Ολοκληρώνεται το θείο δράμα και βαδίζουμε προς την Ανάσταση. Το χαρμόσυνο φως της Αναστάσεως θα μας μεταφέρει από την λύπη για τα πάθη του Θεανθρώπου και την σταύρωση, στην χαρά της ζωής και την αθανασία της ψυχής. Δεν θα ισχυριστώ ότι γνωρίζω τα θεολογικά ζητήματα, αλλά θα προσπαθήσω απλά να γράψω μερικές σκέψεις γύρω από την κακία και την αδικία των ανθρώπων. Το ερώτημα θα είναι αν γνωρίζουμε όταν αδικούμε ή όχι.
Η ασχολία μου με τους Σωκράτη και Πλάτωνα σε ερασιτεχνικό επίπεδο, αφού δεν είμαι Καθηγητής Φιλοσοφίας, μου δημιουργούν πολύ περισσότερα ερωτήματα, από αυτά που μπορώ να καταλάβω και να βρω απαντήσεις. Ο Σωκράτης έλεγε ότι «εν οίδα ότι ουδέν οίδα»! Δηλαδή, ένα μόνο γνωρίζω ότι δεν γνωρίζω τίποτε. Συναντάμε δύο φορές το ρήμα «οίδα», γνωρίζω. Έλεγε επίσης ότι «ουδείς εκών κακός», δηλαδή κανείς δεν είναι κακός με την θέλησή του. Επομένως, για να αντιληφθούμε την σκέψη του θα πρέπει να δεχθούμε ότι όταν κάνουμε κάτι κακό, ή όταν αδικούμε δεν γνωρίζουμε ότι το κάνουμε. Δηλαδή, δεν γνωρίζουμε τί είναι κακό ή άδικο. Βέβαια, από την άλλη σε πολλά εγκλήματα, ο θύτης «γνωρίζει πολύ καλά τί κάνει», άρα μπορεί να ρωτήσει κάποιος, «μα καλά, πώς μπορεί να ισχύει αυτό που έλεγε ο Σωκράτης όταν το έγκλημα ήταν προμελετημένο;» Προφανώς πρόκειται για λογική σκέψη, αλλά μήπως ο θύτης δεν γνώριζε την απόλυτη έννοια του κακού και της αδικίας; Μήπως, νόμιζε ότι γνώριζε και επίσης ότι και εμείς θεωρούμε ότι γνώριζε;
Αλλά, ας φύγουμε από τα εγκλήματα και ας πάμε στα λάθη, τα κακά και τις αδικίες, που κάνουν οι γονείς στα παιδιά τους. Γνωρίζουμε πότε κάνουμε κακό στα παιδιά μας; Γνωρίζουμε πότε τα αδικούμε; Γνωρίζουμε ότι τα παιδιά μας «δεν είναι παιδιά μας»; Ότι δεν είναι κτήμα μας; Ότι δεν έχουμε δικαίωμα να επιβάλλουμε ενέργειες, ότι δεν έχουμε δικαίωμα να ασκούμε βία, λεκτική, ψυχολογική και σωματική, εφόσον τα παιδιά μας δεν είναι κτήμα μας; Όπως βέβαια, ούτε και τα ζώα συντροφιάς ή τα ζώα που χρησιμοποιούμε για διάφορες εργασίες. Έχουμε αντιληφθεί τον ρόλο του γονέα; Να μην αναφέρω το κακό που κάνουμε στα παιδιά μας σε πάρα πολλή νεαρή ηλικία, όταν ακόμη νομίζουμε ότι δεν καταλαβαίνουν; Κλείνω, λοιπόν, στο να πιστεύω ότι ο Σωκράτης είχε δίκαιο όταν έλεγε ότι κάνουμε το κακό γιατί δεν γνωρίζουμε την έννοια του κακού, διότι είμαστε αμαθείς και το χειρότερο όλων είναι ότι δεν κατανοούμε την άγνοιά μας. Διότι, εάν την γνωρίζαμε το πιο φυσιολογικό θα ήταν να ξεκινούσαμε την μελέτη ώστε να μάθουμε όσα αγνοούμε. Γνωρίζουμε πόσο βαθιά χαράζονται στην ψυχή των παιδιών ενέργειές μας όταν είναι ακόμη δύο, τριών ή πέντε χρονών; Γνωρίζουμε, αν οι πληγές που πιθανόν έχουν δημιουργηθεί θα επουλωθούν ποτέ; Γνωρίζουμε, αν οι πληγές αυτές θα καθορίζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα την ζωή τους; Γνωρίζουμε, αν οδηγούμενα από τα λάθη αυτά των γονέων διαπράξουν λάθη εις βάρος της ζωής τους, αλλά και των ανθρώπων που θα συναναστραφούν;
Θα ήθελα να συνδέσω τα παραπάνω με την φράση που είπε ο Χριστός στο σταυρό «άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι». Ξανά το ρήμα «οίδα». Δεν γνωρίζουν τι κάνουν, γι’ αυτό «πατέρα, συγχώρεσέ τους». Πόσο μεγαλείο ψυχής χρειάζεται για να συγχωρέσει κάποιο που τον αδίκησε, που του έκανε κακό. Το ίδιο έκανε και ο Σωκράτης. Δεν θέλησε να αδικήσει τους συμπολίτες του για την αδικία που του έκαναν. Ο Θεάνθρωπος, αλλά και ο «προφήτης» Σωκράτης, με το μεγαλείο της ανώτερης ψυχής που διέθεταν το έκαναν. Εμείς, οι κοινοί θνητοί έχουμε την δύναμη να συγχωρέσουμε αυτούς που μας αδίκησαν; Μπορεί ο εγωισμός μας να μας αφήσει να το κάνουμε;
Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι μήπως αυτές οι άγιες ημέρες είναι ίσως η κατάλληλη στιγμή, μαζί με το φιλί της αγάπης, να συγχωρέσουμε και όσους μας έχουν αδικήσει; Εξάλλου, οι Ερινύες, ούτως ή άλλως δε πρόκειται να αφήσουν αυτόν που αδικεί να ηρεμήσει, αλλά και η κρίση όταν θα έρθει θα είναι αυστηρή για τους αδικούντες και τους κακούς. Είχαν όλη τους την ζωή για να σκεφτούν και να πράξουν το σωστό. Δεν το έκαναν. Άρα, μήπως τους χρειάζεται η τιμωρία σε αυτή την ζωή, αλλά και στην επόμενη; Το δικό μας καθήκον πιο είναι; Η άποψή μου είναι η συγχώρεση.
Καλή Ανάσταση! Είθε το Φως να οδηγεί ημάς!
Βασίλης Τσιάντος
Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
Πρόεδρος Δ.Ε. Παραρτήματος Καβάλας Ε.Μ.Ε.
