Σε αυτή την εποχή κλιματικών αλλαγών τίποτα δεν είναι πια σίγουρο. Στο Λος Άντζελες μεταξύ 2022 και 2024 υπήρξε ένας κύκλος έντονων βροχοπτώσεων, αλλά τώρα ξαφνικά δεν έβρεξε για εννέα μήνες: αυτές τις μέρες η υγρασία είναι πολύ χαμηλή σε σύγκριση με τη μέση, η βλάστηση είναι ξηρή και πολύ πυκνή σε σύγκριση με τη μέση, οι άνεμοι της Santa Ana είναι επίσης ισχυρότεροι από τον μέσο όρο. Εν τω μεταξύ στην πόλη, που περιέγραψε περίφημα πριν από χρόνια ο Μάικ Ντέιβις, η κατασκευή συνεχίζεται όλο και περισσότερο στις ορεινές ζώνες ή σε προστατευμένες περιοχές. Και συχνά φυτεύονται φοίνικες, όμορφοι αλλά όχι αυτόχθονοι, που είναι πραγματικοί ενδιάμεσοι για την εξάπλωση των φλογών. Η Maria Rita D’Orsogna είναι καθηγήτρια στο πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο τμήμα μαθηματικών και φυσικής και πάντα συνόδευε τους αγώνες για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος και ενάντια στους γίγαντες του πετρελαίου, στην Ιταλία όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αυτό το άρθρο σκέφτεται και συζητά, αγωνιώδης, για την κόλαση στο Λος Άντζελες ξεκινώντας από μια ερώτηση: γιατί δεν σταματούν οι φλόγες;
Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που αναπηδούν αυτές τις ώρες μεταξύ εκείνων που, όπως εγώ, ζουν στην Καλιφόρνια, ένα περισσότερο από άλλα: γιατί δεν σταματούν οι φλόγες;
Ας ξεκινήσουμε από τις ατομικές ευθύνες, που σίγουρα υπάρχουν. Η δήμαρχος Κάρεν Μπας-Karen Bass δεν τα πήγε πολύ καλά. Έκοψε τη χρηματοδότηση των πυροσβεστών κατά σχεδόν 18 εκατομμύρια δολάρια, θεώρησε δευτερεύον να βεβαιωθεί ότι λειτουργούσαν οι αντλίες νερού, ότι υπήρχε προσοχή στη φροντίδα, έλεγχο των αγριόχορτων και των θαμνόξυλων από τους υπεύθυνους σε περιοχές υψηλά εύφλεκτες, μεγάλης επικινδυνότητας, και πήγε να κάνει ποιος ξέρει τι στην Γκάνα ενώ εδώ όλα καίγονταν. Και ακόμη: δεν απαντά στις ερωτήσεις του Τύπου.
Όμως το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο…
Έφτασα εδώ το 1999, σχεδόν τυχαία, με την έννοια ότι δεν ήξερα τίποτα για το Λος Άντζελες, εκτός από το ότι είχε λιακάδα ακόμα και τον χειμώνα. Αλλά μου αρέσει να ξέρω, να καταλαβαίνω και να γνωρίζω, και έχω διαβάσει πολλά βιβλία για την ιστορία του. Απλά για να την κάνω δική μου. Προσπάθησα να επισκεφτώ όλες τις λίγο πολύ διάσημες γωνιές της κομητείας. Δεν έχω τελειώσει ακόμα, και είναι πολύ ενδιαφέρον. Σε όλους όσους είναι περίεργοι, προτείνω τα βιβλία του Mike Davis, City of Quartz (στην Ιταλία εκδ. Manifestolibri, Πόλη του χαλαζία Città di quarzo) και πάνω από όλα Ecology of Fear (στην Ιταλία, έκδοση Feltrinelli, Γεωγραφίες του φόβου φόβο. Λος Άντζελες: το συλλογικό φαντασιακό της καταστροφής). Υπάρχουν πολλά άλλα, των Joan Didion και Reyner Banham. Και αυτό είναι εκείνο που έμαθα.
Το Λος Άντζελες δεν είναι μια ευρωπαϊκή πόλη, ξεκινώντας ακριβώς από τη γεωγραφία, και από το κλίμα της. Είναι επίσης μια νέα πόλη, της οποίας η μεγάλη αστικοποίηση φτάνει μετά τον πόλεμο. Και το να την αναπτύξεις ως μια ευρωπαϊκή πόλη, τόσο γρήγορα, μακροπρόθεσμα, δεν ήταν κάτι έξυπνο. Ουσιαστικά, ενώ στην Ανατολική Ακτή και στην Ευρώπη μπορείς με κάποιο τρόπο να δαμάσεις τη φύση λίγο πολύ, εδώ απολύτως όχι και πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για ακραία αλλά σπάνια γεγονότα. Ογδόντα χρόνια είναι λίγα.
