02/11/2024
του Giorgio Bona
Όταν το παιχνίδι του ποδοσφαίρου δεν είναι απλώς πάθος, όταν αποκαλύπτει ένα βαθύτερο όραμα με περιεχόμενα και νοήματα που αντιπροσωπεύουν μια σημαντική κοινωνική και πολιτική αξία, βλέποντας τους φιλάθλους όχι μόνο ως μια άμορφη μάζα αλλά και πέρα από αυτό, να λοιπόν… όταν δεν ξέρουμε τι να πούμε τότε η φράση «ποδόσφαιρο από άλλες εποχές» λειτουργεί πάντα.
Φυσικά, ήταν διαφορετικές εποχές. Το ποδόσφαιρο είναι ένα παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο. Αυτό που γνωρίζουμε στην εποχή μας είναι εκείνο που συνδέεται με το τηλεοπτικό φαινόμενο και κατά συνέπεια με τη μεγάλη οικονομική ισχύ.
Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη πλευρά της μπάλας, αυτή του κοινωνικού ποδοσφαίρου, που δεν είχε ποτέ βιτρίνες, αλλά έχει μεγάλο αντίκτυπο στον κόσμο που αντιπροσωπεύει, δημιουργώντας εργαλεία για να χτίσει δίπλα σε μια επαγγελματιστική εταιρεία εκείνη την κοινότητα χωρίς αποκλεισμούς, περιεκτική, για την προώθηση των θεμελιωδών αξιών του αθλητισμού.
Εδώ είναι το όραμα μιας προσωπικότητας που βίωσε το ποδόσφαιρο από κοντά, του Bill Shankly (1913-1981), προπονητή από το 1959 έως το 1974 της Liverpool, μιας από τις πιο διάσημες ομάδες στον κόσμο. και μας μιλά γι’ αυτό η πένα του David Peace (1967), ήδη συγγραφέα του The damned United, H καταραμένη United (2006).
Εκεί ανασκεύασε σε πάνω από τετρακόσιες σελίδες – στην ιταλική έκδοση για τον Il Saggiatore, 2009 – την ιστορία του πρώην ποδοσφαιριστή και στη συνέχεια σοσιαλιστή προπονητή Μπράιαν Κλαφ, από την Ντέρμπι Κάουντι στη Λιντς Γιουνάιτεντ (σαράντα τέσσερις ημέρες, σεζόν 1974-75).
Και δεν προκαλεί έκπληξη η προσοχή σε αυτήν την κοινωνική διάσταση του ποδοσφαίρου από πλευράς του Peace, παλαιότερα συγγραφέα του GB84 (2005) – για τη μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων ενάντια στη Μάργκαρετ Θάτσερ και τις καταστροφικές πολιτικές της για τη βρετανική εργατική τάξη.
Ο αρχιτέκτονας της επιτυχίας που αφηγήθηκε το Red or dead ήταν ακριβώς ο Μπιλ Σάνκλι, μια φιγούρα που προοριζόταν να γίνει θρύλος, υπό την καθοδήγηση του οποίου η Λίβερπουλ κατέκτησε τρία πρωταθλήματα, δύο Κύπελλα Αγγλίας και ένα Κύπελλο ΟΥΕΦΑ (1972-1973) όπου νίκησε στον τελικό τους γερμανούς της Μπορούσια Μενχενγκλάντμπαχ.
Για τον Σάνκλι, το ποδόσφαιρο αντιπροσώπευε μια αποστολή, έναν λόγο ζωής, ένα σύστημα μεταμόρφωσης παικτών και φιλάθλων. Αγώνας μετά τον αγώνα, προπόνηση μετά την προπόνηση, τακτική προετοιμασία και έντονες συζητήσεις με τους πρωταγωνιστές που θα κατέβουν στον αγωνιστικό χώρο τους πρόσφεραν ουσιαστικούς λόγους.
