Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που έγιναν στην Καβάλα την Κυριακή (15/9) για την ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από τους Τούρκους, η κ. Ελισάβετ Πραβίτα-Κανακάρη (εκπαιδευτικός, λογοθεραπεύτρια) εκφώνησε ομιλία. Αμέσως μετά την τέλεση του μνημοσύνου και τη θεία λειτουργία στον ιερό ναό του Αγίου Παύλου. Η ομιλία της:
Η 14η Σεπτεμβρίου έχει κηρυχθεί από την ελληνική Βουλή ως ημέρα εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της μικράς Ασίας, από τον τουρκικό κράτος. Το 1922 ο ελληνισμός υπέστη μία καταστροφή, η οποία δεν μετριέται μόνο με τους χιλιάδες νεκρούς και πρόσφυγες , αλλά και με την απώλεια ενός ιστορικού χώρου όπου για 3000 χρόνια , ζούσαμε εκεί παράγοντας πολιτισμό σε όλα τα επίπεδα.
Τα άγια χώματα της Μικράς Ασίας, βάφτηκαν με το αίμα χιλιάδων ανθρώπων που έμειναν εκεί, και η θυσία τους είναι μια συνεχής υπόμνηση αυτής της απώλειας. Αποτρόπαια κορύφωση αυτού το δράματος υπήρξε η καταστροφή της Σμύρνης και ο αφανισμός χιλιάδων Ελλήνων κατοίκων το 1922.
Φεύγοντας λοιπόν οι πρόσφυγες από εκεί, άφησαν πίσω τους, σημαντικά μνημεία της αρχαιότητας, του Βυζαντίου και των νεότερων χρόνων. Σε λίγες μόνο ημέρες μετά την εισβολή του τουρκικού στρατού στη Σμύρνη, η ακμάζουσα αυτή πόλη με το δυναμικό και πολυπληθές ελληνικό στοιχείο, αποτελούσε παρελθόν.
Η Μικρασιατική καταστροφή ήταν μια τραυματική και κομβική στιγμή για την ελληνική ιστορία, με σημαντικές συνέπειες για ολόκληρο τον ελληνικό πληθυσμό και ειδικά για τις περιοχές που υποδέχτηκαν τους πρόσφυγες.
Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία βρίσκεται κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία και την Τουρκία, αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους προορισμούς των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο.
Χιλιάδες πρόσφυγες έφταναν καθημερινά στην Ελλάδα από τα λιμάνια της Σμύρνης, το Τσεσμέ, της Κωνσταντινούπολης και άλλα. Υπολογίζεται ότι μέχρι τον Δεκέμβριο του 1922 είχαν μεταφερθεί ακτοπλοϊκώς περίπου 890.000 χιλιάδες άτομα από τη Θράκη – πόντο και Ανατολία, στην Ελλάδα.
Οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους νέες πολιτισμικές επιρροές, ήθη και έθιμα, τα οποία συνέβαλαν στην πολιτισμική πολυμορφία της περιοχής. Δημιουργήθηκαν νέες θρησκευτικές και πολιτιστικές κοινότητες, και οι πρόσφυγες ανέπτυξαν πολιτιστικούς συλλόγους και οργανώσεις για τη διατήρηση των παραδόσεών τους.
Η Μικρασιατική Καταστροφή και η μαζική προσφυγική μετακίνηση προς την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη συνέβαλαν στην ουσιαστική μεταμόρφωση της περιοχής. Οι πρόσφυγες ενσωματώθηκαν στις τοπικές κοινωνίες, συμβάλλοντας στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, παρά τις δυσκολίες της εποχής.
Η σημερινή ημέρα είναι ημέρα μνήμης και σεβασμού για τους Έλληνες της μικράς Ασίας που δολοφονήθηκαν και εκδιώχθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες. Η σημερινή επέτειος σηματοδοτεί την μεγαλύτερη τραγωδία που βίωσε ποτέ ο ελληνισμός.
Είναι ένα ιστορικό γεγονός που μας γέμισε με έντονα και βαθιά συναισθήματα θλίψης, οδύνης και πένθους. Οι συνέπειες της καταστροφής, η μαζική απώλεια ζωών, ο ξεριζωμός εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες στη Μικρά Ασία και οι ακραίες συνθήκες προσφυγιάς, προκάλεσαν συλλογικό τραύμα στην ελληνική κοινωνία.
Η απώλεια της πατρίδας και των δικών τους ανθρώπων βύθισε τους πρόσφυγες σε βαθιά θλίψη, Οργή και Απογοήτευση. Η Μικρασιατική καταστροφή αποτέλεσε ένα τραυματικό γεγονός όχι μόνο για την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων, αλλά και για το θρησκευτικό συναίσθημα, καθώς επηρέασε βαθιά την πνευματική και θρησκευτική ζωή των προσφύγων και των υπόλοιπων Ελλήνων.
Οι Έλληνες της μικράς Ασίας, έζησαν την απώλεια των ιερών τόπων, τα μοναστήρια και τις εκκλησίες τους που βρίσκονταν στα εδάφη της μικράς Ασίας. Αυτή η απώλεια δημιούργησε ένα βαθύ αίσθημα θρησκευτικής οδύνης καθώς πολλοί από τους πρόσφυγες άφησαν πίσω τους όχι μόνο τα σπίτια τους αλλά και τα ιερά που συνδέονταν με την πνευματική τους ζωή.
Ήταν έντονα συνδεδεμένοι με την ορθόδοξη εκκλησία, η οποία δεν ήταν μόνο θρησκευτικός φορέας αλλά και βασικός θεσμός πολιτισμικής ταυτότητας. Μετά την καταστροφή οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους την πίστη τους και τις παραδόσεις τους αναζητώντας παρηγοριά στην εκκλησία.
Η ορθόδοξη εκκλησία ανέλαβε έναν σημαντικό ρόλο βοηθώντας τους προσφυγικούς πληθυσμούς να αντιμετωπίσουν τον πόνο της απώλειας, την αβεβαιότητα, την οικονομική και κοινωνική κρίση.
Σήμερα στεκόμαστε με σεβασμό μπροστά στην ιστορική μνήμη για να τιμήσουμε τους χιλιάδες μάρτυρες της πίστεως και της πατρίδας. Έχουμε χρέος να επιμένουμε σε τέτοιες οδυνηρές επετείους και να καθιστούμε τις ημέρες μνήμης σε εργαλεία ιστορικής γνώσης
“Ήμουν παιδάκι, στο καράβι της προσφυγιάς, έχοντας μόνο μια εικόνα της Παναγίας μαζί μου , με πλησίασε ένας υπάλληλος και μου είπε: στο εξής θα λέγεσαι Ελευθεριάδης και όχι Τσολμεκτσόγλου”. Ας θυμόμαστε πως όποιος ξεχνά το παρελθόν ξεχνιέται από το μέλλον.
Πραβίτα Ελισάβετ
