Στην προσπάθεια διερεύνησης της εκπαιδευτικής μοναξιάς των ατόμων που διατίθενται θετικά στο θέμα της σχολικής αυτοαξιολόγησης, σκόνταψα σε δημοσιεύσεις και αναδημοσιεύσεις μαρτυριών ανθρώπων που θήτευσαν στο αγγλοσαξονικό σύστημα ως εκπαιδευτικοί.
Αναδημοσιεύσεις άρθρων όπου περιγραφόταν με αρνητικό πρόσημο ο αυστηρός προγραμματισμός που διαποτίζει αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα, στηλιτεύοντας τον αυταρχικό, καταπιεστικό και ασφυκτικό έλεγχο που έχουν υποστεί άτομα που συμμετείχαν σε αυτό. Οι αναδημοσιεύσεις αυτές είχαν σκοπό να παρουσιαστούν ως αντίλογος στην αυτοαξιολόγηση που σχεδιαζόταν από το δικό μας εγχώριο Υπουργείο. ( Δηλαδή,…. ποια δεινά θα μπορούσαν να συμβούν και σε μας, αν θεσμοθετηθεί η σχολική αυτοαξιολόγηση και κατ΄επέκταση η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών). Η μικρή εμπειρία μου με το αγγλοσαξονικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν μου άφηνε και πολλά περιθώρια να αμφισβητήσω με σθένος την όποια πικρή εμπειρία αυτών των εκπαιδευτικών. (Παρόλο που υπάρχουν πολλά δεδομένα που ενισχύουν την αντίθετη όψη. Εκεί, όπου οι γνώμες που αφορούν το αγγλικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι εξαιρετικά εγκωμιαστικές. Πολλοί γονείς άλλωστε στο ευρύτερο περιβάλλον μας με χαρά επέτρεψαν στα παιδιά τους να συνδεθούν πολυεπίπεδα και στενά με αυτό το αλλότριο εκπαιδευτικό κατεστημένο).
Όλα αυτά τα αποδοκιμαστικά δημοσιεύματα όμως αναδείκνυαν και υπογράμμιζαν τον ίδιο παρονομαστή: Το πόσο δυσάρεστα έως γελοία μπορεί να κακοφορμίσει και το πιο προβεβλημένο εκπαιδευτικό σύστημα, όταν διολισθήσει προς τον άκρατο ανταγωνισμό. Όταν δηλαδή η συνεργασία και ο θεμιτός συναγωνισμός μεταμορφωθούν σε διαγκωνισμό, σε συμπίεση, σε επιδερμικό πόλεμο με νικητή ανούσιες, φαρισαϊκές εντυπώσεις και υπερφιλόδοξες πρακτικές. Και όταν συμβαίνει αυτό το κακοφόρμισμα, τα σπουδαία, σημαντικά, εγκωμιαστικά και φωτεινά αυτού του Συστήματος μικραίνουν και θαμπώνουν.
