ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ ΚΑΒΑΛΑΣ .…και άλλες ιστορίες.
Λεφτά .…δεν υπάρχουν για την προστασία των ιστορικών και αξιόλογων κτιρίων της χώρας. Και καθώς απέτυχε η προσπάθεια να υπαχθεί το χρηματοδοτικό εργαλείο του «Διατηρώ», σε κάποιον από τους πυλώνες επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης, όλα πλέον εξαρτώνται από την έγκριση των Τομεακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2021-2027, η οποία δεν αναμένεται να δοθεί πριν τα μέσα της ερχόμενης άνοιξης από την Ε.Ε.
Το Ι.Κ.Κ.Ι.Κ. εδώ και χρόνια έμπρακτα υποδεικνύει τρόπους απεμπλοκής και απλοποίησης των διαδικασιών επέμβασης και αποκατάστασης των διατηρητέων καπναποθηκών της πόλης με συγκεκριμένες προτάσεις όπως: 1) Θεσμικά μέτρα: Απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου και των εγκρίσεων των μελετών αποκατάστασης και επανάχρησης. Ρυθμίσεις για την επίσπευση των εσωτερικών διαδικασιών δημοσίων φορέων, Ταμείων. Άμεση έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος που προβλέπεται στον Ν. 3028/2002. 2) Αδειοδοτήσεις: Δημιουργία υπηρεσίας μιας στάσης για τα δημόσια ή ιδιωτικά κτίρια που χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα ή/και νεότερα μνημεία, σε συνεργασία των υπουργείων Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και των ΟΤΑ. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να εξεταστεί η δημιουργία πιστοποιημένων μελετητικών γραφείων και ανεξαρτήτων μελετητών (στο πρότυπο των πιστοποιημένων ελεγκτών δόμησης, ενεργειακών επιθεωρητών, εκτιμητών ακινήτων κλπ) οι οποίοι θα αναλαμβάνουν την διεκπεραίωση όλων των μελετών, διαδικασιών και έκδοση των αναλόγων αδειών. 3) Για τα κτίρια ιδιοκτησίας Δημοσίου, ΟΤΑ, κ.α.: Οι φορείς αυτοί να θέσουν σε προτεραιότητα την αξιοποίηση των συγκεκριμένων ακινήτων, είτε μόνοι είτε σε συνεργασία με ιδιώτες, προωθώντας άμεσα τις μελέτες και τις σχετικές αδειοδοτήσεις. 4) Για τα ιδιωτικά κτίρια: Θέσπιση πιλοτικού προγράμματος τύπου «Εξοικονομώ» με επιδότηση έως 150.000 ευρώ και μέχρι το 50% του κόστους. Με 15.000.000 ευρώ θα μπορούσαν να καλυφθούν έως και 100 κτίρια. 5) Χρηματοδοτήσεις: Αξιοποίηση πόρων του νέου ΕΣΠΑ, νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, χαμηλότοκων δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Τα παραπάνω δημοσιοποιήθηκαν την 2/7/2020 και είχαν προαναφερθεί και στην ημερίδα για τις καπναποθήκες που οργανώσαμε προ τριετίας. Σήμερα με το διαφαινόμενο σχέδιο – πρόταση του ΥΠΕΝ οι επεμβάσεις οι οποίες προβλέπεται να χρηματοδοτούνται θα αφορούν:στον καθαρισμό των προσόψεων για την απομάκρυνση των ατμοσφαιρικών ρύπων ή την βαφή με anti graffiti των ιστορικών κτιρίων. Στη λήψη άμεσων σωστικών μέτρων για το κέλυφος των κτιρίων ( όπως π.χ. στερέωση ανοιγμάτων, επιδιορθώσεις στην κεραμοσκεπή κ.ά.) προκειμένου να αποφευχθεί η μερική ή η ολική κατάρρευσή τους. Στην αποκατάσταση των όψεων και του κελύφους. Για παράδειγμα, θα μπορούν να επιδοτηθούν εργασίες στην κεραμοσκεπή, έργα για την αποκατάσταση του διακόσμου, την αντικατάσταση των κουφωμάτων, την επιδιόρθωση των μεταλλικών στοιχείων κ.ά.,
Επίσης, θα επιδοτούνται εργασίες για την αντικατάσταση του συνόλου του κτιρίου και του εσωτερικού του, ειδικά για την αποκατάσταση ή την ενίσχυση των ξύλινων πατωμάτων, την αποκατάσταση των κλιμάκων, αλλαγές στην διαμερισμάτωση για λειτουργικούς λόγους κ.λπ.
Αλήθεια, είναι το Σχέδιο Ανάκαμψης της χώρας μας αυτό που θα έπρεπε να είναι για να φέρει την πολυπόθητη ανάπτυξη; Το έχει κανείς κρίνει, μελετήσει, ή συγκρίνει με τα υπόλοιπα εθνικά σχέδια αναδιάρθρωσης των αντίστοιχων ευρωπαϊκών χωρών; Η σύγκριση με το Σχέδιο Ανάκαμψης της Ιταλίας για παράδειγμα, μια γειτονική χώρα με παρόμοια πλούσια ιστορία, πολιτισμό, αλλά και προβλήματα (σεισμικότητα, εθνικό χρέος, πρόσφυγες κλπ.) μπορεί να καταδείξει πολλά. Ιδίως σε ότι αφορά τον κατασκευαστικό τομέα και τον χώρο της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, τομείς για τους οποίους δυστυχώς το Εθνικό μας Σχέδιο προβλέπει ελάχιστα. Ενώ λοιπόν το σημαντικό αυτό πρόγραμμα είχε αρχικά ενταχθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης τη χώρας, (Πυλώνας Πράσινη Μετάβαση – Άξονας Αναβάθμιση Κτιριακού Αποθέματος), εγκαταλείφθηκε αιφνιδίως και αδικαιολόγητα, την τελευταία κυριολεκτικά ώρα πριν την επίσημη κατάθεσή του στην Κομισιόν.Πράγματι ανεξήγητο, ειδικά τη στιγμή που όλες ανεξαιρέτως οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης ακολουθούν πλέον τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική, βάσει της οποίας, τα κονδύλια που κατανέμονται σε αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος, αφορούν όχι πια αποκλειστικά και μόνο στην ενεργειακή αναβάθμιση αλλά πρωτίστως στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και στατικότητας των κτιρίων. Σύμφωνα με τη ρηξικέλευθη και πολλά υποσχόμενη νέα αυτή στρατηγική, η οποία ονομάζεται «Κύμα Ανακαινίσεων», η Ευρώπη στοχεύει να υπερδιπλασιάσει τον ρυθμό ανακαινίσεων και στατικών επεμβάσεων στον κτιριακό όγκο του δομημένου περιβάλλοντός της.
