Φωτοβολταϊκός Σταθμός (Φ/Β) Λεκάνης Νέστου, Μ.Π.Ε. – Υποχρεώσεις Δημοσίων Υπηρεσιών, Ενημέρωση Φορέων και Κοινού, Διαβούλευση – Ανάκληση Απόφασης – Περιφερειακό Συμβούλιο, Αρμοδιότητα
Τις πρώτες ημέρες της νέας χρονιάς 2024, πληροφορηθήκαμε το πρόβλημα των ανθρώπων που ζουν δίπλα μας και οι ζωές μας είναι συνδεδεμένες με το πρόβλημά τους. Πρόκειται για την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού σταθμού (Φ/Β) στην Περιοχή Λεκάνης Νέστου, σε απόσταση 30-40 μέτρα από τον Συνοικισμό τους.
Η επιλογή της εγκατάστασης σε επαφή με τον Συνοικισμό δεν έγινε τυχαία. Είναι η συνηθισμένη τακτική των επιχειρηματιών. Ο Φ/Β σταθμός να είναι κοντά σε εγκατεστημένο ηλεκτρικό δίκτυο της ΔΕΗ και κοντά στο οδικό δίκτυο για προσπέλαση στο έργο.
Εγκατάσταση του έργου μακριά από κατοικημένους χώρους, ώστε να μην υπάρχει οπτική επαφή και να μην επηρεάζει την υγεία των κατοίκων, θα είχε ως συνέπεια οικονομική επιβάρυνση των επιχειρηματιών, που μπορεί να φτάσει σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Να μην έχουμε αυταπάτες. Το οικονομικό όφελος οδηγεί τους επιχειρηματίες να επιλέγουν να εγκαταστήσουν τους σταθμούς κοντά στους Συνοικισμούς και δεν πρέπει να ξεγελιέται κανένας μας. Η ηλιακή ενέργεια όμως είναι παντού και είναι παντού ίδια και μπορούν να την βρουν και να την εκμεταλλευθούν.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για εγκατάσταση Φ/Β σταθμού σε 1.460 στρέμματα με 114.492 πλαίσια, τα γνωστά πλέον στο ευρύ κοινό ως «πάνελ». Η Επιχειρηματίας Εταιρεία ζήτησε να εγκριθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το έργο της.
Για την ιστορία να σημειωθεί ότι το κεφάλαιο της Επιχείρησης είναι 502 ευρώ. Μεταξύ των άλλων έπρεπε να γνωμοδοτήσει η αρμόδια Επιτροπή Αγροτικής Οικονομίας και Περιβάλλοντος του Περιφερειακού Συμβουλίου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Στο παρόν για συντομία θα αναφέρεται ως Επιτροπή. Πράγματι αυτή η Επιτροπή συνεδρίασε στις 18.12.2023 και γνωμοδότησε υπέρ της έγκρισης της Μ.Π.Ε., ουσιαστικά δηλαδή υπέρ της εγκατάστασης. Η απόφαση πάρθηκε με ψήφους 7 υπέρ και μία ψήφο κατά. Η Επιτροπή όμως αποτελείται από 13 μέλη. Δηλαδή γνωμοδότησαν τα επτά από τα δέκα τρία μέλη.
Από την ανάγνωση της απόφασης προέκυψε ότι στον φάκελο δεν υπήρχε καμία διατυπωμένη άποψη, θετική ή αρνητική, ούτε από φορέα, ούτε από φυσικό ή άλλο νομικό πρόσωπο. Υπάρχουν Τοπική Κοινότητα, Δήμος, Σύλλογοι, θιγόμενοι κτηνοτρόφοι, γεωργοί, κάτοικοι και Σύλλογοι για το περιβάλλον, οι οποίοι ενδιαφέρονται και καταθέτουν τις απόψεις τους.
Υπήρχε μόνο εισήγηση της αρμόδιας Υπηρεσίας του Τμήματος Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας Καβάλας με 13 μάλιστα παρατηρήσεις – ελλείψεις για την εγκατάσταση του σταθμού. Το γεγονός ότι δεν υπήρχαν κατατεθειμένες απόψεις για ένα τόσο μεγάλο έργο από τους ενδιαφερομένους και το κοινό, πέρα από το γεγονός ότι δεν υπήρχαν και κατατεθειμένες απόψεις από τους αρμόδιους φορείς, που έπρεπε να αναζητηθούν, εύλογα δημιουργούσε αμέσως την εντύπωση ότι τα πράγματα δεν εκινούντο φυσιολογικά. Η ιστορία όμως έγραψε. Η γνωμοδότηση είναι γεγονός.
