Γράφει ο Στάθης Χαρπαντίδης
Ο Γέροντας Επιφάνιος, με καταγωγή από τη Νικήσιανη Καβάλας, ήταν ο πρεσβευτής της αγιορείτικης μαγειρικής, ένας από τους ανθρώπους που την έκαναν ευρέως γνωστή στο κοινό μέσα από τα βιβλία. Παράλληλα, έφτιαχνε κρασί και λάδι και προωθούσε τον αγιορείτικο τρόπο ζωής.
Ο πατέρας Επιφάνιος ζούσε στο Μυλοπόταμο Αγίου Όρους, καλλιεργώντας αμπέλια, παράγοντας το περίφημο κρασί, μαγειρεύοντας την αγιορείτικη κουζίνα και συγγράφει τα δικά του βιβλία με μοναστηριακές συνταγές. Αρχιμάγειρας της Αθωνικής Πολιτείας, ενεργό μέλος της Λέσχης Αρχιμαγείρων Βορείου Ελλάδος, συμμετέχοντας σε πολλούς αγώνες μαγειρικής στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό.
Ο Αγιορείτης μοναχός Επιφάνιος, ο Μυλοποταμινός, αφού εγκαταβίωσε για αρκετά χρόνια στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου, αποφάσισε, το 1990, να συνεχίσει τον μοναστικό του βίο στο Ιερό Κάθισμα του Αγίου Ευσταθίου – Μυλοπόταμος, μετόχι της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας. Από παλαιότερους Αγιοπαυλίτες μοναχούς είχε την τύχη να διδαχθεί το βυζαντινό μέλος, έγινε καλός ψάλτης και ταυτόχρονα επιδόθηκε στο διακόνημα του μαγείρου.
«Με το βιβλίο μου Μαγειρική του Αγίου Όρους θέλω να σας μεταφέρω εν μέρει κάτι από όσα έζησα τριάντα πέντε χρόνια στο Αγιασμένο Όρος μαγειρεύοντας. Δεν πήγα σε σχολές μαγειρικής, ούτε κατέχω κανένα πτυχίο. Έμαθα όμως κοντά στους παλιούς γεροντάδες πώς να τσιγαρίζω το κρεμμύδι σε σιγανή φωτιά, γιατί έλεγαν εκείνοι πως όσο πιο γλυκά ροδίσει το κρεμμύδι, τόσο πιο νόστιμο θα γίνει το φαγητό. Έμαθα επίσης πως όλα τα φαγητά στο τέλος του μαγειρέματος θέλουν υπομονή και καρτερία, όταν περιμένουμε πάνω από την φωτιά να φύγουν τα περίσσια ζουμιά τους.
Από την προμήθεια των υλικών, το καθάρισμα, το πλύσιμο, το κόψιμο, το αλάτισμα, το μαγείρεμα και ως το σερβίρισμα πρέπει να έχεις πάντα στο νου σου αυτούς, για τους οποίους κάνεις όλα τούτα. Αυτούς που αγαπάς. Τα πάντα στην μαγειρική είναι εκδήλωση της αγάπης μας προς αυτούς, γιατί θέλουμε να τους ευχαριστήσουμε. Επειδή αγαπάμε εκείνους, για τους οποίους μαγειρεύουμε, για αυτό δεν πρέπει να φοβόμαστε τα λάθη.
Η αγάπη μας προς τους άλλους, μας οδηγεί στο πώς θα κάνουμε νοστιμότερο το φαγητό. Εύχομαι το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, πέρα από την αρωγή των συνταγών, να σας βοηθήσει να πλησιάσετε ακόμη περισσότερο αυτούς που αγαπάτε, μαγειρεύοντας. Ανοίξτε το σπίτι σας, καλέστε τους φίλους σας, μαγειρέψτε μαζί, στρώστε το τραπέζι, πιείτε κρασί και χαρείτε μαζί…».
«Χαίρετε μετά χαιρόντων» μας λέει ο Απόστολος Παύλος. Όλες τις χαρούμενες και ευχάριστες στιγμές της ζωής μας τις συνοδεύει το καλό φαγητό και ένα καλό τραπέζι. Συνεχίζει ο μακάριος Παύλος και λέει «κλαίετε μετά κλαιόντων» αναλογιστήκατε άραγε πόση ικανοποίηση αισθάνεται κάποιος άρρωστος από μία ζεστή και νόστιμη ψαρόσουπα, που θα του φτιάξουμε από τα χέρια μας; Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει πως ο μάγειρας πρέπει να σκέφτεται όταν μαγειρεύει, ότι υπηρετεί τους αγγέλους… μαγειρεύει για αυτούς που προσεύχονται υπέρ της των πάντων ενώσεως.
Η μαγειρική είναι ένας από τους καλυτέρους τρόπους για να δείξεις πόσο αγαπάς και πόσο εκτιμάς τον συνάνθρωπο σου. Μαγειρεύουμε ψάρια και θαλασσινά, όπως χταπόδια, σουπιές, καλαμάρια, γαρίδες.
Επίσης, λαχανικά, όσπρια… Θα λέγαμε ότι είναι ένα είδος μεσογειακής διατροφής. Αλλά η μοναστηριακή κουζίνα, η κουζίνα του Αγίου Όρους, είναι κάτι περισσότερο από μεσογειακή, γιατί ακολουθεί τους κανόνες της νηστείας, που επιβάλλουν πολλές μέρες στον χρόνο να τρώμε φαγητό χωρίς λάδι. Και είναι αυτή η αρμονία. Μέσα στον ετήσιο εορταστικό κύκλο υπάρχει ένας κύκλος διατροφής. Δεν υπάρχει θέλω ή δεν θέλω. Υπάρχει αυτό που πρέπει.
Σήμερα, είναι μέρα νηστείας, μπορεί να επιθυμείς να φας ψάρι, όμως θα φας φακές χωρίς λάδι. Δεν βαρυγκωμούν οι μοναχοί και το μεγαλείο είναι να κάνεις αυτό που λέει ο Κανόνας των μοναχών, η εκκλησία, χωρίς να δυσφορείς μέσα σου. Να το κάνεις με ευχαρίστηση. Είναι όπως η σχέση των ερωτευμένων. Όταν ξεκινήσει η σχέση, συνήθως στην αρχή, πριν επέλθουν αλλαγές, δεν σκέφτεσαι τον εαυτό σου.
Σκέφτεσαι πώς να ευχαριστήσεις το άλλο μισό. Αυτή είναι η ομορφιά. Προσπαθείς να είσαι πάντα ευδιάθετος, χαρούμενος και να σκέφτεσαι τι είναι αυτό που χρειάζεται, που θέλει, πριν να έρθει η στιγμή να στο ζητήσει».
Ο Γέροντας Επιφάνιος ο Μυλοποταμινός του Ιερού Καθίσματος του Αγίου Ευσταθίου εκοιμήθη τα ξημερώματα της Παρασκευής 11 Δεκεμβρίου 2020 ύστερα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο, σε ηλικία 64 ετών.
Ο Άγιος Εφρόσυνος ο μάγειρος, έχει σίγουρα τον καλύτερο βοηθό κοντά του. Ας πρεσβεύουν και για εμάς τους ανθρώπους που αγαπούν την κουζίνα και της δημιουργίας μέσω αυτής, και ας μην ξεχνάμε τα λόγια του αείμνηστου Γέροντα Επιφανίου: “Όταν μαγειρεύεις για άλλους ανθρώπους παιδί μου, μην ξεχνάς ότι υπηρετείς αγγέλους”.
