Μου κάνει τρομερή εντύπωση, κάθε φορά που κατεβαίνω στον κήπο και παρακολουθώ τις φωλιές των μυρμηγκιών, η υπευθυνότητα και η τάξη που επικρατεί ανάμεσά τους. Τα μυρμήγκια έχουν ένα ιδιαίτερα αναπτυγμένο δίκτυο σχέσεων που καθορίζει τη ζωή στην αποικία τους. Οι εργάτες χωρίζονται σε ομάδες και καθεμιά ασχολείται με μία μόνο δουλειά: από συλλέκτες τροφής και επιστάτες μέχρι μαχητές και νταντάδες των αυγών. Αυτό που είναι ιδιαιτέρως εντυπωσιακό είναι ότι δεν γεννιούνται με προγραμματισμένο DNA για κάθε δουλειά, αλλά η διαδικασία αποτελεί προϊόν μάθησης. Τα νέα μέλη αποκτούν τις δεξιότητες με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν και οι άνθρωποι: με παρατήρηση και μαθητεία! Θέλετε και κάτι ακόμα πιο απίστευτο; Οι δάσκαλοι αλληλεπιδρούν με τους νεαρούς μαθητές και κρίνουν ανά πάσα στιγμή τις ικανότητές τους: αν οι μαθητές αποτύχουν στις «εξετάσεις», τότε οι δάσκαλοι θα τους κατευθύνουν σε άλλες δουλειές που δεν χρειάζονται ειδικές ικανότητες.
Βλέποντας αυτές τις μοναδικές κοινότητες των μυρμηγκιών, ο νους μου ταξιδεύει στην ιδανική πολιτεία του Πλάτωνα. Θα μπορούσε να παραδειγματιστεί ο αρχαίος φιλόσοφος και να τελειοποιήσει τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης που, κατά την άποψή μου, αν και τις περιγράφει γλαφυρότατα, ωστόσο παραμένουν αναπάντητα πολλά ερωτηματικά. Από εκείνη την εποχή βέβαια ως τις μέρες μας, η ισότητα έχει καταντήσει απειλούμενο είδος των πολιτικών ιδανικών. Η κοινωνική ανισότητα στον πολιτισμένο κόσμο είναι κληροδότημα πολλών γενεών της πολιτικής κάστας, αξιοσημείωτο της οποίας υπήρξε – και υπάρχει ως σήμερα – η έλλειψη ηθικής. Η δίψα για το χρήμα, το ατομικό συμφέρον και ο αμφίσημος αλτρουισμός των πολιτικών, είναι η βάση που στηρίχθηκαν όλες οι πρακτικές της ανισότητας. Έχω παρατηρήσει πως ενώ τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις έχουν κατανεμηθεί όμοια στην ανθρωπότητα, μία απευκταία εξαίρεση ολιγάριθμων ατόμων επιβάλει στην πλειονότητα ένα άνισο, και γι’ αυτό άδικο, σύστημα μεταχείρισης υπό την πίεση του εξωτερικού καταναγκασμού. Η ανηθικότητα βρίσκει εδώ την έκφρασή της. Η ναρκισσιστική ικανοποίηση που προσφέρει η απόκτηση καιροσκοπικής δόξας και εύκολου, βρώμικου χρήματος ενάντια στα ιδεώδη, δίνει την ευχέρεια στα άτομα που ορίζονται κατ’ επάγγελμα ως Πολιτικοί, να απαξιώνουν και να περιφρονούν εκείνους που βρίσκονται εκτός πολιτικής κάστας. Δηλαδή, όλους τους Πολίτες. Οι περιορισμοί που αφορούν στις περισσότερες τάξεις και που εκπορεύονται από ανάλγητες πολιτικές ηγεσίες, δημιουργούν ένα περιβάλλον ωμότητας και δυσαρέσκειας που οδηγεί σε επικίνδυνες εξεγέρσεις. Το βλέπουμε γύρω μας αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη, το μαθαίνουμε από την Ιστορία.
Όταν λοιπόν ένα κοινωνικό σύστημα δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει την αδιαφανή και ομιχλώδη κατάσταση όπου ένα ολιγάριθμο μέρος της κοινωνίας βασίζει την ικανοποίησή του στην καταπίεση και την επιβολή ανισοτήτων , τότε δεν χρειάζεται να ειπωθεί πως αυτό το σύστημα δεν διαθέτει καμιά προοπτική μακράς πορείας, αλλά ούτε την αξίζει…
Αργυρώ Καραμανλή
