Μέρος 2ο: Η αξιολόγηση των μαθητών.
Αναζητώντας προτάσεις που θα βοηθήσουν το εκπαιδευτικό μας σύστημα να εναρμονιστεί με τις απαιτήσεις των καιρών μας, αλλά κυρίως να εμπνεύσει και να καθοδήγει τους νέους μας σε μια δημιουργική πορεία αυτοπραγμάτωσης, καταθέσαμε στο προηγούμενο άρθρο μας, τη θέση μας για μια νέα δομή του προγράμματος σπουδών με έναν βασικό πυρήνα υποχρεωτικών μαθημάτων, πλαισιωμένο από ποικίλα μαθήματα επιλογής. Στο σημερινό μας άρθρο εστιάζουμε στο ζήτημα της αξιολόγησης των μαθητών και στον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ουσιαστικό εργαλείο διάγνωσης και βελτίωσης της πορείας τους.
Πιστεύει άραγε κανείς, ότι το τυποποιημένο και άκαμπτο μοντέλο αξιολόγησης των μαθητών (τεστ/διαγώνισμα-βαθμός στον έλεγχο) που ακολουθείται, μπορεί να αποτυπώσει την πολυδιάστατη παρουσία τους στο σχολείο και να τους βοηθήσει να εξελιχθούν ουσιαστικά;
Το κύριο πρόβλημά του είναι, ότι δεν περιλαμβάνει διαδικασίες έγκαιρης διάγνωσης των εκπαιδευτικών αναγκών του κάθε μαθητή, (πριν δηλαδή του αποδώσει τον βαθμό), αλλά ούτε και προβλέπει τρόπους που θα τον βοηθήσουν να τις ικανοποιήσει.
Όταν η επίδοση, σε κάποια γραπτή δοκιμασία, δεν είναι καλή, συνήθως συνοδεύεται από τη συμβουλή του καθηγητή για περισσότερη μελέτη, αλλά με τον τρόπο αυτό ο μαθητής δεν αντιλαμβάνεται το τι ακριβώς δεν κάνει καλά και πώς πρέπει να το βελτιώσει. Δεν αισθάνεται, δηλαδή, ότι βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που θέλει να τον βοηθήσει ουσιαστικά να εντοπίσει και να ξεπεράσει τις αδυναμίες του, αλλά συνήθως εκλαμβάνει την κακή του επίδοση ως μια εγγενή αδυναμία του, μη δυνάμενη να βελτιωθεί. Ο βασικός μηχανισμός μάθησης, που δεν είναι άλλος από το «μαθαίνω από τα λάθη μου», δεν βρίσκει εφαρμογή στον τυποποιημένο τρόπο αξιολόγησης των μαθητών. Απογοητεύονται, χωρίς να βρίσκουν, μέσα στους κόλπους του εκπαιδευτικού συστήματος, τον τρόπο να μετατρέψουν το «λάθος» σε γνωστική εμπειρία. Δεν τους περνάμε το μήνυμα ότι η ουσία της επιτυχίας δεν εντοπίζεται στην επίτευξη της τελειότητας, αλλά στη διαρκή προσπάθεια βελτίωσης. Δεν ανταμείβονται γι’ αυτήν. Σκεφθείτε πόσο ενθαρρυντικά θα λειτουργούσε για έναν μαθητή ένας τρόπος αξιολόγησης, όχι μόνο του αποτελέσματος, αλλά και της καταβαλλόμενης από τον ίδιο προσπάθειας.
Είναι, άλλωστε, κοινός τόπος, ότι η επιτυχής πορεία ενός ατόμου στη ζωή, διαμορφώνεται και από την κατάκτηση από μέρους του ποικίλων (κυρίως κοινωνικών) δεξιοτήτων, όπως η συναισθηματική νοημοσύνη, η συνεργατικότητα, η προσαρμοστικότητα, η επιμονή και τόσες άλλες, οι οποίες μένουν εκτός του υφιστάμενου πλαισίου αξιολόγησης. Η εισαγωγή στην αξιολόγηση ποιοτικών δεικτών που θα αποτυπώνουν πολυδιάστατα, στοιχεία της προσωπικότητας του μαθητή, είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς θα τον βοηθούσε να αντιληφθεί ότι η εξέλιξή του οφείλει να μην είναι μονοδιάστατη. Είναι άραγε τυχαίο ότι όλα τα παγκοσμίου φήμης πανεπιστήμια, ενδιαφέρονται για κάθε παράμετρο της ζωής των υποψήφιων φοιτητών τους, τη συμμετοχή τους σε αθλητικές ομάδες, σε ομάδες εθελοντικής δράσης, τη μουσική τους παιδεία κ.α. ;
Ζητούμενο, συνεπώς, είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο αξιολόγησης, που να εμπεριέχει διαδικασίες:
- έγκαιρης αναγνώρισης των εκπαιδευτικών αναγκών του μαθητή,
- συμβουλευτικής με στόχο την υπέρβαση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει,
- πολυδιάστατης αξιολόγησης της προσωπικότητάς του,
- αξιολόγησης της προσπάθειας και όχι μόνο του αποτελέσματος και
- αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας του ίδιου του ακολουθούμενου εκπαιδευτικού προγράμματος, συνοδευόμενες από διαδικασίες υλοποίησης βελτιωτικών ενεργειών.
Η αναθεώρηση του καθιερωμένου εκπαιδευτικού παραδείγματος, οφείλει να είναι μια δυναμική διεργασία και, καθώς οι τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές συντελούνται πλέον με εκθετικά αυξανόμενο ρυθμό, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα πρέπει να χαρακτηρίζουν κάθε πτυχή της. Οι ριζικές παρεμβάσεις, έρχονται πάντα αντιμέτωπες με μεγάλες δυνάμεις αδράνειας, αλλά αν λάβουμε υπόψη μας ότι η μελλοντική δυναμική της κοινωνίας μας διαμορφώνεται σήμερα στα σχολεία μας, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε την επιτακτικότητα του ζητήματος..
Αργύρης Μυστακίδης
Εκπαιδευτικός Φροντιστής
Φροντιστήριο Πυρήνας