Σε πορεία αντίθετη από την Ευρώπη η πρόβλεψη στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης της χώρας Ελλάδα 2.0 της ενεργειακής και μόνο αναβάθμισης και κατασκευής αποκλειστικά και μόνο νέων υποδομών και δικτύων, με αποτέλεσμα να αφήνουμε τις υφιστάμενες να «απαξιώνονται και αφανίζονται», και να υποβαθμίζουν ολόκληρες περιοχές, αδιάβατες, ακατοίκητες με τραγικές συνέπειες για όλους μας. Η διατήρηση του ιστορικού κτιριακού αποθέματος της χώρας αποτελεί βασική περιβαλλοντική επιλογή, σύμφωνη με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας. Δίνοντας σε αυτά τα κτίρια και πάλι ζωή, μέσω χρηματοδοτούμενων αποκαταστάσεων που ενοποιούν τη διαφύλαξη των πολιτιστικών αξιών με καινούργιες τεχνικές κτιριακής αποκατάστασης και ενεργειακής αναβάθμισης, ξεκλειδώνουμε τεράστιες οικονομικές δυνατότητες. Παράλληλα, αποτελoύν βασικό αναπτυξιακό πόρο, καθώς συνδέονται με την προσέλκυση πολιτιστικού τουρισμού, αλλά και με την τόσο αναγκαία για την χώρα μας ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο αντίστοιχο Ιταλικό Σχέδιο Ανάκαμψης που κατατέθηκε:
Οι διαθέσιμοι πόροι που κατευθύνονται στην υπάρχουσα αρχιτεκτονική πολιτιστική κληρονομιά – heritage, (ιδιωτική ή Δημόσια), όπως διατηρητέα, παραδοσιακοί οικισμοί, υποδομές πολιτισμού, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι κ.ά., είναι ιδιαιτέρως υψηλότεροι συγκριτικά με της Ελλάδας, που όταν απευθύνονται σε οποιουδήποτε είδους κτιριακές υποδομές, αφορούν αποκλειστικά και μόνο την ενεργειακή τους αναβάθμιση.Η Ιταλία προέβλεψε επιπρόσθετα μέτρα και πλούσια κίνητρα για την επίτευξη αντισεισμικής επάρκειας για τα κτίρια της, κάτι που στο ελληνικό σχέδιο είναι ανύπαρκτο.
- Στο Ιταλικό Σχέδιο Ανάκαμψης συναντάμε:26 φορές το Πολιτιστική Κληρονομι. 76 φορές το Πολιτισμός.61 φορές το Τουρισμός. 90 φορές το Πολιτιστικ (ός,η).51 φορές το Κληρονομιά. 70 φορές το κτιριακή αποκατάσταση εννοώντας την στατική – δομική αποκατάσταση.
- Ενώ στο ΕλληνικόΣχέδιο Ανάκαμψης συναντάμε: 0 φορές το Πολιτιστική Κληρονομιά. 11 φορές το Πολιτισμός. 15 φορές το Τουρισμός. 3 φορές το Πολιτιστικ (ός,η).0 φορές το Κληρονομιά.0 φορά το Ιστορικ (ος, η). 13 φορές το κτιριακή αποκατάσταση εννοώντας την ενεργειακή αποκατάσταση.33 φορές τα κτίρ(ια) μόνο για ενεργειακή αναβάθμιση.
Η στιγμή είναι η πλέον κατάλληλη για να επιστρατεύσουμε όλες μας τις δυνάμεις, ώστε να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε επιτέλους με τον σωστό τρόπο το συνολικό κτιριακό απόθεμα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της πολύτιμης γι’ αυτήν ιστορικά και πολιτιστικά αρχιτεκτονικής της κληρονομιάς, η οποία θα έπρεπε να αποτελεί πηγή πλούτου και οικονομικής ανάπτυξης, σε αντίθεση με την θλιβερή εικόνα εγκατάλειψης που σήμερα εμφανίζει.
Τα χρηματοδοτικά εργαλείο που προσφέρονται στο νέο αναπτυξιακό νόμο 2022 είναι σημαντικότατα για το Νομό μας (ενισχύσεις εως 56%). Θα ήταν εξαιρετικά άδικο να χαθεί και αυτή η δυνατότητα χάριν της ατέρμονης γραφειοκρατικής διαδικασίας που περιβάλει όλες τις δράσεις. Συνεπώς απαιτείται άμεσοι εφαρμογή των θεσμικών προτάσεων μας που προαναφέραμε αρχικά.
Με εκτίμηση Για την Δ.Ε. του Ι.Κ.Κ.Ι.Κ.
Ο Πρόεδρος Η Γραμματέας
Ιωάννης Βύζικας Αικατερίνη Κουμανίδου
