Ο Συνταγματολόγος με καταγωγή από τη Θάσο Γιώργος Σωτηρέλης δημοσίευσε την προηγούμενη εβδομάδα – ειδικότερα το προηγούμενο Σάββατο – στην εφημερίδα των Συντακτών ενδιαφέρον κι επίκαιρο άρθρο που απευθύνεται προσωπικά στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Το κείμενο έχει ως εξής:
Η ώρα των μεγάλων αποφάσεων
*Γράφει ο Γιώργος Σωτηρέλης
Είναι αναμφίβολο ότι η απόφαση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ για έναν –δύσκολο– συμβιβασμό με την Ευρωπαϊκή Ενωση και τους εταίρους μας συνιστά εξαιρετικά σημαντική επιλογή, που αναδιατάσσει άρδην το πολιτικό σκηνικό. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμη επαρκείς ενδείξεις ότι η απόφαση αυτή σηματοδοτεί και έναν γενικότερο πολιτικό αναπροσανατολισμό, προς την κατεύθυνση μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής Αριστεράς, που θα μπορεί να συνδυάζει τον ριζοσπαστισμό και την κοινωνική ευαισθησία με τον πραγματισμό και τη σοβαρότητα.
Ενας τέτοιος αναπροσανατολισμός, που είναι απαραίτητος για τη ριζική ανανέωση της πολιτικής μας ζωής, τελεί -κατά την άποψή μου- υπό τρεις απαρέγκλιτες προϋποθέσεις:
Πρώτη προϋπόθεση, η αποφασιστική ρήξη με τις (κατά Λένιν) «παιδικές ασθένειες» της Αριστεράς, που ενδημούν στον ΣΥΡΙΖΑ και συχνά καθηλώνουν πολλά προβεβλημένα στελέχη του στο νηπιακό στάδιο της πολιτικής σκέψης. Αυτό σημαίνει, ιδίως, αφ’ ενός μεν σύγκρουση με τις ποικίλες (νεοσταλινικές, τριτοκοσμικές, αυταρχικές) παρεκτροπές ενός έκδηλου πολιτικού παλαιοημερολογητισμού, αφ’ ετέρου δε απομάκρυνση από τις αφελείς φαντασιώσεις ενός ανεκδιήγητου και συχνά «φαμφαρόνικου» αριστερισμού, ο οποίος αγνοεί ακόμη και τα στοιχειώδη ως προς τους συσχετισμούς της σύγχρονης διεθνούς, ευρωπαϊκής και εθνικής πραγματικότητας.
Στο σημείο αυτό, μάλιστα, απαιτείται ιδιαίτερη εγρήγορση και άμεσες λύσεις, διότι το να βαυκαλίζεται ο ταλαιπωρημένος και απογοητευμένος ελληνικός λαός με εξωφρενικές υποσχέσεις, ερήμην των αντικειμενικών και υποκειμενικών προϋποθέσεων για την πραγμάτωσή τους, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην ορμητική επιστροφή των πλέον συντηρητικών αντανακλαστικών, δηλαδή στη συνολική και κατά κράτος ήττα της Αριστεράς, υπό την όποια εκδοχή της, για πολλά πολλά χρόνια…
Δεύτερη προϋπόθεση είναι η αυτοκάθαρση από τις ουκ ολίγες εκφάνσεις ενός ιδιότυπου κοινωνικού καθεστωτισμού, που αναπτύχθηκε παρασιτικά στους κόλπους του ελληνικού κράτους, χάρη στις παθογένειές του παλαιού πολιτικού συστήματος, και τα τελευταία χρόνια μετανάστευσε μαζικά στον ΣΥΡΙΖΑ.
