Για τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία (επεκτατικός ρόλος στην εξωτερική-ενεργειακή πολιτική, στρατιωτική παρουσία και εμπλοκή σε εμπόλεμες καταστάσεις άλλων χωρών, επιλογές εξοπλισμών, οικονομική πολιτική), θα πρέπει να αναζητηθούν απαντήσεις και μέσα από το επίπεδο λειτουργίας της Δημοκρατίας της, όπου κατά μεγάλο βαθμό μπορεί να εξηγηθεί ο τρόπος που ασκείται η εσωτερική και εξωτερική της πολιτική.
Ο Ετήσιος Κατάλογος «Democracy Index 2020» του Economist αξιολογεί 167 χώρες, βαθμολογεί το επίπεδο δημοκρατίας κάθε χώρας στην κλίμακα 0-10 και η τελική βαθμολογία είναι αποτέλεσμα πέντε επί μέρους παραγόντων (αναφέρονται τιμές για Ελλάδα-Τουρκία), ως ακολούθως:
Ι. «Εκλογική Διαδικασία & Πλουραλισμός-Electoral Process & Pluralism»
Τουρκία: 3,50 – Ελλάδα: 9,58 (ΔΙΑΦΟΡΑ: +6,08)
ΙΙ. «Λειτουργία της Κυβέρνησης-Functioning of Government»
Τουρκία: 5,36 – Ελλάδα: 5,21 (ΔΙΑΦΟΡΑ: -0,15 )
ΙΙΙ. «Πολιτική Συμμετοχή-Political participation»
Τουρκία: 5,56 – Ελλάδα: 6,11 (ΔΙΑΦΟΡΑ: +0,55)
IV. «Πολιτικός Πολιτισμός-Political Culture»
Τουρκία: 5,63 – Ελλάδα: 7,50 (ΔΙΑΦΟΡΑ: +1,87 )
V. «Πολιτικές Ελευθερίες/Δικαιώματα-Civil Liberties»
Τουρκία: 2,35 – Ελλάδα: 8,35 (ΔΙΑΦΟΡΑ: +6)
Με βάση τη Συνολική Βαθμολογία τους οι χώρες κατατάσσονται σε 4 είδη «Δημοκρατιών-Καθεστώτων»: |
|||||
| Αριθμός Χωρών | % Παγκ. Πληθυσμού | ||||
| 1.Πλήρεις Δημοκρατίες-Full Democracies (βαθμολ.8-10) | 23 | 8.4 % | |||
| 2.Ατελείς Δημοκρατίες-Flawed Democracies (βαθμολ.6-8) | 52 | 41.0 % | |||
| 3.Υβριδικά Καθεστώτα-Hybrid Regimes (βαθμολ.4-6) | 35 | 15.0 % | |||
| 4.Αυταρχικά Καθεστώτα-Authoritarian Regimes(βαθμ.0-4) | 57 | 35.6 % | |||
Στην έκθεση Economist αναφέρεται ότι οι πολίτες όλων των κρατών βίωσαν την πιο μεγάλη στέρηση ατομικών ελευθεριών που έχουν ποτέ επιβληθεί από τις κυβερνήσεις σε καιρό ειρήνης λόγω πανδημίας κατά το 2020.
«Πλήρεις Δημοκρατίες» θεωρούνται κατά Economist 23 χώρες, 1η Νορβηγία (βαθμός 9,81), ακολουθούν Ισλανδία, Σουηδία, Ν. Ζηλανδία, Καναδάς, Φινλανδία, Δανία, Ιρλανδία, Αυστραλία, Ολλανδία, Ελβετία, Γερμανία, Μ. Βρετανία, Ιαπωνία, Ισπανία, Νότια Κορέα(23η).
Διαπιστώσεις-Σύγκριση Τουρκία-Ελλάδα:
Τουρκία,
-Συνολική βαθμολογία 4,48. Είναι 104η στη γενική κατάταξη και εντάσσεται στην κατηγορία των «Υβριδικών Καθεστώτων» μεταξύ 35 ομοίων χωρών (Ουκρανία 79η -Γεωργία 91η -Ουγκάντα 98η -Γκάμπια 103η -Πακιστάν 105η).
