Δεν είναι ούτε απλό, ούτε εύκολο. Μέσα σε έναν «καταιγισμό» τοπικών εκδηλώσεων, ο πολίτης πρέπει να είναι έτοιμος προκειμένου να ξεχωρίσει αυτές με το διαφορετικό περιεχόμενο. Να επιλέξει τις καλύτερες και να τις παρακολουθήσει από κοντά. Το αυτονόητο, θα σημείωνε κάποιος. Δυστυχώς στην εποχή που βρισκόμαστε και το «αυτονόητο» έχει τα προβλήματα του. Οι εκδηλώσεις τύπου «λαϊκά πανηγύρια» με τα σουβλάκια και τις μπύρες κυριαρχούν. Οι πραγματικά ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες υπάρχουν αλλά που καιρός για αυτές. Καμιά φορά χάνονται μέσα σε ένα πρόγραμμα εκδηλώσεων που συνεχίζεται από το πρωί έως το βράδυ.
Απαραίτητη η εισαγωγή προκειμένου να καταλήξουμε στο θέμα μας. Που δεν είναι άλλο από τη σχέση της πόλης με τον καπνό. Κάποτε, πριν από 100 χρόνια, η Καβάλα ήταν η «Μέκκα του Καπνού». Σήμερα αυτή η πλευρά της τοπικής ιστορίας «ξεθωριάζει», όσες αντίθετες προσπάθειες κι αν κάνουν οι γνωρίζοντες. Μια τέτοια προσπάθεια ήρθε να συνδέσει την Καβάλα του καπνού με την Καβάλα του σήμερα. Οι περί του Μουσείου Καπνού ιδιώτες (Ινστιτούτο Κοινωνικών Κινημάτων και Ιστορίας Καπνού) κατέθεσαν την ιδέα τους στο Δήμο, αυτός την στήριξε πρόθυμα. Καλά έκανε. Ήρθε στην Καβάλα ο κ. Γιώργος Θωμαρέης, ίδρωσε και ξαναίδρωσε αφού τη συλλογή του με αντικείμενα της Turmac την έστησε ο ίδιος στη Δ. Καπναποθήκη. Του συμπαραστάθηκαν φίλοι και κάποιοι λίγοι δημοτικοί υπάλληλοι. Δεν είναι εύκολο να ετοιμαστεί μια έκθεση. Χρειάζεται μπόλικη δουλειά, που γίνεται υπό τις αυξημένες θερμοκρασίες του απαραίτητου φωτισμού των αιθουσών της ιστορικής καπναποθήκης.
Πριν περίπου από 100 χρόνια η Δημοτική Καπναποθήκη ήταν η έδρα της εταιρίας Turmac. Από εκείνη την εποχή δεν υπάρχουν φωτογραφίες. Άγνωστος μας είναι και ο ιδρυτής της επιχείρησης Κιαζίμ Εμίν Μπέη. Ούτε δική του φωτογραφία βρέθηκε. Βρισκόμαστε στα πρώτα χρόνια του προηγούμενου αιώνα. Στην Καπναποθήκη δουλεύουν μπόλικοι καπνεργάτες. Επεξεργάζονται τον καπνό, που αμέσως μετά εξάγεται στην Ευρώπη για να γίνει τσιγάρα. Της εταιρίας Turmac.
