Κείμενο του Λευτέρη Τσουρή
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες -τουλάχιστον- αναπτύσσεται στην Καβάλα το μοντέλο της μονοκαλλιέργειας στον τουρισμό. Η πόλη πνίγεται στον τουρισμό τα καλοκαίρια και η ουσιαστική διέξοδος όσων αποφασίσουν να κινηθούν εκτός της Blue City είναι τα παράλια, η Θάσος και διπλανές πόλεις όπως η Ξάνθη, ενώ έχουμε στα πόδια μας έναν πλούτο φύσης και μονοπατιών.
Με την έλευση του χειμώνα, η πόλη και η ευρύτερη εισέρχονται σε έναν ιδιόμορφο λήθαργο περιμένοντας την επόμενη τουριστική σεζόν για να έρθει κόσμος και να δουλέψει η αγορά. Οι διοικήσεις του δήμου Καβάλας διαχρονικά ασχολήθηκαν από λίγο έως καθόλου με τον εναλλακτικό τουρισμό γενικά και με την ανάπτυξη / ανάδειξη ενός δικτύου πεζοπορίας ειδικά.
Παρεμβάσεις και προσπάθειες -με τα προβλήματά τους- όπως στον δρόμο του νερού απαιτούν εδώ και χρόνια φροντίδα και συντήρηση, ενώ τα μονοπάτια του περιαστικού άλσους αφέθηκαν, μάλλον βολικά, στη φροντίδα συλλόγων εθελοντών και οργανώσεων αθλητικού χαρακτήρα.
Τα αποδεδειγμένα οφέλη ενός δικτύου δασικών και ορεινών μονοπατιών για δημότες και επισκέπτες ποικίλλουν από τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης και της δημόσιας υγείας εν γένει, μέχρι την επιμήκυνση της καλώς εννοούμενης τουριστικής σεζόν, την αύξηση της επαγρύπνησης των πολιτών για την ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, τη συνδρομή των μονοπατιών ως υποδομή στην περίπτωση πυρκαγιάς και αρκετά ακόμη.
Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι φωνές εντός και εκτός Ελλάδας που μιλούν για τον αποτουρισμό, δηλαδή την ανάγκη επανεξέτασης του παρόντος αδηφάγου μοντέλου του οποίου η μόνη επιδίωξη είναι η θετική αύξηση όλων των αριθμών.
Μια κατάσταση που προ πολλού αφήνει τα σημάδια της σε όλη τη χώρα, καθώς η φέρουσα ικανότητα αστικών και φυσικών οικοσυστημάτων στις τουριστικές περιοχές χτυπάει κόκκινο, με αποκαρδιωτικά αποτελέσματα όπως αυξημένη ρύπανση, γενικευμένη αδιαφορία για αυτό που κάποτε ήταν σημαία μας -η αίσθηση της φιλοξενίας-, αδυναμία εύρεσης κατοικίας γιατί τα πάντα έχουν μετατραπεί σε airbnb και άλλα λυπηρά φαινόμενα.
Τα προαναφερθέντα συνδέονται και με την έλλειψη ενός μεγάλου και εμπεριστατωμένου σχεδίου για τα μονοπάτια από την τοπική αυτοδιοίκηση, αφού συνολικά σαν δήμος αυτό που προωθούμε είναι πόλη+παραλία.
Ένα σχέδιο δημιουργίας, παρεμβάσεων και ανάδειξης των μονοπατιών του δήμου μπορεί να συνεισφέρει προς την άλλη κατεύθυνση με προτεραιότητα την καθημερινότητα του δημότη και, έπειτα, την εμπειρία του επισκέπτη.
Εξ άλλου, η δημιουργία και ανάδειξη ενός τοπικού δικτύου μονοπατιών, θα μπορούσε να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για την ενασχόληση της νέας γενιάς με το φυσικό τους περιβάλλον ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού.
Με πρόδηλα οφέλη, όπως η καλύτερη γνώση της τοπικής ιστορίας και γεωγραφίας και η ευρύτερη πνευματική και σωματική τους καλλιέργεια. Δεν είναι καιρός να διανθιστούν οι σχολικές εκδρομές πέρα από το Πάρκο Φαλήρου, το κλειστό της Καλαμίτσας και άλλες χλιαρές επιλογές στο κέντρο της πόλης;
Είναι θέμα τοπικής συνεννόησης να διοργανώνονται από τα σχολεία σε συνεργασία με το Δήμο, ημερήσιες εκδρομές πεζοπορικού χαρακτήρα σε μια ποικιλία προορισμών όπως το περιαστικό άλσος, οι εγκαταστάσεις του Φ.Ο.Κ., το μονοπάτι του δρόμου του νερού ή ακόμα τα μονοπάτια του Παγγαίου.
Επιστρέφοντας όμως στο βασικό μας θέμα, θα μιλήσω με όρους που χρειάζονται αρκετοί για να συσχετίσουν τα παραπάνω με αυτό που μας απασχολεί όλους σε καθημερινή βάση: η οικονομία των υπαίθριων δραστηριοτήτων (Outdoors economy) εκτιμάται σε αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος, με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει στην πεζοπορία.