Η γνώση, η συνειδητοποίηση, η επίγνωση αυτής της αδυναμίας θα μπορούσε βέβαια αντί για την άρνηση, την δαιμονοποίηση και τον Καιάδα να οδηγήσει και σε ένα μονοπάτι διαφωτιστικό που με εποικοδομητικό τρόπο θα θωράκιζε και τα μέλη της δικής μας εκπαιδευτικής κοινότητάς, που a priori έχουν μια εμφανώς διαφορετική ιδιοσυγκρασία. Ιδιοσυγκρασία που είναι περισσότερο εκπαιδευμένη στην ενσυναίσθηση και στο βαθύτερο ΕΙΝΑΙ παρά στο «ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ». Η επιλογή αυτού του δρόμου θα φανέρωνε και τις κακοτοπιές που ελλοχεύουν, όταν διαπράττεται μια ατυχής ιαβέρεια εφαρμογή του Νόμου. Του Νόμου εκείνου που ορίζει τον επαναπροσδιορισμό και την επανεκτίμηση της ποιότητας της εκπαιδευτικής ικανότητας και εκπαιδευτικής καθημερινότητας. Καθημερινότητας και ικανότητας, που ποθητό είναι πάντα βέβαια να περικλείει ευρηματικότητα, προσαρμοστικότητα, καταλληλότητα, ευρύτητα μα κυρίως Θετικότητα και αισιοδοξία. Όχι μόνο των δομών αλλά και των στελεχών του εκπαιδευτικού γίγνεσθαι. Αρκεί βέβαια να υπάρχει η διάθεση από όλους να ειπωθούν όλα ακέραια, να ειδωθούν σφαιρικά , να ρυθμιστούν και να προσαρμοστούν στην κοινωνία της γνώσης όλες οι όψεις του ζητήματος, από κάθε πλευρά, γωνία και πρίσμα. Όχι συμβατικά, όχι αφοριστικά, όχι με κομματικές προσθαφαιρέσεις και σκοπιμότητες, όχι με καλλιεργούμενες φοβίες, όχι με εμμονική στασιμότητα και άρνηση, όχι με μεμψιμοιρία. Αλλά ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ. Γιατί ο κόσμος γύρισε ανάποδα αυτά τα χρόνια. Η τεχνολογική έκρηξη, συνοδευόμενη από μια ατέρμονη και καταπιεστική πολυπλοκότητα, έφερε αλλαγές που αγγίζουν σε βάθος όχι μόνο την καθημερινότητα των εκπαιδευτικών αλλά επενεργούν καίρια και στις δεξιότητες των παιδιών μας. Συμπαρασύροντας αναγκαστικά και την λειτουργικότητα- αποτελεσματικότητα του μέχρι τούδε εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Απαιτώντας επαναπροσδιορισμό. Τα μπαλώματα και οι αναβολές όχι μόνο δε βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά σπρώχνουν πολλά εσφαλμένα κάτω από το χαλί. Διαιωνίζοντας φάλτσα και στρεβλώσεις δεκαετιών. Αφήνοντας άπλετο χώρο σε υπουργικούς, σε εκπαιδευτικούς και σε συνδικαλιστικούς μιθριδατισμούς.
Γιατί Ζήτημα υπήρχε και υπάρχει και στο δικό μας «ελληνικό» εκπαιδευτικό σύστημα. Θα μπορούσαν κάλλιστα να δημοσιευθούν εγχώριες μαρτυρίες με χρώματα μελανά, αντάξιες αυτών που αναφέρονται στα ¨κακοφοφορμισμένα και τρισκατάρατα¨ ξενόφερτα συστήματα. Με διευθυντές και προϊσταμένους να απαξιώνουν υπεροπτικά και συστηματικά τους εκπαιδευτικούς. Με ελλιπείς και αποσπασματικές ενημερώσεις. Με αποφάσεις που κάθε άλλο παρά από συλλογικότητα θα χαρακτηριζόταν. Με κομματικές ποσοστώσεις που ακύρωναν την αξιότητα και καταλληλότητα. Με πρωτοβουλίες καθηγητών που έμπαιναν στον πάγο. Που συνάδελφοι με ξεχωριστές ικανότητες δεν αξιοποιόταν κατάλληλα και βάλτωναν νοιώθοντας ακάλυπτοι και μόνοι. Που η διάθεση για θεμιτό συναγωνισμό και ευγενή άμιλλα αντιμετωπιζόταν με δυσπιστία, καχυποψία, επιφυλακτικότητα και κακόβουλο άδειασμα. Με Σύστημα που αδυνατούσε να καθορίσει πολλά αυτονόητα. Όπως λ.χ τους «επιμέρους Υπεύθυνους» του κάθε σχολείου που θα δραστηριοποιούνταν στο να βρίσκουν τον κοινό τόπο και χρόνο για συναντήσεις και αποφάσεις που θα αφορούν μαθητές, εκπαιδευτικούς, γονείς και κηδεμόνες. Αφήνοντας έτσι χώρο για μια έντονα ενοχλητική , μα μερικές φορές και βολική, υπεραρμοδιότητα του ¨ενός ανδρός¨ που απαιτεί και καταφέρνει να μην αντικατασταθεί από μια συλλογική και συντονισμένη λειτουργία. Οι δε ασυντόνιστες, σπασμωδικές αντιδράσεις των εκπαιδευτικών, χωρίς την ασπίδα ενός θεσμικού πλαισίου να οδηγούν ….. χρόνια τώρα, σε θορυβώδη μεν αλλά άγονα, αδιέξοδα και σισύφεια μονοπάτια.