Όλοι φάνηκε ότι ξαφνιαστήκαμε. Στη συνέχεια ήρθαμε όλοι αντιμέτωποι με το πρόβλημα. Αντί οι προσπάθειες να είναι σε αυτή την κατεύθυνση, για να λυθεί το πρόβλημα, γίναμε οι ίδιοι μέρος του προβλήματος. Άρχισαν δηλώσεις, συνεντεύξεις, δελτία τύπου.
Άρχισαν να εκφράζονται αντίθετες απόψεις, να εκδηλώνονται διαφωνίες, να υπάρχουν διαστάσεις και έριδες στην επιχειρηματολογία για το τι συνέβη και να ετοιμαζόμαστε για δίκες. Περισσότερη ενασχόληση μ’ αυτά που πέρασαν, παρά με αυτά που ήταν μπροστά.
Το χειρότερο είναι ότι επιχειρήθηκε να επιρριφθεί η ευθύνη για την έλλειψη ενημέρωσης στον απλό κόσμο, σ’ αυτούς που βρίσκονται στα χωράφια και τα βουνά και όχι στις Υπηρεσίες και Αρχές, με υποδείξεις μάλιστα των τελευταίων για τον τρόπο που έπρεπε να ενημερωθούν και να συμμετάσχουν στη λήψη αποφάσεων.
Αυτό είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο, γιατί επιχειρείται αντιστροφή των υποχρεώσεων. Έπρεπε να παρθούν αποφάσεις και να γίνουν δράσεις για το μέλλον. Δεν εχρειάζοντο πολιτικές και υπηρεσιακές τοποθετήσεις.
Κάθε απόφαση για τους κατοίκους της Λεκάνης Νέστου είναι απόφαση ζωής. Χρειάζεται ένωση όλων των δυνάμεων. Αρμονική επικοινωνία Κοινού, Φορέων, Συλλογικοτήτων και Αρχών. Σύμπνοια και συνεργασία.
Σημειώνω ότι όσα γράφω σήμερα, τα γράφω έχοντας στο νου μου τη σύνθεση όλων των επιχειρημάτων για τον επιτυχή αγώνα των κατοίκων της Λεκάνης και πώς θα σταθώ αλληλέγγυος σ’ αυτούς, στο μέτρο που οι απόψεις μου μπορούν να βοηθήσουν.
Διευκρινίζω ακόμη απαρχής, επειδή το όνομά μου αναφέρθηκε σε καταχωρήσεις του Τύπου, ότι δεν έχω καμία επαγγελματική σχέση ή ενασχόληση με το θέμα. Ούτε με αμοιβή, ούτε χωρίς αμοιβή. Δεν προσεγγίζω το θέμα επαγγελματικά, ούτε θέλω να θίξω τους Συναδέλφους μου δικηγόρους που ευσυνείδητα ασκούν το λειτούργημά τους.
Η ενασχόλησή μου έγινε στα πλαίσια του απλού πολίτη, ο οποίος μαζί με τους Συναδέλφους μου στο Σύλλογο Αβραμυλιάς κάναμε την πρώτη δημοσίευση στον τοπικό τύπο, πριν ακόμα συσταθεί η Επιτροπή Αγώνα.
Ως απλός πολίτης συμμετείχα σε δεύτερη δημοσίευση στον τύπο και ως πολίτης θα συνεχίσω να ασχολούμαι με το θέμα όσο χρειασθεί. Η θέση μου είναι ακριβώς αυτή που διατυπώθηκε μέχρι σήμερα από την Επιτροπή Αγώνα των κατοίκων της Λεκάνης. Απλή βοήθεια στο μέτρο των δυνατοτήτων μου. Όπως θα κάνω αμέσως παρακάτω, αν μπορώ να συνεισφέρω.
-
Υποχρεώσεις Υπηρεσιών – Ενημέρωση
α) Για να ληφθεί απόφαση από τη διοίκηση, ακόμα και αν πρόκειται η διοίκηση να γνωμοδοτήσει για θέμα με το οποίο θίγονται τα δικαιώματα ή τα συμφέροντα του πολίτη, πρέπει να προηγείται ακρόαση του ενδιαφερομένου. Αυτό ορίζει το άρθρο 20, παράγραφος 2 του Συντάγματος του 1975. Επιταγή που δεν μπορεί να παρακάμπτεται.