Πρώτα απ’ όλα, η ιδέα των εποχών με τριμηνιαία έννοια είναι δευτερεύουσα εδώ. Πολύ πιο σημαντικοί είναι οι κύκλοι που μπορεί να διαρκέσουν χρόνια. Υπάρχουν τα έτη της ξηρασίας και τα βροχερά χρόνια. Και ενδιάμεσα, πλημμύρες, άνεμοι, σεισμοί, που μπορούν να καταστούν ακραίοι ακριβώς λόγω αυτών των παρατεταμένων κύκλων.
Όταν βρέχει, εδώ, βρέχει πολύ. Είναι μια πάντα καταρρακτώδης και άφθονη βροχή που διαρκεί για μέρες, και μονοπωλεί τον φεβρουάριο. Μερικές φορές λόγω αυτών των βροχών υπάρχουν πλημμύρες και κατολισθήσεις. Κυρίως υπάρχει βλάστηση που αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα σε περιοχές που δεν έχουν εξοικειωθεί, για παράδειγμα σε φαράγγια και κοιλάδες, ακόμη και σε κήπους. Μετά τις βροχές, η ανθοφορία είναι εντυπωσιακή και ο κόσμος πηγαίνει να δει τις παπαρούνες και αυτό που ονομάζουν εδώ flower bloom. Αυτό συμβαίνει πάντα, αλλά προφανώς όλα είναι πιο δυνατά, και τα λουλούδια πιο όμορφα, στα χρόνια των έντονων βροχοπτώσεων.
Έπειτα έρχονται ιούλιος, αύγουστος, σεπτέμβριος, οκτώβριος. Αυτοί είναι οι πιο ζεστοί μήνες, ακόμα και στα βροχερά χρόνια, και όλα στεγνώνουν. Και ξεκινούν οι πυρκαγιές που μπορεί να είναι λίγο πολύ κολασμένες, οι οποίες τροφοδοτούνται από όλα όσα αναπτύχθηκαν τον φεβρουάριο ή τον μάρτιο.
Στο τέλος του χρόνου, όταν η θερμοκρασία είναι πιο δροσερή και το κλίμα πιο ξηρό, εμφανίζονται στην ώρα τους οι άνεμοι της Sant’Ana. Και αυτοί δυνατοί, καταιγιστικοί. Όλα τα φύλλα φοίνικα πέφτουν. Τώρα σε κανονικά χρόνια, αυτοί οι άνεμοι στο τέλος του έτους και η καλοκαιρινή ζέστη δεν διασταυρώνονται πολύ και επομένως ο κίνδυνος πυρκαγιών δεν είναι πολύ σοβαρός τον δεκέμβριο ή τον ιανουάριο. Αλλά σε αυτήν την εποχή των κλιματικών αλλαγών, τίποτα δεν είναι φυσιολογικό. Και όντως, το 2022-2024 ήταν ένας κύκλος πολύ έντονων βροχοπτώσεων. Ρεκόρ βροχοπτώσεων. Μόνο στις αρχές του 1900 έβρεξε τόσο πολύ για τρία συνεχόμενα χρόνια. Αλλά τώρα δεν έχει βρέξει εδώ και εννέα μήνες, γιατί ίσως μπαίνουμε στον κύκλο της ξηρασίας, μια ξηρασία που επιδεινώνεται από το μεταβαλλόμενο κλίμα.
Και έτσι φτάνουμε στον ιανουάριο του 2025. Η υγρασία είναι πολύ χαμηλή σε σύγκριση με τη μέση. Η βλάστηση του φεβρουαρίου και μαρτίου 2024, τώρα ξηρή, είναι πολύ πυκνή σε σύγκριση με τη μέση. Οι άνεμοι της Santa Ana είναι ισχυρότεροι από τον μέσο όρο.
Ας τα βάλουμε όλα μαζί και voilà, ένα φτάρνισμα αρκεί για να ξεκινήσει η φωτιά, είτε είναι ιανουάριος είτε ιούλιος.
Υπάρχουν περισσότερα. Ο πληθυσμός αυξάνεται και ολοένα και περισσότερες οι κατασκευές συνεχίζονται σε ορεινές περιοχές ή φραγμένες περιοχές. Η Pacific Palisades είναι μία από αυτές τις ζώνες (για τους πλούσιους) και επίσης το Μαλιμπού (για όσους είναι ακόμη πιο πλούσιοι), καθώς και η Altadena (για τους λίγο λιγότερο πλούσιους). Όμως οι δρόμοι και στα τρία σημεία είναι πάντα οι ίδιοι, μικροί και στενοί. Υπάρχει πολύς κόσμος, οι μεγαγαλαξιακές βίλες γίνονται όλο και πιο μεγαγαλαξιακές. Ακόμα κι αν περιβάλλονται από κήπους, η πυκνότητα είναι υψηλή, αρκετή για να δημιουργεί κύματα φλόγας, ειδικά όταν πνέουν άνεμοι, με τη φωτιά να περνάει από το ένα σπίτι στο άλλο. Κάποτε υπήρχαν ράντζα εδώ και μετά γεωργία, λεμονιές και πορτοκαλεώνες, τώρα το χτισμένο δεν τελειώνει ποτέ.
