Στη στήλη «Μάτια ερμητικά κλειστά» της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ» που επιμελείται η Μαίρη Αδαμοπούλου και όπου γνωστά πρόσωπα του πολιτισμού ερμηνεύουν τα άγνωστα όνειρά τους, ο γνωστός αρχιτέκτονας Γιάννης Κίζης, που μεγάλωσε στην Καβάλα, γράφει:
Να ξυπνήσω νωρίς! Αύριο πάω Αθήνα! Φορτώνεται η οικοσκευή από το νοικιάρικο νεοκλασικό με τη σοφίτα, το καταφύγιο της ζωγραφικής μου Α, να μην ξεχάσω να πάρω τις ζωγραφιές μου με τα παράθυρα των ξυλόσπιτων της Παναγίας να καθρεφτίζουν το ηλιοβασίλεμα πάνω στο λιμάνι. Να μου θυμίζουν τον ανομολόγητο ανταγωνισμό ανάμεσα στον «καθώς πρέπει» Αη Γιάννη και την κρυφή γοητεία της ανατολικής γειτονιάς, απέναντι. Κλείνουν τα βλέφαρά μου ονειρεύομαι…
Θα στρογγυλοκαθίσω στη θέση του συνοδηγού, ελπίζω σε κάποιο μαξιλάρι να βλέπω άνετα. Απόφοιτος Δημοτικού, μεγάλος πια για να ταξιδέψω μόνος μου αλλά και λίγο μικρός για να σταθώ στο ύψος του συνοδηγού! Το ‘χω ξαναζήσει το ταξίδι αυτό δύο φορές, με τα πράσινα λεωφορεία στις εκδρομές της ογδόης γυμνασίου, της προσκολλήσεως στις μαύρες ποδιές των μαθητριών των γονιών μου. Το ξέρω καλά αυτό το ταξίδι, εγώ θα δείχνω τον δρόμο στο φορτηγατζή!
Ονειρεύομαι την εγκατάσταση στην όμορφη πρωτεύουσα, στο δικό μας πια «διαμέρισμα» -τι να είναι άραγε το διαμέρισμα; Πώς νάναι η «πολυκατοικία»;
Καβάλα – Θεσσαλονίκη θα κάνουμε πέντε ώρες στο στενό δρόμο που μόλις χωρούν να διασταυρωθούν δύο φορτηγά. Μετά τη σιδερένια γέφυρα του Στρυμόνα θα φωτογραφηθούμε στο λιοντάρι της Αμφίπολης. Μόλις μυρίσουν τα καμίνια τον κεραμοποιών θα ‘χω το νου μου να στρίψουμε για Βέροια. Θα ανέβουμε τις στροφές της Καστανιάς, θα κατηφορίσουμε στην Κοζάνη, θα διαβούμε τον Αλιάκμονα για να σκαρφαλώσουμε ξανά στο Σαραντάπορο. Αγκομαχητά της μηχανής, μετά γλυκιά κατεβασιά στην Ελασσόνα, κάμπος, Τύρναβος, Λάρισα. Θα χρυσίζει με τα αθέριστα ακόμη στάρια η διαδρομή ως τα Φάρσαλα. Μετά την φιδογυριστή ανηφοριά του Δομοκού κατέβασμα στον κάμπο, δώδεκα χιλιόμετρα ένα τούνελ δέντρων η «ευθεία της Λαμίας» και μετά πάλι σκαρφάλωμα στο Καλλίδρομο. Ψηλά στο Χάνι του Καρανάσου θα φάμε ψητά της σούβλας! Θα κατηφορίσουμε πλάι στον Βοιωτικό Κηφισό, θα σταθούμε στο άλλο λιοντάρι, της Χαιρώνειας, μνημείο της Μακεδονίας που εγκαταλείπω -για πάντα άραγε; Κάπου στην κατηφοριά του Ελικώνα προς τη Θήβα θα σκοτεινιάσει. Θα αράξουμε και θα κοιμηθούμε όπως όπως στα καθίσματα του φορτηγού.
Χαράματα ανάβαση στον Κιθαιρώνα: Ελεύθερες Ελευσίνα, το βάρος των αρχαίων τοπωνυμίων θα προαναγγέλλει το κλεινόν άστυ. Μα πάνω από όλα η μεθυστική ευωδία των πεύκων θα μιλά για την Αττική, πευκόφυτο νταμάρι. Στο Διάσελο του Δαφνίου θα φανεί η Ακρόπολη,λαμπρή στο πεντακάθαρο μεσημέρι, ήρθα στον παράδεισο θα μουρμουρίσω. Θα μοσχοβολά η όμορφη Αθήνα του ’60, η Ομόνοια έργο τέχνης με το λοξό της πίδακα να στριφογυρίζται από τα αμερικανικά πολύχρωμα ταξιά με τ’ ανασηκωμένα φτερά ή λίγο παλιότερα με βαριές καμπύλες ή τις επταθέσιες «πειρατικές» λιμουζίνες για τον πολύ κοσμάκη. Ήρθα στον παράδεισο θα ξαναπώ.
Κυψέλη πολυκατοικία με φάτσα αρτιφισιελ, πόρτες αλέ – ρετούρ, ασανσέρ, ρετιρέ καλοριφέρ με γαλλική φινέτσα να τα λες και να κορδώνεις. Θα ανοίξω την μπαλκονόπορτα να δω τον Παρθενώνα. Θα μπω στην μπανιέρα του μαρμάρινου λουτρού: τέρμα τα μπανιαρίσματα με το κατσαρόλι στη σκάφη του υπογείου κάθε Σάββατο! Θα ξαπλώσω στο δικό μου δωμάτιο, θα ακούω στο τρανζίστορ «κάπου υπάρχει αγάπη μου, μα δεν ξέρω πού…», την ίδια στιγμή που τα τρόλεϊ θα σφυρίζουν στην Πατησίων σκίζοντας στην σιγαλιά της ζεστής βραδιάς. Ήρθα στον παράδεισο, θα λέω καθώς θα ονειρεύομαι τη νέα ζωή που θα με περιμένει έξω.
Μετά ξύπνησα στην Αθήνα. Οι νέες πολυκατοικίες έκρυψαν τον Παρθενώνα. Άρχισε η ρουτίνα της αριστείας της Βαρβακείου. Ανάσες μικρές οι παραβατικές χαραμάδες της εφηβείας στην ξένη πόλη Το όνειρο είχε τελειώσε, ο παράδεισος ήταν αλλού
- Ο Γιάννης Κίζης είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με διακεκριμένο έργο στη σύνθεση και την ένταξη σύγχρονης αρχιτεκτονικής στις αναστηλώσεις. Μεγάλωσε στην Καβάλα. Στην Αθήνα έφτασε με το όνειρο να φοιτήσει στη Βαρβάκειο.
