01/01/2025
Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 1915
Παρακάτω σας προτείνουμε το διάσημο απόσπασμα που δημοσιεύτηκε από τον Antonio Gramsci την 1η Ιανουαρίου 1916 στην τορινέζικη έκδοση της εφημερίδας «L’Avanti!».
ένας ύμνος στην ελευθερία και τον αντικομφορμισμό. Αφού διαβάσουμε ολόκληρο το άρθρο θα συνειδητοποιήσουμε ότι ο Γκράμσι, πριν από εκατό χρόνια, χωρίς τηλεόραση ή μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κατάλαβε απόλυτα ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την κοινωνία είναι η τυποποίηση.
Η παραμονή της Πρωτοχρονιάς είναι απλώς η δικαιολογία για να καλέσουμε τους ανθρώπους να σκεφτούν με το κεφάλι τους, να πάρουν αποφάσεις επειδή πιστεύουν ότι έχουν δίκιο και όχι επειδή μέχρι εκείνη τη στιγμή γινόταν πάντα έτσι.
Το «Travettismo» είναι ένας άγνωστος όρος σήμερα, αλλά είναι συγκλονιστικά επίκαιρος. Αναφέρεται σε μια κωμωδία της μόδας εκείνης της περιόδου, της οποίας ο πρωταγωνιστής Monsù Travet ήταν ένας μέτριος υπάλληλος με μια βαρετή και ασήμαντη ζωή, υποδουλωμένος στην εξουσία για να επιτύχει μια μέτρια αναγνώριση που δεν θα αποκτήσει ποτέ.
Ο Γκράμσι προσπαθούσε να ηχήσει ένα σήμα αφύπνισης που είναι πιο απαραίτητο από ποτέ σήμερα: οι άνθρωποι πρέπει να σταματήσουν να ζουν στη μετριότητα, να θέτουν στόχους υψηλότερους από το μέτριο προσωπικό τους κέρδος.
Αν λοιπόν θέλουμε να παραθέσουμε τον Γκράμσι, ας το κάνουμε, αλλά κυρίως ας ακολουθήσουμε τις συμβουλές του και όχι μόνο για την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αλλά κάθε φορά που πρόκειται να υποδουλώσουμε τους εαυτούς μας στις συμβάσεις. (Dalila)
Κάθε πρωί, όταν ξυπνάω ακόμα κάτω από το σκέπαστρο του ουρανού, νιώθω ότι για μένα είναι πρωτοχρονιά. Ως εκ τούτου, μισώ αυτούς τους εορτασμούς της πρωτοχρονιάς με καθορισμένη προθεσμία οι οποίοι μετατρέπουν τη ζωή και το ανθρώπινο πνεύμα σε μια εμπορική εταιρεία με τον καλό ισολογισμό της, τον προϋπολογισμό και τις προβλέψεις για τη νέα διαχείριση.
Μας κάνουν να χάνουμε την αίσθηση της συνέχειας της ζωής και του πνεύματος. Καταλήγουμε να πιστεύουμε σοβαρά ότι από χρόνο σε χρόνο υπάρχει ένα διάλειμμα στη συνέχεια και ότι μια νέα ιστορία ξεκινά, και παίρνουμε αποφάσεις και μετανιώνουμε για τα λάθη μας κ.λπ. και τα λοιπά. Γενικότερα κάνουμε λάθος στις στιγμές.
Λένε ότι η χρονολογία είναι η ραχοκοκαλιά της ιστορίας. και μπορεί να γίνει δεκτό. Αλλά πρέπει επίσης να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν τέσσερις ή πέντε θεμελιώδεις ημερομηνίες, που κάθε καλός άνθρωπος τις κρατά κολλημένες στο μυαλό του, οι οποίες υπήρξαν στιγμές φάρσες στην ιστορία. Είναι και αυτές γιορτές πρωτοχρονιάς.
Η πρωτοχρονιά της ρωμαϊκής ιστορίας, ή του Μεσαίωνα, ή της σύγχρονης εποχής. Και έχουν γίνει τόσο παρεμβατικές και τόσο απολιθωμένες που μερικές φορές εκπλήσσουμε τους εαυτούς μας πιστεύοντας πως η ζωή στην Ιταλία ξεκίνησε το 752, και ότι το 1490 ή το 1492 είναι σαν βουνά που η ανθρωπότητα ξαφνικά διέσχισε, βρίσκοντας τον εαυτό της σε έναν νέο κόσμο, μπαίνοντας σε μια νέα ζωή.