Οι φοίνικες, εξάλλου, πανέμορφοι αλλά όχι ιθαγενείς, κάνουν πραγματικά τον ενδιάμεσο για την εξάπλωση των φλογών. Η χόβολη ανεβαίνει, κολλάει στους φοίνικες και η φωτιά περπατάει.
Το γεγονός ότι μετά τις πυρκαγιές παραμένουν μόνο οι καμινάδες, ή ότι έχουν διασωθεί πολλά πλινθόκτιστα κτίρια από το 1920 μας θυμίζουν επίσης ότι η κατασκευή με ξύλο δεν είναι ακριβώς η καλύτερη. Καθώς και να διαθέτει τους φωτιστικούς στύλους ξύλινους. Εκείνοι από τη μακρινή δύση, del far west που κάνουν “così California” στην Κοιλάδα του Θανάτου ή στους δρόμους του Χόλιγουντ. Μερικές φορές είναι αυτοί οι ίδιοι στύλοι που μεταδίδουν τη φωτιά. Και μετά όταν καταρρέουν πάει επίσης και το ρεύμα.
Όλα αυτά δημιουργούν εκρηκτικές καταστάσεις. Αυτό το γνωρίζουν εκείνοι των ασφαλιστικών και επομένως κάθε χρόνο το κόστος αυξάνεται. Η ασφάλιση ενός σπιτιού στο Μαλιμπού κοστίζει περίπου 15.000 $ ετησίως, εκτός από φόρους και άλλες εξασφαλίσεις. Ορισμένες ασφαλιστικές εταιρείες συνειδητοποιούν ότι δεν θα μπορούσαν ποτέ να τα καταφέρουν με όλους τους κανόνες που υπάρχουν εδώ, και έτσι εγκαταλείπουν εντελώς την Καλιφόρνια, καθιστώντας όλο και πιο δύσκολη και δαπανηρή την ασφάλιση.
Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να θυμόμαστε τους εποχιακούς κύκλους, και να γνωρίζουμε ότι όλα εδώ είναι ακραία. Πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι. Οι περιοχές με θαμνόξυλα θα πρέπει να καθαρίζονται, οι αντλίες πρέπει να είναι πάντα στη μέγιστη πίεση. Ο αριθμός των πυροσβεστών δεν μπορεί να μειώνεται. Και τέλος πρέπει να προσπαθήσουμε να χτίσουμε με περισσότερα κενά μεταξύ των συνόρων. Αλλά η μνήμη είναι μικρή, και όπως αναφέρθηκε ογδόντα χρόνια είναι λίγος χρόνος. Οι πολιτικοί ξεχνούν και πιστεύουν ότι το να ξοδεύεις χρήματα σε αντλίες, θαμνόξυλα και πυροσβέστες δεν είναι τόσο σέξι όσο η προώθηση πρωτοβουλιών για την διαφορετικότητα ή τους ολυμπιακούς αγώνες.
Σεισμοί, βροχές, πλημμύρες, ξηρασίες, φλόγες. Όλα ακραία.
Αλλά τότε γιατί παραμένει κάποιος εδώ; Εγώ γιατί ζω εδώ; Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω με σιγουριά. Όταν κάποιος φτάνει εδώ, συνειδητοποιεί πως ό,τι κι αν κάνει με την Καλιφόρνια θα προέλθει από εκείνον. Φυσικά έτσι ήταν για μένα. Αισθάνεσαι λίγο πιονιέρος, πρωτοπόρος, εξερευνητής, και ανάμεσα στα πράγματα που σε καθιστούν πιονιέρο, πρόδρομο, υπάρχει η αποφασιστικότητα, η επιθυμία να δοκιμάσεις τον εαυτό σου, να προσπαθήσεις παρά τις αβεβαιότητες γύρω σου. Σεισμοί, βροχές, πλημμύρες, ξηρασίες, φλόγες: ξέρεις ότι θα έρθουν, αλλά συνεχίζεις ούτως ή άλλως. Είναι μέρος της αβεβαιότητας του μέλλοντός σου. Και όταν φτάνουν αυτές οι καταστροφές, και σε κάποιο σημείο ξέρεις ότι θα σε πληγώσουν: τότε συνειδητοποιείς ότι κι εσύ έχεις γίνει λίγο καλιφορνέζος.
η Maria Rita D’Orsogna είναι καθηγήτρια στο California State University στο τμήμα μαθηματικών και φυσικής, φροντίζει πολλά ιστολόγια (όπως αυτό questo). Πάντα δίπλα στους τοπικούς αγώνες για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος και ενάντια στους πετρελαϊκούς γίγαντες, εξουσιοδότησε με ευχαρίστηση την Comune να δημοσιεύει τα άρθρα της articoli,
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Comune-info
