Μπορεί η πορεία της λέξης ΄΄ ψόφος΄΄κατά τη μακραίωνη χρήση της να είναι δυσερμήνευτη – σύμφωνα με έγκριτους λεξικογράφους- ωστόσο,στην καθομιλουμένη ταυτίζεται με την καθόλου ευχάριστη κατάσταση της ταλαιπωρίας και του θανάτου.
Όσον αφορά στην πρωταρχική σημασία της,θα πρέπει να επισημανθεί ο καθαρά ηχητικός χαρακτήρας της (ψοφοειδής= θορυβώδης). Μάλιστα , ο εξέχων φυσιοδίφης του προπερασμένου αιώνα Ferdinand von Helmhotz(1862) προσδιόρισε τον ψόφο , ως προερχόμενον ΄΄εξακανονίστου εν τω αέρι κραδασμώ΄΄ σε αντιδιαστολή με το φώνημα ή ποιόν (timbre) ,που αφορά απλά σύνθετο ήχο.
Έτσι, η χρήση της λέξης , κυρίως από τους σημαντικότερους πολεμικούς ανταποκριτές του αρχαίου κόσμου(Όμηρο,Θουκυδίδη, Ξενοφώντα…),μας δίνει την αίσθηση του προάγγελλου της διαμάχης, της σύγκρουσης και της ρήξης:
΄΄…οι μέν τοι πολέμιοι ουδέν επαύσαντο δι΄όλης της νυκτός κυλίδοντες τους λίθους ’ τεκμαίρεσθαι δ΄ ήν τώ ψόφω…΄΄ ,Ξενοφ. Κύρου ανάβασις, 4,2,4(΄΄…οι εχθροί όμως δε σταμάτησαν όλη τη νύχτα να κυλάνε πέτρες ΄ αυτό μπορούσε να συμπεράνει κανείς από τον κρότο…΄΄…μετάφρ.Γ. Ζευγώλη)
΄΄ψόφω δε τω εκ το προσιέναι αυτούς αντιπαταγούντος του ανέμου ου κατακουσάντων΄΄Θουκ.3.22.1΄΄,από την πολιορκία και καταστροφή των Πλαταιέων……
Στον ομηρικό κόσμο επίσης , ανάλογες συνώνυμες λέξεις,όπως ο γδούπος (δούπος= απότομος, υπόκωφος θόρυβος) και η κλαγγή(οξύς ήχος κύρια από κρούση μεταλλικών αντικείμενων-clangαγγλ.., κlingelnγερμ..γκλινγκ-γκλανγκ….) λειτουργούν ως προάγγελοι συμφοράς που μπορεί να προέρχεται είτε από τη θεϊκή οργή, είτε από την υπεροχή του αντιπάλου. Χαρακτηριστική είναι η φράση από τη λεπτομέρεια στην περιγραφή των συγκρουόμενων μεταλλικών ελασμάτων στη φοβερή φαρέτρα του φιλοτρώα Απόλλωνα ,ως προάγγελος του θανατικού που θα προκαλέσει ο οργισμένος θεός στους Αχαιούς με τα ολέθριά του βέλη:
΄΄… έκλαγξαν δ΄ αρ΄ οϊστοί επ΄ ώμων χωομένοιο…(Ιλιάδα,Α΄,46 )
.. κι αντιβροντούσαν οι σαγίτες του στις πλάτες, μανιασμένος….μεταφρ. Καζαντζάκη – Κακριδή.
Σήμερα στην καθομιλουμένη , η σημασία της λέξης ΄΄ψόφος ΄΄,διατηρώντας τον ιστορικό της χαρακτήρα (γλωσσική συνέχεια), σχετίζεται όχι μόνο με τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά και τα κοινωνικά αδιέξοδα ( συνεκδοχή),π. χ.
΄΄έξω κάνει ψόφο΄΄ : υπονοώντας το ξεροβόρι(ηχητικό ερέθισμα) , το χειμωνιάτικο αγριοκαίρι ή ΄΄ψόφησε για να βγάλει το μεροκάματο΄΄ (εξάντληση, καταβολή )…..
Σημαντικά θεατρικά- λογοτεχνικά έργα ,σπουδαίων δημιουργών στη νεότερη και σύγχρονη παγκόσμια και ελληνική λογοτεχνία , συνδυάζουν΄΄τον ψόφο΄΄ του ηχηρού Βοριά (εξωτερικό στοιχείο) με τον ανθρώπινο πόνο .
Εν προκειμένω, ποιος δεν αναλογίζεται το γνωστό βιωματικό ποιητικό αριστούργημα του Γεωρ. Ζαλοκώστα΄΄ ο Βοριάς που τα΄αρνάκια παγώνει΄΄ ,όπου ο δημιουργός του προτάσσει ΄΄τον ψόφο΄΄ του Βοριά στην αρχή του πολύστροφου ποιήματος, ως βασικό στοιχείο από το χειμωνιάτικο αγριοκαίρι που επιτείνει το οικογενειακό δράμα με το θανατικό του μικρού του γιου ;
….…εις την στέγη εβογγούσε
Ο βορειάς……………………………
Τι μεγάλο κακό να εμηνούσε…
Ωστόσο,ιδιαίτερα στις μέρες μας, ευχή όλων είναι να σημάνουν λυτρωτικά ΄΄ τα σήμαντρα΄΄, επαγγέλοντας , με την ευκαιρία των Χριστουγέννων και την ανατολή του νέου χρόνου,την περιπόθητη΄΄ ειρήνη και ευδοκία΄΄για περιστολή – καταστολή κάθε είδους δράματος .
΄΄σπολλάτη΄΄ ( εις πολλά τα έτη)
