Tρίτη 4 Ιουλίου 2023
Η λαϊκή εξέγερση που συγκλόνισε την επαρχία Jujuy στη βόρεια Αργεντινή τις τελευταίες εβδομάδες, γράφει ο Raúl Zibechi, ενώνεται με εκείνες στις οποίες πρωταγωνιστούν οι λαοί της μισής Νότιας Αμερικής από το 2019: εξεγέρσεις στη Χιλή και την Κολομβία, δύο εξεγέρσεις ιθαγενών στον Ισημερινό, μία μεγάλη αγροτική και αυτόχθονη κινητοποίηση στο Περού, μαζικοί αποκλεισμοί στη Βολιβία.
Σε όλες αυτές, πέρα από τις ιδιαιτερότητες, υπάρχει ο πρωταγωνισμός των αστικών λαϊκών τομέων, των ιθαγενών και των αγροτών, των καθηγητών και των κρατικών εργατών, πολλών κατοίκων χωρίς οργανωτικές ιδιαιτερότητες και, κυρίως, μια αξιοσημείωτη συμμετοχή γυναικών. Μοιράζονται επίσης την απόρριψη του δεξιού αυταρχισμού και του εξορυκτισμού που καταστρέφει τους λαούς και τη φύση.
Στην περίπτωση του Jujuy, πρωταγωνιστές της εξέγερσης υπήρξαν 400 ιθαγενείς κοινότητες, καθηγητές που ζητούν αυξήσεις μισθών και άλλοι αξιωματούχοι, σε μια de facto συμμαχία αγροτική-αστική ενάντια σε έναν αυταρχικό και καταπιεστικό κυβερνήτη, τον Gerardo Morales, ο οποίος είναι υποψήφιος για αντιπρόεδρος με τον Horacio Larreta. επικεφαλής της κυβέρνησης της πόλης του Μπουένος Άιρες, ο οποίος μπορεί να είναι ο επόμενος πρόεδρος της Αργεντινής.
Η διαμαρτυρία ξέσπασε για τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος που προώθησε ο κυβερνήτης χωρίς διαβουλεύσεις και ενέκρινε στις 15 ιουνίου η επαρχιακή νομοθετική εξουσία. Σύμφωνα με τα λόγια του περιοδικού «Anfibia», «η μεταρρύθμιση σήμαινε τη νομικο-πολιτική εγκαθίδρυση μιας μακροχρόνιας διαδικασίας με στόχο τη διάθεση των αυτόχθονων εδαφών για την εκμετάλλευση των πόρων τους και τον περιορισμό των κοινωνικών εκρήξεων που η εμβάθυνση του εξορυκτικού μοντέλου, αργά ή γρήγορα, θα παρήγαγε” (“Anfibia”, 21/06/2023).
Στόχος της μεταρρύθμισης είναι η μετεγκατάσταση των αυτόχθονων πληθυσμών από τα εδάφη τους για να διευκολυνθεί η εκμετάλλευση του λιθίου από πολυεθνικές εταιρείες. Σύμφωνα με τα λόγια της Rita Segato: «Το κείμενο που ψηφίστηκε θα δώσει πρόσβαση στην εκμετάλλευση στρατηγικών πόρων που βρίσκονται στα εδάφη τους εις βάρος των φυσικών πόρων, απειλώντας την πλήρη ερημοποίηση.
Οι καλλιέργειες και τα κοπάδια που διατηρούνται σήμερα χάρη στις τοπικές τεχνολογίες, που έχουν καθιερωθεί από καιρό και είναι καλά προσαρμοσμένες σε ένα ήδη αφιλόξενο έδαφος θα εκτοπιστούν. Έτσι ο κόσμος ξεσηκώνεται, κατεβαίνει από τα απομακρυσμένα μέρη του στους δρόμους και εμποδίζει την πρόσβαση στην επαρχία” (“Anfibia”, 26/06/2023).
Πρόκειται για τις εταιρείες Lithium Americas του Καναδά, Alkem της Αυστραλίας και Ganfeng Lithium της Κίνας, μερικές από τις οποίες συνδέονται με τοπικές εταιρείες που είναι παρούσες στα οκτώ έργα υπό ανάπτυξη στην επαρχία. Υπάρχουν μεγάλα αποθέματα λιθίου στα υψίπεδα της Βολιβίας, της Χιλής και της Αργεντινής, τα οποία διεκδικούνται από τις μεγάλες δυνάμεις και τις πολυεθνικές τους.
Η επικεφαλής της Νότιας Διοίκησης των Ηπα, στρατηγός Laura Richardson, επισκέφθηκε την περιοχή τον απρίλιο και υπενθύμισε ότι το 60% του λιθίου στον κόσμο βρίσκεται στο «τρίγωνο λιθίου», μεταξύ των τριών χωρών που αναφέρθηκαν, και σημείωσε ότι η χώρα του δεν μπορεί να επιτρέψει στην Κίνα και άλλους ανταγωνιστές να αδράξουν αυτό το στρατηγικό υλικό (“La Izquierda Diario”, 17/04/2023).