β) Το 1999 εκδόθηκε ο νόμος 2690/1999, του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ο οποίος στο άρθρο 4 ορίζει ότι: «Οι διοικητικές αρχές, πριν από κάθε ενέργεια ή μέτρο σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων συγκεκριμένου προσώπου, οφείλουν να καλούν τον ενδιαφερόμενο να εκφράσει τις απόψεις του εγγράφως ή προφορικώς, ως προς τα σχετικά ζητήματα». Και ο νόμος συνεπώς επιβάλλει την ενημέρωση των ενδιαφερομένων.
γ) Στις 25.6.1998 υπογράφτηκε η Διεθνής Σύμβαση Άαρχους της Δανίας, η οποία αναφέρεται μεταξύ των άλλων και στο θέμα συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων για περιβαλλοντικά θέματα. Η Διεθνής αυτή Σύμβαση κυρώθηκε από την Ελλάδα με το ν.3422/2005 και επομένως αποτελεί στη χώρα μας θετικό δίκαιο και μάλιστα με τυπική ισχύ υπέρτερη από τους κοινούς νόμους.
Αυτό το ορίζει το Σύνταγμα στο άρθρο 28, παρ.1 αυτού, όπου αναφέρει: «…οι διεθνείς συμβάσεις, από την επικύρωσή τους με νόμο και τη θέση τους σε ισχύ, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού Ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου».
Η Σύμβαση αυτή αφού αναγνωρίζει ότι κάθε Κράτος πρέπει να προστατεύει το περιβάλλον για την ίδια τη ζωή των ανθρώπων, την υγεία τους και την ευημερία τους, επιβάλλει σε κάθε Κράτος να εξασφαλίζει τα δικαιώματα πρόσβασης σε πληροφορίες και να λαμβάνει μέτρα ώστε να επιτυγχάνεται η συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων για περιβαλλοντικά θέματα.
Ειδικότερα ορίζει στο άρθρο 3, παρ. 2, ότι: «Κάθε μέρος προσπαθεί να εξασφαλίσει ότι οι υπάλληλοι και οι αρχές συνδράμουν και παρέχουν οδηγίες στο κοινό κατά την επιδίωξη πρόσβασης σε πληροφορίες με την διευκόλυνση της συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων…».
Με απλά λόγια με την παραπάνω Διεθνή Σύμβαση δεν πρέπει οι αρμόδιες αρχές να περιορίζονται μόνο στην παθητική ενημέρωση, δηλαδή να ενημερώνουν και να δίνουν πληροφορίες όταν τις ζητά κάθε φορά ο πολίτης, αλλά με την παραπάνω σύμβαση επιβάλλεται στις αρμόδιες αρχές η ενεργητική ενημέρωση, δηλαδή η υποχρέωσή τους να ανακοινώνουν με δική τους πρωτοβουλία τις κρίσιμες περιβαλλοντικές πληροφορίες, να διευκολύνουν το κοινό πού θα τις βρουν και ακόμα να ενημερώνουν τους πολίτες σχετικά με τα δικαιώματά τους.
Δεν έχει έρεισμα καμία άποψη, ότι δεν είναι στα καθήκοντά της Υπηρεσίας η οποιαδήποτε ενημέρωση κατοίκων και θιγομένων πολιτών. Οι Υπηρεσίες έχουν υποχρέωση. Η Οδηγία της Ε.Ε. διακηρύσσει τις βασικές αρχές. Τα στελέχη και οι υπάλληλοι που ασκούν τις σχετικές αρμοδιότητες στα διάφορα επίπεδα εξουσίας φέρουν την ευθύνη της αποτελεσματικής εφαρμογής.
δ) Ο ν. 4014/2011 στο άρθρο 19, παρ. 5 ορίζει: «Η έγκαιρη ενημέρωση του κοινού είναι υποχρεωτική».
ε) Η ΥΑ 11764/2006 ορίζει στο άρθρο 7, ότι: «Οι δημόσιες αρχές οργανώνουν τις περιβαλλοντικές πληροφορίες της αρμοδιότητάς τους που κατέχουν, καθώς και αυτών που κατέχουν ή κατέχονται για λογαριασμό τους με σκοπό την ενεργητική διάδοσή τους».
