Τη αναγνωστική γνωριμία μου με τη Μαίρη Κόντζογλου τη χρωστώ στη φίλη μου, τη Βουλίτσα, η οποία διαθέτει μια τεράστια οικιακή βιβλιοθήκη, που πολλάκις «λεηλάτησα».
Μια μέρα που ως «ζητιανάκι» την παρακαλούσα να μου προτείνει βιβλία από τα ράφια της, με ρώτησε: «Έτυχε να διαβάσεις Μαίρη Κόντζογλου;» κι όταν έλαβε την αρνητική μου απάντηση, μου έδωσε στα χέρια «Το Μέλι το Θαλασσινό».
Μου υποσχέθηκε ότι θα το απολαύσω και είχε απόλυτο δίκιο. Όταν το επέστρεψα, η Βούλα μου δάνεισε το «Περπάτα µε τον άγγελό σου» που μ’ ενθουσίασε. Και στην επόμενη επίσκεψη μου δήλωσε: «Πλέον είσαι έτοιμη για να εντρυφήσεις στις τριλογίες της Μαίρης».
Κι έτσι επέστρεψα σπίτι με την τριλογία «Οι μεσημβρινοί της ζωής», για ν’ ακολουθήσουν «Τα Παλιά Ασήμια». Τεράστια η ευγνωμοσύνη μου για τη Βούλα που με εισήγαγε στον μαγευτικό κόσμο της συγγραφέως.
Η ίδια η Μαίρη όμως έχει μια αποκλειστικότητα. Ήταν η πρώτη και η μόνη που κατάφερε να με «πείσει» να διαβάσω βιβλία με το δύσκολο θέμα της Μικρασιατικής καταστροφής και της ανταλλαγής των πληθυσμών, που συστηματικά απέφευγα.
Χάρη στη Βούλα όμως συνδέθηκα και διαδικτυακά με τη Μαίρη Κόντζογλου. Όταν η ιντερνετική μου φίλη μ’ ενημέρωσε ότι θα ερχόταν στην Καβάλα προκειμένου να παρουσιάσει το νέο της πόνημα, τη διλογία «Από ήλιο σε ήλιο», δεν μπορούσα παρά να είμαι παρούσα.
Το απόγευμα της Τρίτης λοιπόν, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, χάρη στις Εκδόσεις Μεταίχμιο και το βιβλιοπωλείο Μερτζιανίδου, είχα τη χαρά να γνωρίσω και προσωπικά τη Μαίρη Κόντζογλου.
Όσοι βρέθηκαν μαζί μου στη βιβλιοπαρουσίαση, σίγουρα δεν ήταν οι περαστικοί του «είδα φως και μπήκα». Ήταν απόλυτα συνειδητοποιημένοι αναγνώστες, θαυμαστές της συγκεκριμένης συγγραφέως και διαθέτουν τη βιβλιογραφία της στις συλλογές τους.
Η Μαίρη έχει περάσει πολλές φορές από την Καβάλα, ενώ το 2015 είχε παρουσιάσει «Τα Παλιά Ασήμια». Όπως μας δήλωσε, βρήκε την πόλη μας αρκετά αλλαγμένη, την εντυπωσίασε η πληθώρα των καταστημάτων και κυρίως των αλυσίδων πολυκαταστημάτων, ευχήθηκε δε όλα αυτά να λειτουργούν για το καλό των καβαλιωτών.
ΜΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗ ΠΟΥ ΔΙΗΡΚΗΣΕ ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ
Η Μαίρη έκανε κάτι που λίγοι συγγραφείς τολμούν, να παρουσιάσει μόνη της τη νέα δουλειά, χωρίς υποστηρικτικό πάνελ. Άλλωστε, ποιος ιδανικότερος από την ίδια να μας αφηγηθεί λεπτομερώς τη γέννηση της νέας διλογίας «Από ήλιο σε ήλιο» που χωρίζεται σε δύο τόμους, τον «Αποσπερίτη» και τον «Ανέσπερο».
Μια γέννηση που διήρκησε τρία χρόνια, πριν εμείς ως αναγνώστες πάρουμε στα χέρια μας τις περίπου 1.200 σελίδες, για ένα άγνωστο γεγονός από την ιστορία της Σερίφου. Όλα άρχισαν το καλοκαίρι του 2019 όταν η συγγραφέας και ο σύζυγός της πήγαιναν για τις διακοπές τους στη Σίφνο.
Τότε αντίκρισε για πρώτη φορά τη Σέριφο, διαπλέοντας τη δυτική βραχώδη ακτή της. Τα βράχια και ο φάρος που είδε, η ηφαιστειογενής ενέργεια που αισθάνθηκε, την έπεισαν ότι δε θα τελείωνε έτσι απλά με το συγκεκριμένο νησί.
Η Μαίρη αναζήτησε την ιστορία του νησιού, διάβασε τις αναφορές σε μυθικές φιγούρες όπως η Δανάη, ο Περσέας και η Ανδρομέδα, που σχετίζονται με τη Σέριφο, έμαθε για τα μεταλλεία σιδήρου που ήταν γνωστά από την αρχαιότητα, ενημερώθηκε για την αιματηρή απεργία του 1916 που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην καθιέρωση της 8ωρης εργασίας και στη βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας για τους εργάτες.
