Για τριάντα χρόνια, εμείς οι δυτικοί, ζήσαμε μέσα σε μια βαθιά και απέραντη κοινή πεποίθηση ότι ο κόσμος πρέπει να σταματήσει να χωρίζεται σε εγωιστικά κράτη. Πολλά κακά προέρχονταν από το Κράτος. Ο εγωισμός των εθνών, οι εθνικισμοί, τα σύνορα, μια μη ανοιχτή κοινωνία, το ιδεολογικό μίσος, ο φασισμός-ναζισμός. Πάνω απ’ όλα, η κρατική διάσπαση εμπόδιζε τη διαμόρφωση και την ελεύθερη λειτουργία της υποδομής που μοναδική θα μας έδινε ευημερία, μέλλον, ειρήνη: την αγορά.
Mα…;
Γράφει ο Pierluigi Fagan πως Όσοι γνώριζαν για τον κόσμο κοίταζαν με ειρωνική συμπόνια εκείνα τα τμήματα των αποκλεισμένων που φλυαρούσαν κατά της «παγκοσμιοποίησης», ζηλεύοντας την ικανότητα και την αξία των άλλων να γνωρίζουν πώς να κάνουν ταχυδακτυλουργικά ένα παιχνίδι που δεν μπορούσαν να παίξουν εκείνοι επειδή ήταν ανίκανοι. Και ναι, δυστυχώς είναι ο σκληρός νόμος της φύσης, η επιβίωση των πιο επιδέξιων. και όσοι δεν είχαν ορισμένες δεξιότητες ήταν κατανοητό να προσπαθούν να παραπονιούνται για το παιχνίδι αντί να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να το παίξουν, αποδεχόμενοι τη δική τους έκδηλη μειονεκτικότητα.
Αυτοί ήταν οι ίδιοι που σε κοιτούσαν με αγέρωχη συμπόνια επειδή στεκόσουν αμήχανος και μπερδεμένος μπροστά στους παιάνες για την αποϋλοποίηση του κόσμου. Αρχαίες νοοτροπίες στέκονταν ακόμη εκεί με σίδηρο, νικέλιο, πετρέλαιο, σιτάρι και άλλα φρικτά υλιστικά υλικά, χωρίς να καταλαβαίνουν την αιθέρια ομορφιά της αποϋλοποίησης: bit, πληροφορίες, δεδομένα, υδρογόνο, (ω, καλά είναι ύλη, αλλά αέρια), ικανότητα, ενδυνάμωση, ανθρώπινο κεφάλαιο, κρατήστε επαφή, έγκαιρα – skill, empowerment, human capital, keep in touch, just in time, μελετήστε αγγλικά, αλλιώς είστε εκτός παιχνιδιού, ανίδεοι εξαθλιωμένοι νεάντερταλ εκτός τόπου σε έναν κόσμο σάπιενς που εκφράζουν τη φυσική τους ελίτ σάπιενς-σάπιενς.
Οι ίδιοι ήταν τότε εκείνη η μάζα των εμπνευσμένων αφυπνισμένων ανθρώπων που είχαν πρόσφατα προσέξει το Μεγάλο Κλιματικό Πρόβλημα. Για πενήντα χρόνια είχαν χαρακτηρίσει αυτούς που συνοφρυώνονταν με αυτό το πρόβλημα ως «αγκαλιαστές δέντρων», αλλά μετά είχαν μετανιώσει και είχαν αγκαλιάσει την πράσινη υπόθεση ως τη μόνη σωτηρία ενός κόσμου που αλλιώς θα ήταν καταδικασμένος σε ολέθρια καταστροφή, την ανθρώπινη εξαφάνιση.
Μετά μια όμορφη μέρα στα τέλη φεβρουαρίου 2022, όλα αυτά ξαφνικά εξαφανίζονται, μαγικά, η ιστορία εκτυλίσσεται σε ορθή γωνία και κανείς πλέον δεν κοιτάζει πίσω τι υπήρχε εκεί νωρίτερα, από πού έρχονταν, ποιος ήταν ο ευθύς Δρόμος που χάθηκε.