Μόλις έφτασε στο Λίβερπουλ, ο Μπιλ πραγματοποίησε ένα σημαντικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης για την ομάδα, ενισχύοντας τον νεανικό τομέα και εισάγοντας μερικά ταλαντούχα στοιχεία. Αυτός ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός του απέδωσε καρπούς ακόμη νωρίτερα από το αναμενόμενο: το 1962 η ομάδα ανέβηκε στην Α’ Κατηγορία, δύο χρόνια αργότερα κατέκτησε το πρωτάθλημα και την επόμενη χρονιά έφτασε στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Από εκεί και πέρα μια σειρά από επιτυχίες.
Το βιβλίο προσφέρει σχεδόν επτακόσιες σελίδες με τις συνθέσεις, δράσεις που αφηγούνται όπως τα ραδιοφωνικά σχόλια πριν από εξήντα χρόνια, σχόλια, αποτελέσματα και βαθμολογίες – και δεν λείπουν τα μέρη αφιερωμένα στους οπαδούς με τα τραγούδια και τους ύμνους, τις χορογραφίες.
Όχι μόνο. Ο David Peace μας προσφέρει επίσης στιγμές και ανέκδοτα που παραμένουν εκτός σκηνής, δηλαδή τις επιπτώσεις της ιδιωτικής ζωής, εντός των οικιακών τειχών με τη σύζυγό του Nessie και τις κόρες του Barbara και Jeanette, από τη μετακόμιση σε ένα σπίτι στη Bellefield Avenue, West Derby, Liverpool, όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του από καρδιακή προσβολή το 1981.
Και σελίδα μετά τη σελίδα ο αναγνώστης μπορεί να βρει τον εαυτό του να μοιράζεται τα συναισθήματα και το πάθος του Bill, σχεδόν νιώθοντας τον παλμό από τις φλέβες του. Μια αγάπη που ο χρόνος την ανταποδίδει και δεν τη διαγράφει, ακόμα κι αν ο Μπιλ Σάνκλι κάποια στιγμή με μια εκπληκτική απόφαση θα δώσει την παραίτηση του, μια επιλογή που θα συγκλονίσει παίκτες και οπαδούς και της οποίας ο Peace μιλά για το δράμα, ανάμεσα στις αμφιβολίες και τις τύψεις, τη νοσταλγία ενός ανθρώπου που θα ήθελε να ξαναρχίσει όλα από την αρχή.
Και που περιπλανιέται στην πόλη σαν ένας ξεπεσμένος ευγενής, σεβαστός από τους οπαδούς και προσβεβλημένος έξαλλα από τον σύλλογο που είχε οδηγήσει σε θριάμβους. Ο θάνατός του θα είναι ένα γεγονός τέτοιου αντίκτυπου που το εργατικό Κόμμα θα τηρήσει ενός λεπτού σιγή κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του για τον άνθρωπο που πάντα θεωρούνταν ένας σοσιαλιστής.
Για να τιμήσει τη μνήμη του, ένα μεγάλο χάλκινο άγαλμα θα στηθεί μπροστά από το στάδιο του Λίβερπουλ που θα φέρει την επιγραφή: Ποτέ δεν θα περπατήσεις μόνος. Το Red or dead, Κόκκινος ή νεκρός δεν είναι μόνο το μυθιστόρημα ενός ανθρώπου, των φιλοδοξιών του, των ονείρων του, αλλά αντιπροσωπεύει τη σκληρή και συγκινητική ιστορία της χρυσής εποχής του αγγλικού ποδοσφαίρου και της παρακμής του.
Σίγουρα μια δύσκολη περιπέτεια να ειπωθεί, υπήρχε ο κίνδυνος να χαθείς στην εύκολη ρητορική: αλλά ο David Peace δεν χάθηκε, λέγοντάς μας με ακρίβεια και με τις παραμικρές λεπτομέρειες μια ιστορία που τεκμηριώνει εκείνη την ανατολή και ετούτο το μελαγχολικό ηλιοβασίλεμα, την δύση.
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Carmilla on line