Στην προκειμένη περίπτωση προέκυψε ότι οι Δημόσιες Αρχές είχαν φάκελο στα χέρια τους και διαπίστωσαν, πέραν των άλλων, ότι υπήρχαν επτά κτηνοτροφικές μονάδες που θίγονται και μάλιστα ότι η μία περιβάλλετο από το έργο.
Αυτό το αναφέρει η Εισήγηση της Υπηρεσίας. Είχαν υποχρέωση αμέσως να ενημερώσουν τους θιγόμενους. Πρόκειται για περιβαλλοντικά θέματα. Δεν ωφελούν οι υποδείξεις σε πολίτες. Οι εκπρόσωποι των Υπηρεσιών ζουν στην ίδια περιοχή, έχουν τα ίδια συμφέροντα και οφείλουν να ζουν την αγωνία των πολιτών και να τους προστατεύουν.
-
Ενημέρωση Κοινού – Διαβούλευση
Το 2011 εκδόθηκε η 92/2011 Οδηγία της Ε.Ε. η οποία στην εισαγωγή της επιβάλλει να επιτυγχάνεται «αποτελεσματική συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων». Η παραπάνω Οδηγία επιβάλλει να ενημερώνεται το κοινό έγκαιρα με ανακοινώσεις ή με άλλα πρόσφορα μέσα.
Η ίδια Οδηγία καθορίζει και πώς θα γίνονται οι αναλυτικές ρυθμίσεις για την ενημέρωση του κοινού και αναφέρει ως παραδείγματα την τοιχοκόλληση σε ορισμένη ακτίνα ή δημοσίευση στις τοπικές εφημερίδες.
Κανένας Εθνικός Νομοθέτης και καμιά Ελληνική Αρχή δεν μπορεί να ορίσει διαφορετικά την ενημέρωση του κοινού, δηλαδή με λιγότερες προϋποθέσεις. Μπορεί ο Εθνικός Νομοθέτης να θέσει περισσότερες προϋποθέσεις για την ενημέρωση, όχι όμως λιγότερες προϋποθέσεις.
Η ίδια Οδηγία αναφέρει ότι αυτά που επιβάλλει, δεν υπερβαίνουν τα αναγκαία μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας. Συνεπώς ενημέρωση για την οποία δεν προηγήθηκε τοιχοκόλληση σε ορισμένη ακτίνα από τον τόπο εκτέλεσης του έργου, ή δεν έγινε δημοσίευση σε τοπικές εφημερίδες και μάλιστα όχι μόνο σε μία, αλλά σε περισσότερες από μία τοπικές εφημερίδες είναι παράβαση νόμου και θεωρείται ότι δεν έγινε ενημέρωση.
Αυτά δέχθηκε και το Συμβούλιο της Επικρατείας σε ανάλογη περίπτωση για υπόθεση της ίδιας Περιφέρειας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Ο νομοθέτης είναι σαφής. Με την πάροδο δε του χρόνου, επειδή ο νομοθέτης γνώριζε τι μπορεί να συμβεί και επειδή ήθελε να αναβαθμίσει την ενημέρωση και συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων για περιβαλλοντικά θέματα, τροποποίησε την αρχική Οδηγία με τη νεότερη Οδηγία ΕΟΚ 0052/2014 και όρισε ότι για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική συμμετοχή του ενδιαφερόμενου κοινού στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, το κοινό ενημερώνεται μέσω διαδικτύου και με δημόσιες ανακοινώσεις ή με άλλα πρόσφορα μέσα.
Συνεπώς όποιος ισχυρίζεται ότι για τα Φ/Β Περιοχής Λεκάνης έγινε ανάρτηση στην Περιφέρεια και δημοσίευση σε μία Εφημερίδα στην Καβάλα και συνεπώς τηρήθηκε ο νόμος, δεν συμβάλει στην επίλυση του προβλήματος. Δημιουργεί εντυπώσεις.
Ούτε είναι ορθό και νόμιμο να επικαλείται κάποιος οποιαδήποτε απόφαση κατώτερης διοικητικής αρχής που ρυθμίζει το θέμα της ενημέρωσης, έξω και πέρα από τις Οδηγίες της Ε.Ε. και των νόμων του Ελληνικού Κράτους.
