Το Δημοτικό Σχολείο της Νέας Καρβάλης: Του Αλέξανδρου Ιωσηφίδη
Παρουσίαση: Κωνσταντίνου Χιόνη
Από τις εκδόσεις «Ξυράφι» κυκλοφόρησε το έργο του Αλέξανδρου Ιωσηφίδη, που φέρει τον τίτλο: «Δημοτικό Σχολείο Νέας Καρβάλης. Τεκμήρια και μαρτυρίες». Ο συγγραφέας, γεννημένος στη Νέα Καρβάλη το 1964, φοίτησε στο δημοτικό σχολείο της γενέτειράς του, συνέχισε στο 1ο Γυμνάσιο Καβάλας και πέρασε στα ΤΕΦΑΑ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τα οποία και τέλειωσε. Διορίστηκε στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και τοποθετήθηκε στο δημοτικό σχολείο του χωριού του, όπου και διετέλεσε διευθυντής για μια δεκαετία.
Συγκινημένος από τις αναμνήσεις των παιδικών μαθητικών χρόνων του και κινούμενος από ένθερμο ζήλο για έρευνα της ιστορικής διαδρομής της πρώτης πνευματικής εστίας του, αφού μελέτησε το αρχειακό υλικό του σχολείου του, το οποίο και συνεδύασεμε τις προφορικές μαρτυρίες των γηραιών κατοίκων του τόπου του, συνέγραψε το παρόν πόνημα, που παρουσιάζουμε, με τη χρήση και της υπάρχουσας βιβλιογραφίας.
Η εργασία του αυτή είναι καρπός πολύχρονης έρευνας, γεγονός που επισημαίνει και ο ίδιος στον πρόλογό του, όπου αναφέρει ότι με την παρουσίασή του αυτή «είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε και να αξιολογήσουμε καλύτερα τη σημερινή κατάσταση του σχολείου, τη θέση και τη σχέση μας με αυτό, αναπτύσσοντας σεβασμό για το παρελθόν, γνώση για το παρόν, και ελπίδα και όραμα για το μέλλον».
Ακολουθεί το κεφάλαιο που αφιερώνεται στο ιστορικό της ίδρυσης του δημοτικού σχολείου της Νέας Καρβάλης. Ήταν δημιούργημα της υποχρεωτικής μετακίνησης και ανταλλαγής των πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Πεντακόσιες περίπου οικογένειες από το Γκέλβερι (Καρβάλη) της Καππαδοκίας μετακινήθηκαν και εγκαταστάθηκαν το Σεπτέμβριο του 1924, ύστερα από πολύχρονη ταλαιπωρία, στη σημερινή Νέα Καρβάλη. Πέρασαν δύσκολες στιγμές οι Καρβαλιώτες τον χειμώνα εκείνου του έτους μέσα σε σκηνές χωρίς χρήματα, χωρίς εργαλεία, μόνο με λίγα τρόφιμα που τους μοίραζε το υπουργείο Πρόνοιας. Έπειτα η ελονοσία τους θέριζε από τους βάλτους της περιοχής και τους αποδεκάτιζε ο τύφος από το ακατάλληλο νερό που έπιναν. Καθημερινά η καμπάνα χτυπούσε πένθιμα για να αναγγείλει το θάνατο κάποιου. Σχολείο δεν υπήρχε τότε. Ο συγγραφέας αναφέρει ότι 377 παιδιά, ηλικίας 6-15ετών, έμειναν χωρίς σχολείο εκείνη τη χρονιά, ήτοι 197 αγόρια και 180 κορίτσια.
Το καλοκαίρι του 1925 επανιδρύεται από πρόσφυγες στην Αθήνα ο φιλεκπαιδευτικός και φιλανθρωπικός σύλλογος «Ναζιανζός». Σκοπός του συλλόγου αυτού ήταν η διάδοση της εθνικής γλώσσας στους τουρκόφωνους πατριώτες και η ίδρυση σχολείων στην Νέα Καρβάλη όμοιων εκείνων που λειτούργησαν στην παλιά τους κοινότητα. Η πρώτη αυτή προσπάθειά τους δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Και τότε απευθύνονται στην Έλενα Βενιζέλου. Μ’ επιστολή τους το Δεκέμβριο του 1925 ζητούν τη συνδρομή της για τη λειτουργία δημοτικού σχολείου στη Νέα Καρβάλη. Το Γενάρη του 1926 ξεκινά άτυπα η λειτουργία του σχολείου με πολλά προβλήματα και με προσωπικό που μισθοδοτείται από την κοινότητα. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους ιδρύεται επίσημα πια τριτάξιο μικτό δημοτικό σχολείο, που αντιμετωπίζει δυσκολίες στο διορισμό μόνιμου προσωπικού λόγω της ίδρυσης πολλών σχολείων στους προσφυγικούς οικισμούς. Πρώτος διευθυντής του δημοτικού αυτού σχολείου της Νέας Καρβάλης τοποθετήθηκε ο Βασίλειος Σ. Διδυμόπουλος, που ήταν και ο δάσκαλος των σχολών του Γκέλβερι της Καππαδοκίας προ του 1923. Κατά το σχολικό έτος 1927-1928 φοίτησαν 152 μαθητές και δίδαξαν τρεις δάσκαλοι. Κατά τα επόμενα χρόνια ο συγγραφέας, παρακολουθώντας την εξέλιξη, διαπιστώνει τη βελτίωση της ζωής των κατοίκων και της εκπαίδευσης των παιδιών τους.