Ποια παγκοσμιοποίηση όμως; Γιατί θέλετε να κάνετε μπίζνες με τους βαρβάρους, τους αυταρχικούς, τους κινέζους, τους εχθρούς της δημοκρατίας, τους ανελεύθερους; Εδώ πρέπει να υπερασπιστούμε τις αξίες! Όχι ηλίθιοι, όχι τις χρηματιστηριακές αξίες, τις αξίες των πριγκίπων!
Μα ποια αποϋλοποίηση ηλίθιε! Αλλά δεν αναρωτιέσαι ποτέ από τι διάολο είναι φτιαγμένη η ζωή σου; Μα δεν καταλαβαίνεις πόσο σίδηρο, νικέλιο, δημητριακά χρειάζονται για να ζήσεις εσύ που βασικά είσαι απλώς ένα ζώο με ένα smartphone; Και έχεις αναρωτηθεί από τι στο διάολο είναι φτιαγμένο ένα έξυπνο τηλέφωνο καθώς και τα data, bits, likes, Instagram και δωρεάν μουσική; Και τι νομίζεις πως αυτά τα θέματα τα βρίσκεις δωρεάν και διαθέσιμα στον «μεγάλο και τρομερό κόσμο»; Ή πιστεύεις ότι για να τα έχουμε πρέπει να υποταχθούμε στον εκβιασμό των «βαρβάρων, αυταρχικών, κινέζων, εχθρών της δημοκρατίας, ανελεύθερων;». Μερικοί άνθρωποι είναι απλώς ηλίθιοι, δεν καταλαβαίνουν.
Οι οποίοι είναι λοιπόν ο ίδιοι που δεν καταλαβαίνουν πβς δεν μπορεί κανείς να θυσιάσει τις αξίες του για έναν μετροκύβο αερίου, και ότι οι αξίες πρέπει να υπερασπίζονται με θυσίες, με κόστος την επιστροφή στον άνθρακα, στο άτομο, ίσως πρέπει να πάμε να κόψουμε ξύλα, έτσι ασκούμαστε και διατηρούμαστε σε φόρμα.
Υπάρχουν δύο σταθερές σε αυτή τη μικρού μήκους ταινία της ζωής μας.
Η πρώτη είναι το άρρητο με το οποίο οι ίδιοι άνθρωποι που για τριάντα χρόνια έλεγαν το «όλα» τώρα λένε ακριβώς το αντίθετο από το ίδιο «όλα». Τους βλέπεις να μεταμορφώνονται, αλλά είναι μια στιγμή, ένας κυματισμός της αντίληψης. Ήταν χαμογελαστοί και σίγουροι για το μέλλον, τώρα είναι θυμωμένοι και απογοητευμένοι γιατί εσύ δεν καταλαβαίνεις ότι η ειρήνη επιτυγχάνεται με τον πόλεμο. Ξαφνικά είναι υστερικοί γιατί βλέπουν τεράστιους κινδύνους για τα αποστάγματα, τις ουσίες του πολιτισμού μας του οποίου είναι αυτοεκλεγμένοι «φύλακες» και εσύ δεν τους ακολουθείς. Καλό το κράτος, καλύτερο το οπλισμένο! Ο εθνικισμός είναι δίκαιος, είναι το ιερό δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών και πρέπει να υπερασπίζεται με το ξίφος. Ναζιφασίστες; Α, αλλά είναι πάντοτε υπερασπιστές της Δύσης. Ανοιχτά σύνορα; Είσαι τρελός; Σιδερένια παραπετάσματα, τοίχοι, βαλλόνοι, άλογα φρισίας αν χρειαστεί, πολιτισμοί εδώ, βάρβαροι από εκεί. Τι; Ελευθερία του λόγου; Σε ποιον; Στον εχθρό; Αλλά αν είναι εχθρός γιατί θέλεις να μιλήσεις, να ακούσεις, να συζητήσεις, απλά πρέπει να χτυπήσεις, να ουρλιάξεις, να του κόψεις τη γλώσσα.