Χρειαζόταν τοιχοκολλήσεις στον τόπο του έργου, δημοσιεύσεις σε πάνω από μία εφημερίδα και μάλιστα δημοσιεύσεις σε τοπικές εφημερίδες. Αν η Ελληνική νομοθεσία για δημοσιεύσεις σε άλλα θέματα, εκτός των περιβαλλοντικών, ορίζει σε ποιές εφημερίδες γίνονται οι δημοσιεύσεις, αυτό δεν έχει καμία έννομη συνέπεια για την συγκεκριμένη περίπτωση.
Κάθε απόφαση που εκδίδεται με εξουσιοδότηση νόμου, δεν μπορεί να ξεπερνά σε ρύθμιση αυτά που ορίζει ο νόμος και οι Οδηγίες της Ε.Ε., γιατί τότε θα εμφανίζεται το παράδοξο, να υπάρχει κατάργηση νόμου από κατώτερο όργανο. Ίσως διέλαθαν ορισμένα πράγματα. Ο στόχος όμως είναι η αποκατάσταση των πραγμάτων και η επιτυχία της προσπάθειας για μη εγκατάσταση του Φ/Β σταθμού.
-
Ανάκληση απόφασης
Έγιναν πολλές τοποθετήσεις σχετικά με το θέμα της ανάκλησης της απόφασης της Επιτροπής Αγροτικής Οικονομίας. Σύμφωνα με τις νομικές διατάξεις που ισχύουν, η ανάκληση των αποφάσεων προβλέπεται από το άρθρο 21 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας.
Προβλέπεται ακόμα και η ανάκληση των γνωμοδοτήσεων, πολύ περισσότερο όταν ο νόμος επιβάλλει τις γνωμοδοτήσεις για να εκδοθεί απόφαση. Η ανάκληση μπορεί να γίνει οίκοθεν, δηλαδή από το ίδιο όργανο που εξέδωσε την απόφαση ή μετά από αίτηση ενδιαφερομένου.
Μπορεί να γίνει και από την Προϊστάμενη Αρχή. Όταν λοιπόν δεν τηρήθηκε η νόμιμη διαδικασία ενημέρωσης και διαβούλευσης, έχει δικαίωμα και υποχρέωση η Επιτροπή να συνέλθει και να ανακαλέσει την απόφασή της.
-
Περιφερειακό Συμβούλιο-Αρμοδιότητα
Έγινε πολύς λόγος για το αν το Περιφερειακό Συμβούλιο είχε την αρμοδιότητα και δυνατότητα να πάρει το ίδιο απόφαση σχετικά με την εγκατάσταση του Φ/Β σταθμού στην Περιοχή Λεκάνης Νέστου. Την αρμοδιότητα στην Επιτροπή Αγροτικής Οικονομίας να γνωμοδοτεί για την έγκριση των ΜΠΕ, την χορήγησε το Περιφερειακό Συμβούλιο σύμφωνα με το άρθρο 164 του ν.3852/2010.
Όταν λοιπόν το Περιφερειακό Συμβούλιο παραχώρησε την αρμοδιότητα αυτή στην Επιτροπή, είναι εκτός λογικής να μην μπορεί το ίδιο να ασκήσει την αρμοδιότητα που παραχώρησε. Γι’ αυτό και ο ίδιος νόμος στο ίδιο άρθρο ορίζει ότι: «Το Περιφερειακό Συμβούλιο μπορεί για θέματα ιδιαίτερα σοβαρά, με ειδική αιτιολογία και με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, να αποφασίζει ότι θα ασκήσει το ίδιο αρμοδιότητες που είχε μεταβιβάσει στις Επιτροπές».
Ας μην αναλισκόμαστε συνεπώς σε συζητήσεις που δεν προάγουν τα συμφέροντα των κατοίκων της Λεκάνης. Ας συνταχθούμε στον αγώνα τους να βγάλουν από το λαιμό τους τη θηλιά που τους πέρασαν, γιατί αλλιώς και δίκαια θα μας πουν αυτό που αναφέρεται στον μύθο του Αισώπου, «εμείς καιγόμαστε και εσείς τραγουδάτε». Θα επανέλθω και για την ουσία του θέματος.
Καβάλα 18 ΦΕΒ 2024
Γ.Χ. Χατζηδανδής