Άσε που η ύπαρξη και ο ρόλος του δασκάλου παρά τα θρυλούμενα, με τα χρόνια κουτσουρεύτηκε άχαρα χάνοντας την αστερόσκονή του. Πόσοι και ποιοι έχουν συνεισφέρει σε αυτήν την άδικη αποδόμηση ως σήμερα; Στο οικονομικό του τέναγος και στην αποδυνάμωσή του; Ποιοι ωφελήθηκαν άραγε ηθελημένα ή μη από αυτήν την στασιμότητα; Μήπως η κεντρική εξουσία; Σίγουρα πάντως όχι όμως μόνο αυτή.
Κατά καιρούς η κεντρική εξουσία πριμοδοτούσε και αναβάθμιζε γενναιόδωρα ομάδες δημοσίων υπαλλήλων. Που ήταν άραγε τότε οι εκπρόσωποί μας να υποστηρίξουν την άκρως δίκαιη μισθολογική μας αξιοπρέπειά; Να υποστηρίξουν την απαγκίστρωσή μας από ανασφάλειες και φοβίες;
Με εκπροσώπους επίσημους και ανεπίσημους, κολλημένους σε πρακτικές και σκεπτικό περασμένων δεκαετιών, θα ήταν κομμάτι δύσκολο να συμβεί αυτό.
Τα πολλά ηρωικά μας «ΟΧΙ» προς την κεντρική εξουσία, ενσταλαγμένα με ανησυχία και φοβίες σε περίσσεια, δεν προήγαγαν το διάλογο, την προσαρμογή, την υπεράσπιση της αξιοκρατίας, την κατάργηση της αυθαιρεσίας, την ουσιαστική προσωπική συμμετοχή μας στην εκπαιδευτική καθημερινότητα, την αυτοεκτίμησή μας. Με ηλεκτρισμένο το θυμικό δημιουργήθηκε ένα καθεστώς εξάρτησης από φοβίες και επίκτητη θυματοποίηση. Μεγεθύνοντας τα κακά, που έχρηζαν βέβαια άμεσης θεραπείας, ακυρώνοντας όμως άλλοτε χλευαστικά και άλλοτε φοβιστικά οποιαδήποτε προτεινόμενη αλλαγή. Αλλαγή/ αλλαγές που παρουσιαζόταν σχεδόν πάντα σαν μια ανίερη διασάλευση της τάξης (εκπαιδευτικής). Αλλαγή/αλλαγές που δεν προοριζόταν να γίνουν δημιουργικές μιας και οι προϋποθέσεις για αυτό ήταν αποτρεπτικά απλησίαστες. Προϋποθέσεις που ήταν ή παρουσιαζόταν ως κίνδυνος, απειλή, καυτή ανάσα, πέλεκυς, ναρκοπέδιο…
Τελικά το εντυπωσιακά επίμονο και αμάραντο αυτό καθεστώς παγίωσε την εγκατάσταση ταξικής συνείδησης στον εκπαιδευτικό χώρο. Συνείδηση που πάει να γίνει σιγά σιγά DNA-ική. Με επακόλουθο, μια διαχρονική προδιάθεση συγκεκριμένης οπτικής, θέασης, θεώρησης, προσέγγισης…
Αθηνά Βολτέα
Εκπαιδευτικός /Χημικός