Στη συνέχεια ο συγγραφέας αναφέρει τους κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες που επηρέασαν τη λειτουργία του σχολείου, παραθέτει πίνακα μαθητών και αριθμούς παλιννοστούντων – αλλοδαπών μαθητών κατά τα σχολικά έτη 1991-2008 και στη συνέχεια κατά τα έτη 2008-2013.
Το σχολείο στεγάστηκε αρχικά σε ξύλινο παράπηγμα, που κατασκευάστηκε το 1925 στη βορειοανατολική πλευρά του οικισμού. Το ξύλινο αυτό παράπηγμα χρησιμοποιήθηκε κατά την πρώτη σχολική χρονιά ως νοσοκομείο. Διατηρήθηκε πάντως ερειπωμένο μέχρι το 1940 που το γκρέμισαν οι Βούλγαροι και έχτισαν στην περιοχή εκείνη τα σπίτια τους.
Το πρώτο σχολικό ξύλινο παράπηγμα ήταν ακατάλληλο και δεν επαρκούσε, γι’ αυτό και ο υπουργός παιδείας Κ. Γόντικας κατέθεσε το 1929 το οικοδομικό νομοσχέδιο για τη στέγαση των σχολείων, το οποίο προώθησε και υλοποίησε ο διάδοχός του Γεώργιος Παπανδρέου. Η ανέγερση του νέου σχολικού κτιρίου ξεκίνησε σε οικόπεδο 11,5 στρεμμάτων με δαπάνη του κράτους και εισφορές γηγενών δωρητών και αποπερατώθηκε το 1936, χρονιά που παραδόθηκε και εγκαινιάσθηκε από τους κατοίκους της Νέας Καρβάλης.
Ο συγγραφέας περιγράφει το νέο κτίριο και αναφέρει τις παρεμβάσεις που έγιναν με την απόκτηση αφοδευτηρίων το 1952 και τις επισκευές που πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 1950, 1968 και 1971. Η ίδρυση, όμως, του 2ου μονοθέσιου δημοτικού σχολείου στη Νέα Καρβάλη κατά το σχολικό έτος 1952-1953, που συστεγάζεται αρχικά με το τριθέσιο δημοτικό σχολείο και το νηπιαγωγείο, επιβάλλει την ανέγερση νέου μονοτάξιου διδακτηρίου, που πραγματοποιείται και τίθεται στη διάθεση των μαθητών κατά το σχολικό έτος 1958-1959. Η αύξηση των μαθητών, όμως, δημιουργεί την ανάγκη της προσθήκης νέων αιθουσών, που πραγματοποιούνται στα επόμενα χρόνια.
Η εργασία του Αλέξανδρου Ιωσηφίδη δεν περιορίζεται μόνο στην ιστορία των σχολικών κτιρίων, αλλά αναφέρεται και στους μαθητές που φοίτησαν και στους εκπαιδευτικούς που δίδαξαν. Παραθέτει πίνακες προαχθέντων κι απορριφθέντων μαθητών κατά τα σχολικά έτη 1927-1977, μαθητών που συνέχισαν και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, δασκάλων που υπηρέτησαν στα σχολεία της Νέας Καρβάλης, δασκάλων που διετέλεσαν ως διευθυντές, ενώ ειδικά κεφάλαια αφιερώνονται στους σχολικούς κήπους, στις γυμναστικές επιδείξεις, στα συσσίτια, καθώς και στους θεσμούς που λειτούργησαν και έκαναν χρήση των διδακτηρίων της Νέας Καρβάλης. Εκείνο, όμως, που αποτελεί πραγματική έκπληξη είναι το άφθονο φωτογραφικό υλικό που συγκέντρωσε ο συγγραφέας και το κατέταξε σε κατηγορίες. Είναι οι φωτογραφίες που τραβήχτηκαν, όταν οι μαθητές απήγγειλαν ποιήματα ή συμμετείχαν σε θεατρικές παραστάσεις εθνικών εορτών, όταν εόρταζαν τις απόκριες ή όταν έληγε το σχολικό έτος.
Η όλη εργασία του Αλέξανδρου Ιωσηφίδη πλαισιώνεται στο τέλος με τους πίνακες των εκπαιδευτικών που δίδαξαν και των μαθητών που αποφοίτησαν από το δημοτικό σχολείο της Νέας Καρβάλης. Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα εργασία που διαφωτίζει την ιστορική διαδρομή των σχολικών κτιρίων της Νέας Καρβάλης, καθώς και την πορεία της εκπαίδευσης από τη χρονιά που τέθηκε σε λειτουργία έως τις μέρες μας. Το έργο του Αλέξανδρου Ιωσηφίδη ας το ακολουθήσουν και οι άλλοι συνάδελφοί του για να διαφωτίσουν την ιστορική πορεία που ακολούθησαν και τα δικά τους σχολεία.
