Πληροφορηθήκαμε από τα ΜΜΕ για την απόφαση εγκατάστασης μεγάλου φωτοβολταϊκού σταθμού, σε έκταση 1460 στρεμμάτων στην Δ.Ε. Ορεινού Δήμου Νέστου, σε απόσταση σαράντα περίπου μέτρων από το Συνοικισμό Λεκάνης.
Δεν μας εξέπληξε η πληροφορία ότι κανείς δεν γνώριζε για την υπόθεση. Ο Σύλλογός μας σε έκτακτη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του, αποφάσισε να δηλώσει ότι συμπαρίσταται στους κατοίκους της Δ.Ε. Ορεινού και τους Κτηνοτρόφους της περιοχής και ότι στο μέτρο που του επιτρέπουν οι δυνατότητές του θα είναι κοντά τους.
Επειδή αντιμετωπίσαμε ίδιο θέμα στον Συνοικισμό Αβραμυλιάς το 2022 και δεν ασχολήθηκε κανείς με το πρόβλημά μας, εκτός από το Δήμο Νέστου, θέλουμε να κοινοποιήσουμε την εμπειρία μας για αντιμετώπιση του προβλήματός Σας. ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ.
Ο νόμος 4014/2011 ορίζει ότι είναι υποχρεωτική η έγκαιρη ενημέρωση του ενδιαφερόμενου κοινού. Η οδηγία 2011/1992/ΕΕ επιβάλλει εύλογο χρονικό διάστημα, τοιχοκολλήσεις σε ορισμένη ακτίνα, δημοσίευση σε τοπικές εφημερίδες κ.λ.π..
Οι παραπάνω διατάξεις επιβάλλουν την ενημέρωση του κοινού, για να μπορέσει αυτό να προετοιμαστεί και να έχει αποτελεσματική συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων για το περιβάλλον. Εάν συνεπώς δεν υπήρξε ενημέρωση του κοινού για την ενεργοποίησή του, κάθε απόφαση που εκδόθηκε δεν έχει νομικό έρεισμα.
Το ίδιο δέχεται το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ απόφαση 691/2021). ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ. Το Σύνταγμα του 1975, στο άρθρο 24, παρ. 1, ορίζει: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός.4
Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων.»
Στο ίδιο άρθρο το Σύνταγμα ορίζει ότι: «Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον.
Από την παραπάνω διάταξη του Συντάγματος προκύπτουν τα εξής:
α) Ότι το δικαίωμα στο περιβάλλον είναι ένα συνταγματικό, θεμελιώδες δικαίωμα. Οι διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, δεν αποτελούν κατευθυντήρια διάταξη ή ευχή, αλλά περιέχουν κανόνες δικαίου νομικά δεσμευτικούς για το νομοθέτη, την διοίκηση και τον δικαστή.
β) Ότι το δικαίωμα στο περιβάλλον και η υποχρέωση προστασίας του, είναι απαραίτητα για τον σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Συντάγματος, παρ.1, για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου, σύμφωνα με το άρθρο 5, παρ. 1 του Συντάγματος, για την πραγμάτωση του δικαιώματος στην υγεία, σύμφωνα με το άρθρο 5, παρ.5 του Συντάγματος και άλλων δικαιωμάτων.
γ) Ότι το αντικείμενο του δικαιώματος στο περιβάλλον περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που συνθέτουν τον ζωτικό χώρο του ανθρώπου.
δ) Ότι το άρθρο 24 του Συντάγματος καθιερώνει τόσο ατομικό, όσο και κοινωνικό και πολιτικό δικαίωμα στο περιβάλλον.
ε) Ότι αποδέκτης της επιταγής για προστασία του περιβάλλοντος είναι το Κράτος με όλα τα όργανά του, νομοθετικά, διοικητικά, δικαστικά. Στην διοίκηση περιλαμβάνονται και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τα όργανά τους, όπως ΟΤΑ. Οι Υπηρεσίες, όταν καλούνται να γνωμοδοτήσουν, δεν γνωμοδοτούν για το αν προσβάλλονται από την εγκατάσταση μιας δραστηριότητας, προσωπικά οι υπάλληλοί τους που τις στελεχώνουν και που βρίσκονται κατά κανόνα στις πρωτεύουσες των Περιφερειακών Ενοτήτων, ούτε γνωμοδοτούν για το αν προσβάλλονται προσωπικά οι μέτοχοι και οι διοικούντες των επιχειρήσεων, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι εγκατεστημένοι στην Πρωτεύουσα του Κράτους, αλλά γνωμοδοτούν έχοντας πάντα στο νου τους, αν ο άνθρωπος που είναι κοντά στην δραστηριότητα που θα αναπτυχθεί, θίγεται στο δικαίωμά του να χρησιμοποιεί και να απολαμβάνει την ωφέλεια του ζωτικού χώρου στον οποίο βρίσκεται. Αν δηλαδή θίγεται το κοινωνικό δικαίωμά του στο περιβάλλον, το οποίο του το κατοχυρώνει το Σύνταγμα στο άρθρο 24, παρ.1. Η με οποιοδήποτε τρόπο προσβολή στοιχείων ζωτικού χώρου του ανθρώπου, όπως στέρηση χρήσης, ρύπανση κάθε είδους, υποβάθμιση, ακτινοβολία κλπ. συνιστά προσβολή θεμελιώδους συνταγματικού του δικαιώματος, της αξίας του ως ανθρώπου, την οποία δεν μπορεί να νομιμοποιήσει οποιαδήποτε κανονιστική διάταξη της κοινής νομοθεσίας, αφού μια τέτοια διάταξη θα είναι αντισυνταγματική και παράνομη.