Η συγγραφέας πήγε στη Σέριφο και μελέτησε όλες τις πτυχές της ζωής των ντόπιων, επικοινώνησε με ντόπιο λαογράφο που της διηγήθηκε ιστορίες και τη βοήθησε να συλλέξει πολύτιμες μαρτυρίες από ένα σημαντικότατο ιστορικό γεγονός, που ωστόσο παραμένει άγνωστο για το ευρύ κοινό.
Εντόπισε κοντολογίς ένα ζήτημα που άλλαξε το ρου της ιστορίας και χρησιμοποιώντας το ως βάση, έπλεξε γύρω του με τέχνη τη μυθοπλασία της. Προσωπικά είχα πλήρη άγνοια για τα μεταλλεία σιδήρου της Σερίφου, για την έλευση του Γερμανού μεταλλειολόγου Εμίλ Γκρόμαν που ανέλαβε τη διοίκηση, για τη στυγνή εκμετάλλευση των εργατών που εξαναγκάζονταν να δουλεύουν «από ήλιο σε ήλιο», για τις κάκιστες συνθήκες ασφάλειας που κόστιζαν τη ζωή σε πολλούς από αυτούς, για τον εκβιασμό του Γκεόργκ (υιού) Γκρόμαν που απαιτούσε την παραχώρηση κτηματικών περιουσιών σε γη με αντάλλαγμα το μεροκάματο στα μεταλλεία.
Ενόσω οι κάτοικοι της Σερίφου προσπαθούσαν να ζήσουν κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες, έφτασε στο νησί ο Σερφιώτης συνδικαλιστής Κωνσταντίνος Σπέρας. Ιδρυτικό μέλος του Εργατικού Κέντρου Αθήνας και της Γ.Σ.Ε.Ε., είχε αγωνιστεί στο πλευρό των καπνεργατών της Καβάλας το 1914 και σε άλλες μεγάλες κινητοποιήσεις, πέτυχε δε να οργανώσει τους εργάτες και να ιδρυθεί το σωματείο το οποίο κήρυξε την απεργία της 7ης Αυγούστου 1916.
Η κινητοποίηση αιματοκυλίστηκε, αφού η ελληνική κυβέρνηση απέστειλε στη Σέριφο έναν από τους πιο σκληρούς αξιωματικούς της χωροφυλακής, τον υπομοίραρχο Χαρίλαο Χρυσάνθου με απόσπασμα περίπου 30 χωροφυλάκων.
Οι γυναίκες του νησιού, που εκείνη τη χρονική περίοδο λογίζονταν περισσότερο ως ζώα παρά ως άνθρωποι, βλέποντας τους άνδρες των οικογενειών τους να τραυματίζονται ή να σκοτώνονται από τα βόλια των χωροφυλάκων, άρχισαν να πετούν πέτρες από το μετάλλευμα. Η σύρραξη κόστισε σε ανθρώπινες ζωές, αφού συνολικά έπεσαν νεκροί τέσσερις αστυνομικοί και πέντε εργάτες, ενώ δεκάδες ήταν και οι τραυματίες.
ΝΕΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΕΡΙΦΙΩΤΕΣ
Αυτή η απεργία στάθηκε τόσο κρίσιμη διότι πέτυχε για πρώτη φορά την εφαρμογή του οκταώρου, που αν και υπήρχε ως νόμος από το 1912 ουδέποτε είχε καθιερωθεί. Την επόμενη χρονιά ακολούθησε η πρώτη συμφωνία εργατών – εργοδοσίας για αυξήσεις, οδοιπορικά, προσλήψεις αποκλειστικά ντόπιων εργατών, αλλά και οικονομικά βοηθήματα στις οικογένειες των πέντε θυμάτων που σκοτώθηκαν.
Κρίσιμη όμως είναι και η παρούσα χρονική συγκυρία για τους κατοίκους του νησιού, οι οποίοι προσπαθούν να εντάξουν την περιοχή στα παγκόσμια βιομηχανικά μνημεία και να την σώσουν από ένα δυσοίωνο ενδεχόμενο.
Να τσιμεντοποιηθεί και να οικοδομηθεί από τον σημερινό «ιδιοκτήτη». Βλέπετε, οι εκβιαστικά παραχωρημένες εκτάσεις των εργατών πέρασαν από γενιά σε γενιά και πουλήθηκαν. Να μετρήσουμε λοιπόν πόσα κοινωνικά ζητήματα θέτει η νέα διλογία της Μαίρης Κόντζογλου;
Τα εργατικά δικαιώματα και την καταπάτησή τους, τον συνδικαλισμό, το δικαίωμα στην απεργία, την αιματηρή παρέμβαση των δυνάμεων καταστολής, τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, τον έρωτα και πόσα ακόμη.
Το κυριότερο και θετικότερο αποτέλεσμα της βιβλιοπαρουσίασης ήταν η δυνατότητα που μας δόθηκε να βουτήξουμε στην άγνωστη, για εμάς, ιστορία της Σερίφου. Την οποία θα μάθουμε λεπτομερέστερα μέσα από τις σελίδες της Μαίρης Κόντζογλου. Καλοτάξιδοι οι τόμοι φίλη Μαίρη. Είθε να είσαι γερή και να μας αποκαλύπτεις άγνωστες πτυχές της σημαντικής μας ιστορίας.
ΒΟΥΛΑ ΘΑΣΙΤΟΥ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ
