H ιδέα του ταξιδιού μεταξύ των πλανητών
Η αστροβιολογία βασίζεται στην ελπίδα ότι η ζωή είναι εκτεταμένη παντού στο σύμπαν. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις για τις οποίες μπορεί να ισχύει αυτό. Η μια, υποστηρίζει, ότι η ζωή είναι εύκολο να εκκολαφθεί και έτσι θα προκύψει σε όποιους πλανήτες μοιάζουν με την Γη. Η άλλη, ότι η έλευση ζωής απαιτεί πολύ σπάνιες και ειδικές συνθήκες, αλλά όταν αρχίσει, θα διαδοθεί σε όλο το σύμπαν. Αυτή η θεωρία είναι γνωστή ως Πανσπερμία.
Η βασική ιδέα της Πανσπερμίας ξεκινάει από την αρχαιότητα, αλλά τοποθετήθηκε σε πιο σύγχρονα θεμέλια από τον σουηδό χημικό Σβάντε Αρρένιους στις αρχές του 20 αιώνα. Τη δεκαετία του 1970 βελτιώθηκε από τον βρετανό αστρονόμο Φρεντ Χόιλ και τον συνεργάτη του Σάντρα Γουικραμασίντζε. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, γυμνά μικρόβια αιωρούνται στον διαστρικό χώρο, ο οποίος γνωρίζουμε ότι είναι γεμάτος με θανατηφόρα ακτινοβολία. Αυτό ακριβώς καθιστά την Πανσπερμία εξαιρετικά αμφιλεγόμενη.
Όμως υπάρχει μια πειστική εκδοχή αυτής της θεωρίας. Κατά περιόδους, στη Γη και στον Άρη προσγειώνεται κάποιος κομήτης ή αστεροειδής, ο οποίος έχει αρκετή δύναμη να διαλύσει έναν βράχο του ηλιακού μας συστήματος. Κάποιοι γήινοι βράχοι θα καταλήξουν στον Άρη, κάποιοι άλλοι στη Γη και αντίστροφα. Το πανεπιστήμιό μου έχει μισή ντουζίνα βράχους από τον Άρη, οι οποίοι προσγειώθηκαν ως μετεωρίτες.
Αν η γη και ο Άρης έχουν την δυνατότητα να ανταλλάζουν βράχους, έχουν σίγουρα και τη δυνατότητα να ανταλλάζουν ζωή; Θωρακισμένο μέσα σε ένα βράχο, ένα ανθεκτικό μικρόβιο θα μπορούσε εύκολα να αντέξει το σκληρό περιβάλλον του διαστήματος και έτσι να φτάσει στην άλλη άκρη, στην οποία υπάρχει ζωή.
Όταν πρότεινα αυτή την θεωρία στις αρχές του 1990 δεν έλαβα τίποτα, παρά μόνο χλευασμό. Αντιτάχθηκαν, ότι τα μικρόβια δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν, είτε αν ξεκινήσουν να ταξιδεύουν από έναν πλανήτη, είτε εάν εισέλθουν στην ατμόσφαιρα του πλανήτη στον οποίο κατευθύνονται. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί, ότι οι μετεωρίτες του Άρη δεν εμφανίζουν σημάδια θερμικού σοκ. Μόνο το εξωτερικό στρώμα ενός μετεωρίτη πυρακτώνεται και όλα συμβαίνουν τόσο γρήγορα, που το εσωτερικό του δεν επηρεάζεται. Έτσι, χάρη σ’ αυτές τις ανακαλύψεις , οι αντιρρήσεις προς το πρόσωπό μου έχουν καμφθεί.
Ο «βομβαρδισμός» των πλανητών από αστεροειδείς και κομήτες ήταν πολύ συχνότερος στο παρελθόν, ειδικότερα πριν από 3,8 δις χρόνια, αλλά σταδιακά περιορίστηκε. Μία θεωρία προτείνει, ότι μέχρι και πριν από 3,5 δις χρόνια, ο Άρης ήταν θερμός και υγρός και πολύ πιο πανομοιότυπος με την Γη, από ότι είναι σήμερα. Εκείνη τη χρονική περίοδο, υπήρχε ζωή στη Γη. Με βάση αυτό το γεγονός, εικάζεται, ότι ο κόκκινος πλανήτης είχε διαποτιστεί με γήινη ζωή. Φυσικά, ο ίδιος μηχανισμός λειτουργεί και αντίστροφα, καθώς είναι πολύ πιο εύκολο να εκσφενδονιστούν πετρώματα από τον Άρη προς τη Γη ,διότι διαθέτει μικρότερη βαρύτητα και λεπτότερη ατμόσφαιρα.
Όλα αυτά εγείρουν ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Μία από αυτές, ότι η ζωή που υπάρχει στη Γη είχε ξεκινήσει στον Άρη και μεταφέρθηκε εδώ μέσω μιας εκρηκτικής πρόσκρουσης. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε όλοι αριανοί. O κόκκινος πλανήτης έχει μερικές ευμενείς συνθήκες, ώστε να αποτελέσει εκκολαπτήριο της ζωής και σίγουρα ο νεοσύστατος Άρης δεν είναι λιγότερο ευνοϊκός για την έναρξη ζωής σε σχέση με τη Γη. Όμως με οποιονδήποτε τρόπο και να έχει δημιουργηθεί η ζωή γύρω μας, φαίνεται, ότι αν βρούμε ποτέ ίχνη της στον Άρη, είναι πολύ πιθανό να είναι μια καλής ποιότητας, παλαιά γήινη ζωή.
Αυτό μπορεί να είναι συναρπαστικό για την επιστήμη, αλλά θα αποτύγχανε να απαντήσει την βαθύτερη ερώτηση, δηλαδή πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η εκκίνηση της ζωής. Το ιδανικό σενάριο θα ήταν να βρίσκαμε μια «δεύτερη γέννηση ζωής» στον πλανήτη Άρη. Έτσι θα απαντούσαμε την ερώτηση καταφατικά.
Η εξάπλωση της ζωής ανάμεσα σε γειτονικούς πλανήτες θα μπορούσε να είναι συνηθισμένη μέσα στο σύμπαν. Όμως τί γίνεται με τα μακρύτερα ταξίδια;
Οι υπολογισμοί δείχνουν, ότι κάποιες εκρήξεις στη Γη θα φτάσουν τα εξωτερικά φεγγάρια του ηλιακού μας συστήματος, όπως το «Europa», παρόλο που η πιθανότητα επιτυχημένης μεταφοράς ζωής δεν έχει προοπτικές. Περιστασιακά, οι εκτοξευόμενοι βράχοι της Γης θα πετάξουν έξω από το ηλιακό μας σύστημα ,κοντά από το βαρυτικό πεδίο του Δία. Όμως, αυτή τη στιγμή οι αριθμοί είναι πολύ δυσμενείς: οι πιθανότητες ενός γήινου βράχου να συγκρουστεί ποτέ με έναν άλλο πλανήτη πανομοιότυπο με την Γη, ο οποίος βρίσκεται πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, είναι λιγοστές. Έτσι, ακόμη και το πιο ανθεκτικό μικρόβιο θα ήταν απίθανο να επιβιώσει σε ένα ταξίδι εκατομμυρίων ετών.
Aφ ‘ετέρου, ο ήλιος μας γεννήθηκε μέσα από ένα κλειστό σύμπλεγμα άστρων. Οπότε, αν η ζωή προέκυψε μέσα σ’ αυτό το σύμπλεγμα, υπάρχει η πιθανότητα να μπορούσε να εξαπλωθεί ταχύτατα σε όλους τους πλανήτες.
Εάν η ζωή στη Γη έχει φτάσει από αλλού, το πρόβλημα του πώς και πού προέκυψε για πρώτη φορά μετατοπίζεται σε μια ανεξερεύνητη περιοχή. Αν το γεγονός ότι κλωτσάμε το κουτάκι στο δρόμο – ή κατά μήκος του γαλαξία- ισοδυναμεί με καλή επιστήμη, είναι συζητήσιμο.
Πηγή: https://cosmosmagazine.com/biology/did-mars-and-earth-swap-microbes/
Μετάφραση: Απόστολος Πορλού