-Πολύ χαμηλή βαθμολογία για Τουρκία στους επί μέρους παράγοντες Ι&V (Εκλογική Διαδικασία-Πολιτικές Ελευθερίες). Είναι γνωστό άλλωστε ότι στην Τουρκία η δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη, παραβιάζονται δημοκρατικοί θεσμοί, ανθρώπινα δικαιώματα, πολιτικές-θρησκευτικές ελευθερίες, ατομικά δικαιώματα, δικαιώματα γυναικών, ελευθερία τύπου και έκφρασης. Διώκονται, ή έχουν φυλακισθεί, εκατοντάδες δημοσιογράφοι, δικαστές, εισαγγελείς δικηγόροι, εν ενεργεία και απόστρατοι αξιωματικοί, εκπρόσωποι κομμάτων της αντιπολίτευσης και του Κουρδικού κόμματος.
-Δυσμενής για την Τουρκία είναι πρόσφατη έκθεση του κογκρέσου για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενώ ομάδα αμερικανών γερουσιαστών κατέθεσε στις 30 Απριλίου νομοσχέδιο για επιβολή κυρώσεων στην τουρκική κυβέρνησή κατηγορώντας την για κράτηση χιλιάδων ανθρώπων και καταστολή πολιτικών ελευθεριών.
-Σε ένα τέτοιο καθεστώς με αυταρχική διακυβέρνηση, όπως είναι η Τουρκία σήμερα, όπου η απόλυτη εξουσία ανήκει σε ένα και μόνο πρόσωπο που κυβερνά τη χώρα 19 συναπτά έτη, δεν πρέπει να φαίνεται ως παράδοξο το πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις για ζητήματα που αφορούν την Ελλάδα, Κύπρο, Νοτιο-Ανατολική Μεσόγειο, την εμπλοκή σε πολεμικές επιχειρήσεις, τα ενεργειακά κλπ («δικτάτορα» χαρακτήρισε πρόσφατα τον κ.Ερντογάν ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Νράγκι).
Ελλάδα,
-Συνολική βαθμολογία 7,39. Είναι 37η στη γενική κατάταξη και εντάσσεται στην κατηγορία των «Ατελών Δημοκρατιών» μεταξύ 52 ομοίων χωρών (Γαλλία 24η -ΗΠΑ 25η -Ισραήλ 27η -Ιταλία 29η -Κύπρος 34η -Βουλγαρία 52η -Ρουμανία 62η -Σερβία 66η -Αλβανία 71η ). Η Ελλάδα ως «Πλήρης Δημοκρατία» κατά Economist ήταν από 2006-2008. Η μετέπειτα “υποβίβαση” μάλλον οφείλεται στη δεκαετή μνημονιακή πολιτική και την τότε πολιτική αστάθεια που επηρέασαν δημοκρατικούς και εργασιακούς θεσμούς.
-Στον παράγοντα ΙΙ (Λειτουργία της Κυβέρνησης) η Ελλάδα βαθμολογείται χαμηλότερα από την Τουρκία. Αυτή η όχι και τόσο ευχάριστη διαπίστωση σίγουρα είναι σε γνώση της κοινής γνώμης που συμμετείχε στην έρευνα του Economist. Τούτο βέβαια θα πρέπει να απασχολήσει την κυβέρνηση προκειμένου να εκσυγχρονιστούν ανάλογοι θεσμοί που αφορούν την εκτελεστική εξουσία, τη δημόσια διοίκηση, τη δημόσια εμπιστοσύνη σε κυβέρνηση-πολιτικά κόμματα καθώς και στην εμπέδωση λαϊκής αντίληψης ότι οι πολίτες έχουν ελεύθερη επιλογή και έλεγχο στη ζωή τους.
Επιβάλλεται η χώρα μας, στο μέρος όπου γεννήθηκε η Δημοκρατία, να ανεβάσει την βαθμολογία της όχι για να μπει σε υψηλή θέση στον πίνακα του economist αλλά για να αναβαθμιστούν οι δημοκρατικοί θεσμοί επ΄ ωφελεία των πολιτών και φαίνεται υπάρχουν αρκετά μεγάλα περιθώρια.
Απαραίτητο επίσης είναι να μειωθούν μη αναγκαίοι περιορισμοί σε πολιτικά-ατομικά δικαιώματα, να βελτιωθεί ποιοτικά αλλά και η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και οι θεσμοί περί πολιτικής συμμετοχής στην κοινωνία, σημεία δηλ. στα οποία καταγράφεται χαμηλή «επίδοση» για την Ελλάδα στον «Democracy Index».
Αθανάσιος Πάσχου
Υποπτέραρχος ε.α.-Οικονομολόγος
MSc Διεθνές-Ανθρωπιστικό Δίκαιο
Γεν. Γραμ. Συνδέσμου Αποφοίτων ΣΣΑΣ