Πράγματι, πλείστοι όσοι εκφραστές αυτού του κοινωνικού καθεστωτισμού –που συνέβαλαν καθοριστικά στην παρακμή και αλλοτρίωση του ΠΑΣΟΚ– όχι μόνο βρήκαν φιλόξενη στέγη στους κόλπους του, αλλά και συχνά κυριάρχησαν, με συμπεριφορές πολιτικού γενιτσαρισμού, παρότι είναι γνωστό τοις πάσι ότι αποτελούν γέννημα θρέμμα πελατειακών και συντεχνιακών προνομίων αλλά και ποικίλων αθέμιτων συναλλαγών και παρασιτικών κυκλωμάτων, δηλαδή νοοτροπιών και πρακτικών που κονταροχτυπιούνται με το ήθος της Αριστεράς…
Στο σημείο αυτό, πάντως, πρέπει να επισημανθεί, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, ότι η σύγκρουση με τον κοινωνικό καθεστωτισμό, που οφείλεται στο τρίπτυχο λαϊκισμός – κρατισμός – συντεχνιασμός, δεν σημαίνει εγκατάλειψη αλλά υπεράσπιση της λαϊκής κυριαρχίας, του δημόσιου χώρου και του συνδικαλισμού, δηλαδή των θεσμών και αξιών που αποτελούν -με έντονη τη σφραγίδα της ευρωπαϊκής Αριστεράς- τον πυρήνα του ευρωπαϊκού νομικού και πολιτικού πολιτισμού…
Τρίτη προϋπόθεση είναι η εγκατάλειψη της άκρως προβληματικής και εν πολλοίς ψευδεπίγραφης αντίθεσης μνημόνιο – αντιμνημόνιο. Οχι μόνο διότι είναι πλέον παρωχημένη, αφού και ο ΣΥΡΙΖΑ υπέγραψε πλέον «μνημόνιο», αλλά ιδίως διότι μετατόπισε το κέντρο βάρους από την κύρια αντίθεση Αριστερά – Δεξιά, η οποία, σε πείσμα των απολίτικων «κεντρώων» ή «ουδέτερων» προσεγγίσεων, εξακολουθεί να διατρέχει, έστω και με άλλους πλέον όρους, τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Με άλλα λόγια, η αντίθεση αυτή υπήρξε η αναίρεση όσων ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ, διότι θόλωσε και συσκότισε τις υπαρκτές κοινωνικές και πολιτικές αντιθέσεις, όχι μόνο νομιμοποιώντας τη λούμπεν Ακροδεξιά (που έγινε δόξη και τιμή κυβερνητικός εταίρος προκαλώντας κύματα απογοήτευσης…) και τη φασίζουσα Ακροδεξιά (που για ορισμένους έγινε «συναγωνιστής» ή/και «συνομιλητής») αλλά και καλλιεργώντας μια αντιευρωπαϊκή υστερία, με κίνδυνο να ταυτιστεί η Αριστερά με τον εθνικολαϊκιστικό ευρωσκεπτικισμό και να υπονομευθεί έτσι η μόνη εν δυνάμει πολιτική προοπτική υπερεθνικής (και άρα αποτελεσματικής) αντιμετώπισης του φονταμενταλισμού των αγορών…
Μόνον αν πληρωθούν αυτές οι προϋποθέσεις θα μπορούσε -κατά την άποψή μου- ο νυν πρωθυπουργός να ηγηθεί ενός ανανεωμένου χώρου της δημοκρατικής και σοσιαλιστικής Αριστεράς, που θα υπηρετεί ταυτόχρονα τον λογισμό και το όνειρο, που θα είναι δηλαδή ρεαλιστική και υπεύθυνη, αλλά χωρίς να εγκαταλείπει την ιδέα μιας περισσότερο δίκαιης και δημοκρατικής κοινωνίας, ενδίδοντας στον ιδεολογικό κομφορμισμό και στην «κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας»…
Αν πράγματι ο κ. Τσίπρας αποφασίσει –χωρίς αμφιθυμίες και αμφιταλαντεύσεις…– μια γενναία υπέρβαση των εγγενών αντιφάσεων του ΣΥΡΙΖΑ και χαράξει μια νέα πορεία, δηλαδή μια φυγή προς τα μπρος, είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να συσπειρώσει ένα πολυάριθμο και πολύ αξιόλογο -αλλά σχολάζον αυτήν τη στιγμή- πολιτικό δυναμικό της ευρείας κοινωνικής Αριστεράς (που έχει αντιμετωπιστεί έως τώρα με το σύνδρομο του σκαντζόχοιρου…), υπερκαλύπτοντας έτσι και τις όποιες απώλειες από την πιθανή ίδρυση ενός αντιευρωπαϊκού, νεοσταλινικού και αριστερίστικου μορφώματος.
Αν όμως επιλέξει μια επαμφοτερίζουσα στάση, αρνούμενος να απογαλακτιστεί πλήρως από ιδεολογικά και πολιτικά απολιθώματα, κινδυνεύει, παρά τα αναμφισβήτητα πολιτικά και επικοινωνιακά προσόντα του, να έχει την πολιτική τύχη του κ. Γ. Παπανδρέου, του οποίου άλλωστε ήδη έχει επαναλάβει πολλά και σημαντικά λάθη (που οδήγησαν μάλιστα, μεταξύ άλλων, και στη δραματική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας).
Με άλλα λόγια, εναπόκειται στον πρωθυπουργό να αποφασίσει για το αν η σημερινή ρήξη στον ΣΥΡΙΖΑ θα επιβεβαιώσει, αργά ή γρήγορα, την «αριστερή παρένθεση» -σβήνοντας την ελπίδα μιας εναλλακτικής προοδευτικής λύσης- ή αν θα αποτελέσει το έναυσμα για την άνοιξη μιας πραγματικής ευρωπαϊκής Αριστεράς, που θα ανασυνθέσει, πολλαπλά επικαιροποιημένες, τις καλύτερες παραδόσεις της ριζοσπαστικής σοσιαλδημοκρατίας του ευρωκομμουνισμού και της πολιτικής οικολογίας…
*καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
