Κοινωνικές συμβάσεις και η αμφισβήτησή τους.
Πολλές οι απόψεις που κατατίθενται στον ενδιαφέροντα δημόσιο διάλογο, που πυροδότησε η ιδιότυπη παρέμβαση στην παρέλαση στη Ν. Φιλαδέλφεια- Ν. Χαλκηδόνας από την ομάδα των 10 κοριτσιών που αυτοσυστήνεται ως “10 στρατιωτάκια της υπό-κριτικής τέχνης”. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι απόψεις ευθυγραμμίζονται με έναν από τους δυο πόλους του διπόλου: απαράδεκτη ενέργεια χωρίς ελαφρυντικά – ευρηματική διαμαρτυρία γροθιά στο συντηρητικό κατεστημένο.
Επειδή ο διπολικός τρόπος ανάγνωσης των φαινομένων με απωθούσε ανέκαθεν και έχοντας το προνόμιο ως Φυσικός,να «διαβάζω» τα φαινόμενα υπό το Κβαντομηχανικό πρίσμα της υπέρθεσης, βάσει του οποίου οποιαδήποτε κατάσταση αποτελεί υπέρθεση (συνδυασμό) πολλών και σε πολλές περιπτώσεις ασύμβατων καταστάσεων, καταθέτω κάποιες σκέψεις μου πάνω στο ζήτημα.
Προκειμένου να εξασφαλιστεί η λειτουργικότητα των κοινωνιών έχουν καθιερωθεί πολλές κοινωνικές συμβάσεις που συνήθως (και όχι απαραίτητα) στις δημοκρατίες απηχούν τη θέληση της πλειοψηφίας, όντας κοινή συνισταμένη πολλών διαφορετικών θέσεων και απόψεων. Η συμβάσεις αυτές δεν είναι αποδεκτές σε όλη τους την έκταση απ’ όλους, αλλά εξασφαλίζουν έναν μίνιμουμ κώδικα επικοινωνίας και έκφρασης στο κοινωνικό σύνολο. Στο βάθος δε του χρόνου πολλές από αυτές τροποποιούνται ή επικαιροποιούνται (κάποτε για παράδειγμα θεωρούταν απαράδεκτο να φορούν οι γυναίκες παντελόνια).
Στην προκειμένη περίπτωση η παρέλαση αποτελεί έναν καθιερωμένο κώδικα απόδοσης τιμών προς όλους εκείνους που έδωσαν ψυχή και σώμα μαχόμενοι «υπέρ βωμών και εστιών». Ο συγκεκριμένος κώδικας απόδοσης τιμών έλκει την καταγωγή του από την στρατιωτική παράδοση και σίγουρα δεν μπορεί να εκφράσει όλα τα μέλη της κοινωνίας μας. Η συμμετοχή όμως σ’ αυτήν δεν είναι υποχρεωτική, όπως ακριβώς δεν είναι υποχρεωτικός ο εκκλησιασμός ή συμμετοχή σε μια διαδήλωση.
Είναι όμως απαραίτητος σε μια δημοκρατική κοινωνία και προκειμένου να διασφαλιστεί η κοινωνική ηρεμία, ο σεβασμός της επιλογής ενός μεγάλου μέρους των μελών της να τιμήσουν τους αγώνες των προγόνων μας με τον τρόπο αυτό. Η διατάραξη της τελετής συνιστά πάντοτε πρόκληση και ως τέτοια μπορεί να πυροδοτήσει απρόβλεπτες αντιδράσεις, τις οποίες δεν είμαι σίγουρος αν έλαβαν υπόψη τους οι διαμαρτυρόμενες κοπέλες. Πόση ανοχή θα επιδείκνυαν άραγε οι υπερασπιστές της παρέμβασης των κοριστών, αν σε μια διαδήλωση τους ή μια άλλου τύπου παρέλαση όπως το GayPride, παρέμβαινε με παρόμοια προκλητικό τρόπο μια ομάδα, δηλώντας έτσι την αντίθεσή της με την πραγματοποίησή της. Τι συνέπειες θα είχε η είσοδος σε ένα τζαμί με το λεγόμενο «Sillywalk»;
Συνεπώς η δράση των κοριτσιών ενέχει στοιχεία άκομψης πρόκλησης μέρους του κοινωνικού συνόλου και ως τέτοια δεν αποτελεί έκφραση πολιτισμού, ούτε ευγένειας των εμπνευστών της, αλλά των παρακολουθούντων και συμμετεχόντων στην παρέλαση οι οποίοι την ανέχθηκαν (και καλώς έπραξαν) με περισσή κατανόηση.
Από την άλλη, είναι απολύτως κατανοητό ότι οι νέοι και μάλιστα οι πιο σκεπτόμενοι από αυτούς, νοιώθουν ότι σε πολλές από τις καθιερωμένες κοινωνικές συμβάσεις κρύβεται περίσσευμα υποκρισίας. Όλοι όσοι σπεύδουν να καταδικάσουν ως ανίερη την πράξη των κοριτσιών θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι πολλοί από όσους κάθισαν διαχρονικά σε περίοπτες θέσεις στις εξέδρες των επισήμων στις παρελάσεις,υπονόμευσαν με τις δικές τους «ανίερες» πράξεις τους την πρόοδο και την ευημερία της πατρίδας μας.Υπ’ αυτή την έννοια μπορεί να αιτιολογηθεί η ανάγκη κάποιων νέων να δηλώσουν παρόντες και διαμαρτυρόμενοι, αν και πάντοτε πίστευα και πιστεύω ότι ο καλύτερος και πιο αποτελεσματικός τρόπος διαμαρτυρίας είναι μέσω θετικών και όχι αρνητικών παρεμβάσεων.
Θα χαιρόμουνα ιδιαίτερα αν έβλεπα μια εναλλακτική και ίσως πιο ουσιαστική πρόταση για να τιμήσουμε τους αγωνιστές και τους μάρτυρές μας να λαμβάνει χώρα σε μια γειτονική πλατεία. Σε μια τέτοιου τύπου παρέμβαση, είμαι πεπεισμένος, ότι οι κοπέλες θα έβρισκαν πολλούς περισσότερους συμμάχους παρά επικριτές.
Αιτιολογημένη λοιπόν και θεμιτή η αντίδραση των νέων μας σε διάφορες καθιερωμένες κοινωνικές συμβάσεις, ο προκλητικός όμως τρόπος παρέμβασης μπορεί να έχει απρόβλεπτες και σε πολλές περιπτώσεις ασύμμετρες συνέπειες, που μπορούν να διαταράξουν επικίνδυνα την κοινωνική ηρεμία.
Αγαπητά μας παιδιά στρέψτε την αιτιολογημένη οργή σας και αγανάκτηση σε δημιουργικές παρεμβάσεις και τότε θα έχουμε όλοι μας ελπίδα για κάτι καλύτερο και πιο ουσιαστικό. Πιστεύουμε σε σας, ελπίζουμε σε σας!
Αργύρης Μυστακίδης
Φυσικός – Εκπαιδευτικός Φροντιστής
Β’ Αντιπρόεδρος Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδας
Πρόεδρος Συνδέσμου Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ν. Καβάλας