Έτσι η ημερομηνία γίνεται ένα βάρος, ένα στηθαίο που μας εμποδίζει να δούμε ότι η ιστορία συνεχίζει να εκτυλίσσεται με την ίδια αμετάβλητη θεμελιώδη γραμμή, χωρίς απότομες στάσεις, όπως όταν η ταινία σκίζεται στον κινηματογράφο και υπάρχει ένα εκθαμβωτικό διάλλειμα φωτός.
Οπότε μισώ την παραμονή της πρωτοχρονιάς. Θέλω κάθε πρωί να είναι πρωτοχρονιά για μένα. Κάθε μέρα θέλω να λογαριάζομαι με τον εαυτό μου, και να ανανεώνομαι κάθε μέρα. Δεν υπάρχουν προϋπολογισμένες ημέρες για ξεκούραση. Τα διαλείμματα τα επιλέγω μόνος μου, όταν νιώθω μεθυσμένος από την έντονη ζωή και θέλω να κάνω μια βουτιά στο ζωώδες για να αντλήσω νέο σθένος από αυτό.
Όχι στη γκρίζα και βαρετή ύπαρξη. Θα ήθελα κάθε ώρα της ζωής μου να είναι καινούργια, ενώ συνεχίζω να συνδέομαι με αυτές που έχουν περάσει. Όχι στις χαρούμενες μέρες με συλλογικές υποχρεωτικές ρίμες, να μοιράζομαι με όλους τους ξένους που δεν με ενδιαφέρουν. Επειδή χάρηκαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας κ.λπ., να πρέπει κι εμείς να νιώθουμε την ανάγκη να χαρούμε. Όλα αυτά μου στέκονται στο στομάχι.
Περιμένω τον σοσιαλισμό και γι’ αυτόν τον λόγο. Γιατί θα πετάξει όλες αυτές τις ημερομηνίες στο σκουπιδότοπο, αυτές δεν έχουν πια καμία απήχηση στο πνεύμα μας και, αν δημιουργήσει άλλες, θα είναι τουλάχιστον οι δικές μας, και όχι αυτές που πρέπει να δεχθούμε δίχως πλεονέκτημα από τους πολύ ανόητους προγόνους μας.
(Antonio Gramsci, 1° ιανουαρίου 1916, Avanti!, τορινέζικη έκδοση, rubrica Sotto la Mole).
Η απελευθέρωση από τα ρολόγια
Για τον Γκράμσι, ο σοσιαλισμός έχει μια ανατρεπτική φύση που δεν είναι μόνο πολιτική, αλλά και κοινωνική και πολιτιστική, με στόχο την υπέρβαση παλαιών επιταγών με μια νέα αντίληψη της ιστορίας και της ατομικής επίγνωσης.
Αυτή τη φορά μιλάμε σοβαρά για μια νέα αρχή, όπου αν νιώθουμε την ανάγκη να ορίσουμε νέες ημερομηνίες λήξης, αυτό θα οφείλεται στο ότι το έχουμε αποφασίσει ως συνειδητοί άνδρες και γυναίκες (όχι μια εταιρεία που φτιάχνει σοκολατάκια).
Έτσι ο Γκράμσι, σε διαμάχη με τα λεγόμενα συμβατικά ρολόγια ή ημερολόγια, επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά ως επίκαιρος. Τα λόγια του που γράφτηκαν πριν από περισσότερο από έναν αιώνα επιστρέφουν ως προειδοποίηση και διδασκαλία.
Ο άνθρωπος είναι ολοένα και πιο χαλιναγωγημένος σε προκαθορισμένες ημερομηνίες που σημαδεύουν τη ζωή του και που κάνουν τον χρόνο του ατόμου μια εμπορική εταιρεία που τον δεσμεύει και τον ωθεί προς μια παραιτημένη παθητική αποδοχή.
Μιχάλης ‘μίκε’ Μαυρόπουλος infoaut.org