Κακομοίρηδες δημοσιογράφοι, άχρηστοι τηλεοπτικοί κριτικοί, πολεμικές για οτιδήποτε αρκεί να ουρλιάζεις και να μαλώνεις, άνθρωποι χωρίς ποιότητες, έχουν γίνει πλέον σπουδαίοι γεωπολιτικοί στρατηγοί, ειδικοί στις Διεθνείς Σχέσεις, φιλόσοφοι της ηθικής της πλάκας ή drone αυτοκτονίας, δολοφόνοι με chip A, για ένα αρχαίο τανκ φτιαγμένο στην ΕΣΣΔ, λασπωμένο, ανόητο μέσα στην τυφλή σοβιετική του βαρβαρότητα. Κωδικός χρώματος; Από έντονο ανοιξιάτικο πράσινο και ελπίδα μέχρι κίτρινο και μπλε, αν και ένας τόνος στρατιωτικού πράσινου στο μπλουζάκι είναι συμπληρωματικός.
Η δεύτερη σταθερά στο σύντομο, γελοίο, αν όχι τραγικό υλικό φιλμ των τελευταίων τριάντα περίπου χρόνων, είναι η βλακεία.
Η βλακεία ορίστηκε έτσι από τον μεγάλο C. M. Cipolla, έναν από τους λίγους ιστορικούς που μπήκε στον κόπο να φωτίσει αυτή τη λεπτή μετάβαση από τον Μεσαίωνα στο σύγχρονο κόσμο, μετρώντας πράγματα: όπλα, κανόνια, ξύλα, νεκρούς από επιδημίες, ψείρες, μυρωδιές, φάρμακα, μπαχαρικά, νομίσματα, που θα χρησιμοποιηθούν για ιστορικές αφηγήσεις βασισμένες σε αριθμούς, κάποια φορά με μια λεπτή ειρωνεία ακόμη και μπροστά στην ιστορική βλακεία εκείνων που, περισσότερο από ιστορικοί, είναι συχνά κατά βάθος απλώς μέτριοι άνθρωποι των γραμμάτων, τελειωμένοι. Η ηλιθιότητα είναι: μια ζημιά σε ένα άλλο άτομο ή ομάδα ανθρώπων χωρίς την ίδια στιγμή να καταφέρνει κανένα πλεονέκτημα για τον εαυτό του ή ακόμη και να υφίσταται απώλεια.
Ίσως οφείλεται σε μια λεπτή και ασυνείδητη αντίληψη της τεράστιας και διαδεδομένης βλακείας που πολλοί, σε αυτούς τους μπερδεμένους και αβέβαιους καιρούς, μισούν. Μισούν τη βλακεία του άλλου, είτε είναι νεοπουτίνιος είτε ειρηνιστής είτε κομπλεξιστής είτε αντιδυτικός είτε πολυπολικός είτε απρόθυμος να κόψει το γκάζι για το ανώτερο ιδανικό. Είναι πολύ θυμωμένοι. Φυσικά, το καταλαβαίνουμε. Πρέπει να μισούν τον άλλον γιατί αν σταματούσαν για μια στιγμή, αν κοίταζαν πίσω σε αυτό που σκέφτονταν και έλεγαν πριν από λίγο καιρό, με πόση πεποίθηση και σφοδρότητα υποστήριζαν το ακριβώς αντίθετο εκείνου που ισχυρίζονται σήμερα, θα έμεναν εκεί σαστισμένοι αυτού που παρά τις προσπάθειες αναδύεται φυσικά στη συνείδηση. Αυτό το «αλλά…;» που θα άνοιγε την ύπαρξη στην τρομερή επίγνωση: «μα να δεις πως εκείνος ο ηλίθιος είμαι εγώ”.
Και ναι, η ιστορία έχει γυρίσει σε ορθή γωνία, αλλά στη γωνία υπάρχει ο ίδιος ανόητος που ήσουν πριν. Και αυτή είναι η Μεγάλη Σταθερά της Ιστορίας: πονηροί ανόητοι που κυριαρχούν ανόητους ηλίθιους
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος infoaut.org