Παρόλα αυτά, η Βολιβία ολοκλήρωσε την υπογραφή συμφωνίας με τη ρωσική Rosatom και τον κινεζικό όμιλο Citic Guoan για την εκμετάλλευση των μεγαλύτερων αποθεμάτων λιθίου στις αλυκές της Βολιβίας, με επενδύσεις που πλησιάζουν τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια για την παραγωγή έως και 100.000 τόνων ανθρακικού λιθίου για το 2025. (La Nación, 29/06/2023).
Η γεωπολιτική διαμάχη θερμαίνεται ολοένα και περισσότερο και προς το παρόν δεν υπάρχει ξεκάθαρος νικητής, ακόμη κι αν η Κίνα προχωρά, προηγείται φαινομενικά έναντι των άλλων ανταγωνιστών.
Για τα λαϊκά και αυτόχθονα κινήματα πρόκειται για την υπεράσπιση του νερού, αφού «η δραστηριότητα εξόρυξης λιθίου χαρακτηρίζεται ως δραστηριότητα εξόρυξης νερού και αλατιού», γράφουν οι Gian Ferrari και Silvia Adoue, οι οποίοι υπογραμμίζουν «την εντατική χρήση νερού, την κατασκευή μεγάλων, mega -υποδομών και την χρήση μεγάλων όγκων προϊόντων με εξαιρετικά μολυσματικές δυνατότητες” (“Zur”, 24/06/2023).
Σύμφωνα με τη φεμινίστρια ανθρωπολόγο που ζει στην Tilcara (Jujuy), στις διαμαρτυρίες «οι περισσότεροι από αυτούς που μιλούν είναι γυναίκες, τα επιχειρήματά τους είναι πειστικά, ρεαλιστικά και η λογική της έκθεσης των λόγων είναι άψογη.
Μιλούν όλες, και ο λόγος τους είναι υπέροχος σε διαύγεια και σαφήνεια. Για άλλη μια φορά μπορούμε να πούμε ότι, στις κοινότητες, οι γυναίκες είναι τα υποκείμενα του ριζώματος, αυτές που ευθύνονται για τη συνέχεια των λαών στο πρόσωπο του πλανήτη”.
Οι κοινότητες του Jujuy έχουν πολύ ξεκάθαρους μακροπρόθεσμους στόχους: «Παλεύουμε για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε». Η απάντηση του κυβερνήτη ήταν η αναμενόμενη: αδιάκριτη καταστολή, επικεντρωμένη στα οκτώ οδοφράγματα που διατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.
Η εφημερίδα «Página12» σημειώνει πυροβολισμούς με λαστιχένιες σφαίρες στα μάτια, συλληφθέντες που μεταφέρθηκαν σε αυτοκίνητα χωρίς πινακίδες, είσοδο της αστυνομίας στις γειτονιές, όπου ένστολοι μπήκαν στα σπίτια και έκαναν συλλήψεις.
Το πρακτορείο Tierra Viva καταγγέλλει ότι οχήματα εκτός δρόμου που ανήκουν σε κατασκευαστική εταιρεία έχουν παραχωρηθεί έτσι ώστε αστυνομικοί δίχως ταυτοποίηση να κυνηγούν ανθρώπους και αστυνομικοί με πολιτικά ρούχα να καταστρέφουν εμπορικούς χώρους.
Εν τω μεταξύ, οι κοινότητες κάνουν έκκληση όχι μόνο να διατηρηθούν οι αποκλεισμοί αλλά να αντιπαρατεθεί ο κόσμος στην επίσημη αφήγηση πραγματοποιώντας συλλογικές σταυρώσεις, όπως κάνουν από το 2002 όταν ένας ιερέας σκαρφάλωσε σε έναν ξύλινο σταυρό μένοντας δεμένος, μια μέθοδος δράσης που επαναλαμβάνεται σε κάθε μεγάλη κινητοποίηση.
Στη βόρεια Αργεντινή, όπως και σε μεγάλο μέρος της ηπείρου, υπάρχουν δύο τρόποι να βλέπουμε τον κόσμο που έρχονται αντιμέτωποι: η εκμετάλλευση της γης, αφενός, και η υπεράσπιση της ζωής από την άλλη, γεγονός που οδηγεί τις κοινότητες να φωνάζουν «δεν τρώμε μπαταρίες», μια φράση που θέτει σε πρέπουσα θέση, σημαντική, την καθημερινή επιβίωση.
Η Segato υποστηρίζει ότι «μια ολοκληρωτική επαρχιακή εξουσία πλησιάζει και, δεν έχουμε καμία αμφιβολία, θα βλάψει το έθνος, θα εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα σαν μια επιδημία πολιτικού ελέγχου». Αλλά αυτή η αυταρχική και εξορυκτική επιδημία έχει και θα έχει μπροστά της ολόκληρους λαούς πρόθυμους να υπερασπιστούν τον εαυτό τους απλώς και μόνο για να συνεχίσουν να υπάρχουν.
foto: Ribellione popolare a Jujuy (Susi Maresca), λαϊκή εξέγερση σε Jujuy (Susi Maresca)
2 Ιουλίου 2023
Resumen Latinoamericano
Μετάφραση σε επιμέλεια Comitato Carlos Fonseca
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος infoaut.org