Φανταστείτε ότι σε αυτό το ήπιου χαρακτήρα και αντίκτυπου “κύκλωμα” ανήκουν από τους κατασκευαστές ορειβατικών ρούχων και παπουτσιών μέχρι τους ορεινούς ξενώνες αλλά και ξενοδοχεία εντός αστικού ιστού, γραφεία διοργάνωσης δραστηριοτήτων, επιχειρήσεις εστίασης και ένα πλήθος άλλων επαγγελματιών και επιχειρήσεων στις πόλεις και χωριά στα οποία αναπτύσσονται ή αρχίζουν δίκτυα μονοπατιών.
Ωφελημένη τελικώς είναι ολόκληρη η τοπική κοινωνία με το πολιτιστικό και αστικό δυναμικό της. Αυτοί που επισκέπτονται έναν τόπο για να φύγουν γρήγορα και να περάσουν όλο τον χρόνο τους με ένα αντίσκηνο μακριά απ’ τον πολιτισμό είναι λίγοι.
Η φύση ανοίγει την όρεξη. Οι περισσότεροι πεζοπόροι θέλουν να γνωρίσουν, να νοιώσουν και να γευτούν τα μέρη της αφετηρίας και τερματισμού των διαδρομών τους. Πρακτικά μιλώντας, οι άνθρωποι που στοχεύουν στην πεζοπορία ποικίλλουν πολύ, διαμορφώνοντας ένα μεγάλο εύρος δυνητικών επισκεπτών: ορειβατικοί σύλλογοι από όλη τη χώρα, οργανωμένα γραφεία δραστηριοτήτων κυρίως από Θεσσαλονίκη και Αθήνα και δευτερευόντως από άλλες πόλεις, γραφεία διοργάνωσης εκδρομών από το εξωτερικό (τελευταία παρουσιάζεται πολύ το Ισραήλ) και μεμονωμένοι πεζοπόροι και ορειβάτες που διοργανώνουν την εκδρομή τους μόνοι τους.
Επιπλέον, οι επισκέπτες από τα Βαλκάνια που κατακλύζουν το καλοκαίρι της παραλίες μας θα ενδιαφερθούν ιδιαίτερα για τα τοπικά πεζοπορικά μονοπάτια της περιοχής δεδομένου ότι η πεζοπορική και ορειβατική τους κουλτούρα είναι εντελώς διαφορετική από τη δική μας, η οποία τώρα αρχίζει να διαμορφώνεται.
Η Καβάλα ήταν πάντοτε ένα σταυροδρόμι. Ακριβώς το ίδιο μπορεί να αποτελέσει και ως τόπος ενός δικτύου μονοπατιών. Φανταστείτε ένα γλυκό φθινοπωρινό πρωί να περπατάτε από την πόλη έως το αρχαιολογικό πάρκο των Φιλίππων μέσω του Δρόμου του Νερού.
Απ’ το Χαλκερό και τη Λεύκη ως τα κατάφυτα δάση της Λεκάνης, τις Κορυφές και τις αστείρευτες βάθρες και τους καταρράκτες του μονοπατιού της Παλιάς Καβάλας. Και με λίγη διαδημοτική συνεργασία, απ’ την Καβάλα στην Ελευθερούπολη και το Παγγαίο ή απ’ την Καβάλα στο Παρανέστι και σε ένα απ’ τα πιο σημαντικά δάση της Ευρώπης, το Παρθένο Δάσος Φρακτού.
Ας επιστρέψω όμως από το υπερ-τοπικό στο πολύ κοντινό πλάνο που αφορά τους δημότες Καβάλας πρωτίστως με ένα ακόμη παράδειγμα: ένα μονοπάτι, πεζόδρομος ή / και ποδηλατόδρομος από την Καλαμίτσα μέχρι το Παληό,το οποίο ποδηλάτες, δρομείς, περιπατητές, αθλητές θα χρησιμοποιούν χωρίς να θέτουν τον εαυτό τους σε συνεχή κίνδυνο λόγω χρήσης του ασφαλτόστρωτου δρόμου.
Ένα τέτοιο έργο θα ένωνε υπάρχουσες θέσεις στάθμευσης και ξεκούρασης στην Π.Ε.Ο. μεταξύ Καβάλας – Παληού και θα παρείχε μια εναλλακτική ήπιας άσκησης και ψυχαγωγίας υπολογίσιμου χιλιομετρικού αναπτύγματος.
Όπως όμως σημείωσα πιο πάνω, οι διοικήσεις του Δήμου Καβάλας διαχρονικά δεν δοκίμασαν να βαδίσουν στα μονοπάτια της σύγχρονης πραγματικότητας η οποία αποδεδειγμένα αποτελεί μια πιο βιώσιμη για το περιβάλλον και τον άνθρωπο πρακτική.
Όλα αυτά απαιτούν ένα αρχικό, εξαιρετικά οργανωμένο σχέδιο δημιουργίας, συντήρησης, σήμανσης και ανάδειξης ενός δικτύου διαδρομών πεζοπορίας, ποδηλασίας και άθλησης που θα απέδιδε μεγάλα ανταποδοτικά οφέλη στο δημότη και ταυτόχρονα θα τοποθετούσε το δήμο μας στον χάρτη των προορισμών πεζοπορίας μικρών και μεγάλων αποστάσεων.
*Ο Λευτέρης Τσουρής είναι Γεωγράφος – χαρτογράφος Π.Ε. Ιδρυτής της Geopsis Maps
*Οι πινακίδες που απεικονίζει η φωτογραφία δεν υφίστανται στην πραγματικότητα αλλά είναι ένα ενδεικτικό σκίτσο.