Ο πολιτικός μηχανικός και πρόσφατος συνταξιούχος Γιώργος Θωμαρέης (με έδρα τη Θεσσαλονίκη) επεκτείνει τη συλλεκτική του δραστηριότητα (η οποία άρχισε από τα γραμματόσημα) στα πακέτα των τσιγάρων. Στο τέλος επικεντρώνεται στα προϊόντα της Turmac. Είναι περίεργο που με τόση καθυστέρηση η έκθεση παρουσιάζεται στο καπνομάγαζο από το οποίο η εταιρία ξεκίνησε. Δεν είναι περίεργο που στα προϊόντα της Turmac (εκθέματα) η Καβάλα αναφέρεται παντού ως «Cavalla». Δεν μπορούμε να συνηθίσουμε τη συγκεκριμένη λατινική γραφή του ονόματος της πόλης, είναι φυσικό αφού πρόκειται για συνήθεια και επιλογή πριν 100 χρόνια και βάλε. Η «Cavalla» της Turmac είναι η σημερινή Καβάλα. Η Καβάλα που έπαψε να είναι η «Μέκκα του καπνού». Η Καβάλα, της οποίας οι σημερινοί κάτοικοι δεν δείχνουν και μεγάλη διάθεση να «γυρίσουν» σε εκείνη την εποχή.
Το απόγευμα της Παρασκευής εγκαινιάστηκε η θαυμάσια έκθεση. Σωστά οι διοργανωτές επέλεξαν τον χώρο μπροστά από την καπναποθήκη για τις απαραίτητες ομιλίες. Στην έκθεση ξεχωρίζουν ο αυτόματος πωλητής τσιγάρων (!) κατασκευασμένος τη δεκαετία του ’20. Κακώς είναι «κρυμμένος» σε μια εσοχή παραθύρου, κακώς δεν υπάρχει μπροστά του μια σχετική ενημερωτική πινακίδα προκειμένου να λύνονται οι απορίες των επισκεπτών. Ξεχωρίζουν τα κουτιά τσιγάρων, που θυμίζουν τις σημερινές ταμπακιέρες. Υπάρχουν επίσης διαφημιστικές αφίσες εκείνης της εποχής. Τα χρώματα είναι έντονα, καλά δουλεμένα. Στην έκθεση συναντούμε τη ζωγραφιά της γυναίκας που πριν από λίγα χρόνια επέλεξε ο Σάββας Λαζαρίδης να χρησιμοποιήσει ως σήμα στο κατάστημα του, στο «Άπαρτο». Τα τσιγάρα «Άπαρτο» που έδωσαν το όνομα τους στο κατάστημα της παραλίας, είναι τσιγάρα της Turmac. Ο συμπολίτης επιχειρηματίας κ. Λαζαρίδης έσπευσε στα εγκαίνια της έκθεσης, χάρηκε που είδε την επιλογή του να δικαιώνεται ιστορικά κι επανέλαβε την απορία του: «Είχα ζητήσει συνεργασία με τον κ. Θωμαρέη, τότε που έκανα το μαγαζί. Του έστειλα μήνυμα στο Facebook αλλά δεν μου απάντησε». Μάλλον κάποιο λάθος έγινε, απαντούμε και δικαιολογούμε τον κ. Θωμαρέη. Καταλάβαμε ότι δεν είναι από αυτούς που αδιαφορούν σε ότι έχει σχέση με τη Turmac και τα προϊόντα της.
Η συγκεκριμένη έκθεση παρουσιάζεται στο κοινό ως το τέλος του μήνα. Προσελκύει τους «ψαγμένους» και παλαιούς Καβαλιώτες. Είναι μια έκθεση που πρέπει να μείνει στην Καβάλα. Ορθά ο κ. Σαξαμάνογλου ζήτησε η συλλογή Θωμαρέη να αγοραστεί από το Δήμο. Η κ. Τσανάκα δεν απάντησε. Ας ελπίζουμε ότι απέφυγε τα λόγια προκειμένου να απαντήσει με πράξεις. Τις κατάλληλες.
*Στην τελετή των εγκαινίων της έκθεσης οι εκπρόσωποι του Ινστιτούτου Κοινωνικών Κινημάτων και Ιστορίας Καπνού πάλι δεν ξέχασαν τον Οσμάν Καβάλα. Που παραμένει κρατούμενος του καθεστώτος στην Τουρκία, κατηγορούμενος για εμπλοκή στο πραξικόπημα που απέτυχε. Του αφιέρωσαν το γεγονός, στέλνοντας του ταυτόχρονα μήνυμα συμπαράστασης.
