Άμορφες μάζες βλέννας χρώματος καφέ, ορατές με γυμνό μάτι, επιπλέουν στην επιφάνεια, ενώ στη συνέχεια βυθίζονται και συσσωρεύονται στο βυθό των υδάτων του Βορείου Αιγαίου.
Πρόκειται για το φαινόμενο των αιωρούμενων οργανικών συσσωματωμάτων (κολλώδη μακρο-συσσωματώματα – mucilage), το οποίο τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται με μεταβαλλόμενη ένταση, στην ευρύτερη περιοχή, δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα στους αλιείς του Βορείου Αιγαίου.
Προσκολλάται στα αλιευτικά τους εργαλεία, π.χ. δίχτυα, δυσκολεύοντας τη χρήση τους. Επιπλέον, κολλάει στο ανθρώπινο σώμα, χωρίς, ωστόσο, να δημιουργεί κάποια λοίμωξη.
Την τρέχουσα περίοδο, το φαινόμενο εμφανίστηκε τον Φεβρουάριο (2021) στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Λήμνου και της Σαμοθράκης. Στη συνέχεια, αρχές με μέσα Μαρτίου, επεκτάθηκε νοτιότερα, μέχρι τον Κόλπο του Μούδρου και βορειότερα στην Αλεξανδρούπολη, στο Φανάρι και στη Θάσο. Επίσης, στον Στρυμονικό Κόλπο, στη Χαλκιδική (Κασσάνδρα) και στον έξω Θερμαϊκό Κόλπο (Μηχανιώνα).
Τις τελευταίες ημέρες οι άμορφες μάζες βλέννας εμφανίστηκαν στον Κόλπο και στο λιμάνι της Καβάλας, αλλά και στις κοντινές ακτές (Παραλία Ελαιοχωρίου).
Σε δείγματα θαλασσινού νερού που λήφθηκαν από την Αλεξανδρούπολη και το Λιμάνι της Καβάλας στις 06/04/2021 και 28/04/2021, αντίστοιχα, διαπιστώθηκε έντονη παρουσία αιωρούμενων οργανικών συσσωματωμάτων χρώματος καφέ και μέτρια συσσώρευση φυτοπλαγκτικών κυττάρων, στα οποία κυριαρχούσαν το γένος των δινομαστιγωτών Gonyaulax και τα γένη των διατόμων Navicula, Bidulphia, Melosira.
Τα αίτια των επεισοδίων της δημιουργίας των κολλωδών μακρο-συσσωματωμάτων, ένα απρόβλεπτο και μη-περιοδικό φαινόμενο, δεν είναι μέχρι σήμερα πλήρως κατανοητά.
Ωστόσο, θα πρέπει να αναζητηθούν στη συνεργία βιολογικών διαδικασιών, όπως η αύξηση φυτοπλαγκτού (κυρίως διάτομα και δινομαστιγωτά) και η έκκριση από αυτό πολυσακχαριτών, με τις ιδιαίτερες υδρογραφικές συνθήκες της περιοχής, δηλ. την ύπαρξη έμφορτων με θρεπτικά άλατα γλυκών νερών από τα μεγάλα ποτάμια και το ρεύμα της Μαύρης Θάλασσας, και τις τρέχουσες καιρικές συνθήκες, π.χ. άπνοια, βαρομετρική πίεση.
Επειδή το φαινόμενο εκδηλώνεται τα τελευταία χρόνια τη ψυχρή περίοδο του έτους (Φεβρουάριο μέχρι Απρίλιο), σε αντίθεση με ότι συνέβαινε παλαιότερα, δηλαδή, από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η αύξηση της θερμοκρασίας της Μεσογείου Θάλασσας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Αν και δεν υπάρχει δυνατότητα ασφαλούς πρόβλεψης της δημιουργίας και της διάρκειας του φαινομένου, καθώς και των βιολογικών και οικονομικών επιπτώσεών του στο θαλάσσιο περιβάλλον και στις αλιευτικές-τουριστικές δραστηριότητες, είναι σίγουρο ότι η έντασή του θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια γιατί συμπίπτει με μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από υψηλές συγκεντρώσεις τροφής (θρεπτικά άλατα αζώτου και φωσφόρου) για το φυτοπλαγκτόν, εξαιτίας των έντονων και παρατεταμένων βροχοπτώσεων.
Στη Μεσόγειο Θάλασσα το φαινόμενο είναι γνωστό από τη Βόρειο Αδριατική, με πρώτη καταγραφή το έτος 1729. Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν αναφερθεί στην περιοχή της Αδριατικής, αλλά και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου, μεγάλης έκτασης και έντασης επεισόδια, κατά τη διάρκεια των οποίων τα κολλώδη μακρο-συσσωματώματα κάλυψαν μεγάλες θαλάσσιες εκτάσεις, με σημαντικές συνέπειες στην αλιεία και στον τουρισμό.
Σημαντικές ήταν και οι συνέπειες στο θαλάσσιο οικοσύστημα, με έμφαση στη βενθική βλάστηση και στη μακροπανίδα.
Δρ Σωτήρης Ορφανίδης, Υδροβιολόγος
Διευθυντής Ερευνών ΙΝΑΛΕ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ)
Εργαστήριο Βενθικής Οικολογίας & Τεχνολογίας
(ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ)