στ) Ότι ειδικά για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις, απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού τους εκτός εξαιρέσεων. Οι εξαιρέσεις αυτές θα έχουν σχέση όχι απλά με λόγους δημοσίου συμφέροντος, αλλά με επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, δηλαδή θα πρέπει η θυσία της δασικής βλάστησης να αποτελεί το ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΠΡΟΣΦΟΡΟ ΜΕΣΟ για την ικανοποίηση των αναγκών δημοσίου συμφέροντος.
ζ) Ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι δικαίωμα του καθενός, δηλαδή κάθε ένας έχει δικαίωμα να ζητάει την προστασία του περιβάλλοντος και κυρίως των δασικών εκτάσεων.
ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ. Ο νόμος 1650/1986 στο άρθρο 2, παρ. 1, ορίζει την έννοια του περιβάλλοντος και συγκεκριμένα ορίζει: «1.Περιβάλλον: Το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες.» Ο ίδιος νόμος ορίζει τι είναι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τι είναι προστασία. Υποβάθμιση είναι η πρόκληση από ανθρώπινες δραστηριότητες ρύπανσης, μεταβολής στο περιβάλλον, η οποία πιθανόν να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία, στην ποιότητα ζωής και στην υγεία των κατοίκων κλπ.. Προστασία κατά το νόμο, είναι «το σύνολο των ενεργειών, μέτρων και έργων που έχουν στόχο την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή την αποκατάσταση, διατήρηση ή βελτίωσή του.» Από τις διατάξεις του παραπάνω νόμου προκύπτουν τα εξής:
α) Ότι μέσα στο περιβάλλον συμπεριλαμβάνεται και ο ανθρωπογενής παράγοντας, δηλαδή ο άνθρωπος και όλα τα όντα και είδη που δημιουργήθηκαν στη γη. Στην υποχρέωση προστασίας του περιβάλλοντος περιλαμβάνεται η ανθρώπινη ζωή, με την έννοια της φυσικής υπόστασης του ατόμου, της υγείας και της διαφύλαξής της. Περιλαμβάνεται ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου και η εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής στον άνθρωπο που αξίζει να τη ζήσει.
β) Ότι το δικαίωμα στο περιβάλλον δεν αφορά την παρούσα γενιά μόνο, αλλά και τις μελλοντικές γενεές, χάριν των οποίων πρέπει να διαφυλαχθούν οι φυσικοί πόροι (αειφορία).
ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ έχει εισαχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο η αρχή της προφύλαξης.
Η αρχή αυτή επιβάλλει τη λήψη θετικών και αρνητικών μέτρων, αρκεί να υπάρχει υπόνοια ότι μία δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους στο περιβάλλον. Αρκούν δηλαδή οι ενδείξεις ή οι υπόνοιες για δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον ή στη δημόσια υγεία.
Οι δημόσιες αρχές πρέπει να εφαρμόζουν όσο το δυνατόν ευρύτερα την αρχή της προφύλαξης και έχουν υποχρέωση γι’ αυτό (Μον.Πρ.Αθ. 9402/2015 – Μον.Πρ.Π.). Τις αρχές αυτές καθιέρωσε και η Διακήρυξη του Ρίο 1992.
ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΜΟΔΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Οι αρμόδιες Υπηρεσίες όταν γνωμοδοτούν, περιορίζονται, εσφαλμένα, να γνωμοδοτήσουν μόνο για το γεγονός αν από το νόμο προβλέπεται ή όχι η εγκατάσταση Φ/Β σταθμών.
Δεν γνωμοδοτούν για την ουσία της υπόθεσης, δηλαδή για τις συνέπειες που επέρχονται στη συγκεκριμένη περίπτωση στον άνθρωπο και το περιβάλλον, όπως έχουν υποχρέωση. Αυτό όμως ισοδυναμεί ουσιαστικά με άρνηση γνωμοδότησης.
Γι’ αυτό και το Συμβούλιο της Επικρατείας κρίνει ότι ουσιαστικά ελλείπει η γνωμοδότηση του αρμοδίου οργάνου και ακυρώνει τις αποφάσεις εγκατάστασης Φ/Β σταθμών (ΣτΕ 3979/2015).
Πολύ περισσότερο επικίνδυνο είναι οι Υπηρεσίες που καλούνται να γνωμοδοτήσουν, να μην ενημερώνουν και να μην απευθύνονται στις οικείες Δημοτικές και Δημόσιες Αρχές. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε τον φάκελο της υπόθεσης.
Θα βοηθήσουμε τους θιγόμενους κατοίκους και κτηνοτρόφους. Δεν πρέπει να καταστραφεί δασική έκταση. Δεν πρέπει οι κτηνοτρόφοι να χάσουν έδαφος που είναι απαραίτητο για κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Οι κτηνοτρόφοι συνεισφέρουν πολλαπλάσια στην Εθνική Οικονομία.
Ήταν και θα είναι απαραίτητοι. Οι κάτοικοι πρέπει να παραμείνουν στον τόπο τους. Το είδος της ενέργειας αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Σήμερα αυτό, αύριο άλλο. Σήμερα εδώ και αύριο αλλού. Πίσω του και τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Οι κάτοικοι και οι κτηνοτρόφοι πάντα στη Λεκάνη. Θα επανέλθουμε.
Στην Αβραμυλιά 15 ΙΑΝ 2024
Για τον Σύλλογο
Η Πρόεδρος
Σοφία Παπαγεωργίου
