετέτρεψε την εγγλέζικη λέξη στην ελληνόηχη «ντελιβεράς»; Πάλι καλά είπα μέσα μου που δεν μας πούλησε την λέξη με οξφορδική προφορά. Την επαύριο, γνωστός μου φιλόλογος, λατρεύων την επακριβή έννοια των λέξεων μου λέει: Εγώ θα μετέφραζα το ντελιβεράς με το τροφοδιανομεύς μετά μοτοποδηλάτου! Δεν είχα παρά να τον ευχαριστήσω διότι επλούτισα με δυο ακόμη ωραίες λέξεις το λεξιλόγιό μου.
Βολτάριζα τις προάλλες με τον υιό μου στο, εάν μπορούμε να πούμε,»εορταστικό» Παρίσι, όταν είδαμε να αιωρείται στην πόρτα ενός καταστήματος (ακόμη κλειστό) μια καλλίγραφη πινακίδα: «Clickaway», τι σημαίνει τον ερωτώ. -Μα μπαμπά που ζείς; μου προσήψε. –Στην Γαλλία που όλο και πιο πολύ τα αντικείμενα και οι έννοιες ονοματίζονται στα εγγλέζικα. —-Εν πάση περιπτώσει σημαίνει «κάντε κλικ αμέσως». –Να κάνω κλικ αλλά πού; -Στον υπολογιστή σου για να περάσεις την παραγγελία για κάτι που επιθυμείς μπαμπά τώρα για τις γιορτές.-Και γιατί να μην έρθω να το πάρω επί τόπου όταν με το καλό ανοίξουν τα μαγαζιά; -Διότι θέλουν να ‘χουν εκ των προτέρων την παραγγελία και βεβαίως τα χρήματα σου, μου εξήγησε. Είναι μήπως το διαδικτυακό εμπόριο, περί του οποίου εγένετο λόγος στην Πρωινή της30ης Νοεμβρίου;
Και για τελειώνουμε με τους αγγλισμούς: το ελληνικότατο «το παίρνω πακέτο για το σπίτι», αντικαθίσταται σε μερικές διαφημίσεις στο ΝΕΤ με την έκφραση «takeaway». Κακομοίρα ελληνική γλώσσα (αρχαία βεβαίως) που εξέθρεψες τόσες και τόσες γενιές Γάλλων πανεπιστημιακών γαλουχημένων με την ελληνολατινική ανθρωπιστική παιδεία! Και μια που αναφερθήκαμε στα λατινικά, κάπου διάβασα ότι το 85%΄των γαλλικών και το 75% των αγγλικών έχουν λατινικές ρίζες. Το λατινικό «ερράρεουμ άνου μέστ, (το λάθος είναι ανθρώπινο), οι Γάλλοι το μετέτρεψαν στο «l’erreur est humaine» . Ένας Γάλλος αντικατέστησε το αγγλικό |computer» με το έχον λατινικές ρίζες ordinatεur (ordre, ordinis), που σημαίνει βάζω τάξη, στην σειρά (υπολογιστής στα ελληνικά). Το καθημερινώς χρησιμοποιούμενο από τους δημοσιογράφους, και όχι μόνο, mass-media (μέσα επικοινωνίας) προέρχεται από το επίσης λατινικό medium που στα ελληνικά ερμηνεύεται με τις λέξεις το ευρισκόμενο στο κέντρο, στο μέσο σημείο. Αυτός, ο όχι και τόσο ευχάριστος περίπατος στον κήπο των αγγλικών λέξεων που ριζώνουν στην ελληνική γλώσσα με λυπεί μεν αλλά ταυτοχρόνως αναγνωρίζω ότι στην εποχή της παγκοσμιοποιήσεωςτων πάντων η χρήση τους είναι αναπόφευκτη…
