(Κείμενο του Αντώνη Μιτζάλη)
Σαιζόν 2020 – Ώρα μηδέν- 15η μέρα Καραντίνας
Καιρός: κακός ψυχρός και ανάποδος.
Παράγοντες που θα επηρεάσουν την εξέλιξη της σαιζόν του 2020 και το άμεσο μέλλον του ελληνικού τουρισμού
Tour Operators : Οι tour operators δεν είναι απλοί ταξιδιωτικοί πράκτορες. Είναι παραγωγοί πακέτων διακοπών που τα διαθέτουν μαζικά μέσα από διαφορετικά κανάλια πώλησης (ταξιδιωτικά γραφεία, διαδικτυακά, τηλεφωνικές πωλήσεις κλπ). Ως παραγωγοί – διοργανωτές τέτοιων πακέτων ευθύνονται εξ’ ολοκλήρου απέναντι στον τελικό καταναλωτή για οτιδήποτε του συμβεί κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του από την ώρα που θα επιβιβαστεί στο αεροπλάνο για τον προορισμό του μέχρι και την επιστροφή του στην πατρίδα του. Σε αυτό περιλαμβάνεται και το σκέλος της διαμονής. Είναι γνωστό ότι για ατύχημα αγγλικής οικογένειας που συνέβη προ ετών σε κατάλυμα ελληνικού νησιού οι αποζημιώσεις που επιδικάστηκαν στον πάλαι ποτέ Thomas Cook ήταν δυσθεώρητες. Ποιος θα καλύψει ενδεχόμενες αστικές ευθύνες που θα αναζητηθούν σε περίπτωση μετάδοσης του κορωνοϊού σε ελληνικό ξενοδοχείο, και πώς αυτός ο κίνδυνος μπορεί να μην οδηγήσει σε δυσβάσταχτη οικονομική ζημιά τους παρόχους φιλοξενίας; Θα κάνει ο tour operator δήλωση αποποίησης ευθυνών (disclaimer) κατά την πώληση ενός πακέτου διακοπών και ποιος τότε θα το αγοράσει;
Charter Αirlines: Στο σημείο που έχει φτάσει η ευρωπαική αεροπορική βιομηχανία, πόσο έτοιμα είναι τα αεροπλάνα να ξαναπετάξουν και πόσο γρήγορα θα ξανανοίξουν οι ουρανοί; Πόσος χρόνος θα απαιτηθεί και ποια συστήματα θα πρέπει να αναπτυχθούν στα αεροδρόμια ώστε να υπάρχει υγειονομικό screening των ταξιδιωτών; Ποια θα είναι η συμπεριφορά των ταξιδιωτών απέναντι στις αεροπορικές πτήσεις; Με τι ποσοστά πληρότητας και με ποιους όρους είναι διατεθειμένες οι αεροπορικές εταιρείες να ναυλώσουν για φέτος πτήσεις charter;
Ταξιδιωτικά γραφεία: Πόσο σύντομα θα ξανανοίξουν τα ταξιδιωτικά γραφεία στις κύριες χώρες αγορές του ελληνικού τουρισμού και τι θα τους συμφέρει να πουλήσουν: σαιζόν 2020 ή σαιζόν 2021; Πόσο θα επηρεαστούν οι πωλήσεις τους από το voucher μετάθεσης κρατήσεων;
Απαγόρευση εισόδου στη χώρα: Για πόσο καιρό μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων θα ισχύει η απαγόρευση εισόδου από άλλες χώρες (κυρίως τις τροφοδότριες χώρες Η.Β., Γερμανία, ΗΠΑ κλπ); Θα χρειάζεται εκτός από το διαβατήριο κάποιο υγειονομικό έγγραφο και πότε θα είναι έτοιμο κάτι τέτοιο;
Μέτρα για την ελαχιστοποίηση της μετακίνησης προς τα νησιά: Η κίνηση προς τα ελληνικά νησιά έχει απαγορευτεί αυστηρά για την προστασία των κατοίκων τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι μεγάλο μέρος των πληθυσμών των νησιών παραμένει επίνοσο (δεν έχει νοσήσει από τον συγκεκριμένο ιό). Τι επιπλέον χρόνος (πέρα από αυτόν για την υπόλοιπη χώρα) θα απαιτηθεί ώστε τα νησιά να μπορέσουν να δεχθούν επισκέπτες; Δεδομένου ότι το 2019 το 57% των διεθνών αεροπορικών αφίξεων στην Ελλάδα ήταν σε νησιά, τι θα σημαίνει αυτό για τον εισερχόμενο αεροπορικό τουρισμό;
Υγιεινή και ασφάλεια εργαζομένων: Πόσος χρόνος θα χρειαστεί ώστε να αναπτυχθούν (πανευρωπαϊκά) κοινώς αποδεκτές προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων στον κλάδο φιλοξενίας; Ποιος φορέας στην Ελλάδα μπορεί αποτελεσματικά να επιμορφώσει, να επιβάλλει και να ελέγξει την εφαρμογή τους; (το υπουργείο Εργασίας, ο ΕΟΔΥ, πιστοποιημένοι ιδιώτες;)
Εφοδιαστική αλυσίδα: Τα παρατεταμένα κλεισίματα επιχειρήσεων, τα κλειστά σύνορα, οι προβληματικές μεταφορικές συνδέσεις και οι διαφαινόμενες στενές ταμειακές ροές, θα δημιουργήσουν προβλήματα και στην ξενοδοχειακή εφοδιαστική αλυσίδα;
Ξενοδοχεία: Υπό ποιες προϋποθέσεις θα αναπτύξουν και θα εφαρμόσουν τα ξενοδοχεία προδιαγραφές και καλές πρακτικές ώστε να δεχτούν επισκέπτες στο διάστημα κατά το οποίο δεν θα υπάρχει φάρμακο ή εμβόλιο κατά του ιού;
Μπορεί ένα ξενοδοχείο μαζικού τουρισμού να εξασφαλίσει συνθήκες κοινωνικής απομάκρυνσης (social distancing) στους επισκέπτες του και με τι θυσίες; (στην πληρότητα, στην μείωση των παρεχόμενων υπηρεσιών κ.α.).
Τα οργανωμένα ξενοδοχειακά καταλύματα διακοπών (resorts) προσφέρουν ολοκληρωμένα πακέτα φιλοξενίας (με μεγάλη γκάμα προσφερόμενων υπηρεσιών πολύ πέρα από το απλό φαΐ και ύπνο) και κατά συνέπεια η βιωσιμότητά τους απαιτεί υψηλά ποσοστά πληρότητας (άνω του 75%), μεγάλη διάρκεια σαιζόν (άνω των 150 ημερών) και αξιοπρεπείς τιμές. Η πανδημία θα επηρεάσει αρνητικά και τους τρεις αυτούς παράγοντες.
Είναι οι μικρές οικογενειακές ξενοδοχειακές μονάδες πιο ανθεκτικές στην κρίση;
Με ποια κριτήρια καλείται να αποφασίσει και ποια κίνητρα θα βοηθήσουν τον επιχειρηματία ξενοδόχο να ανοίξει το ξενοδοχείο του τη σαιζόν του 2020;
Εργαζόμενοι: Στην συντριπτική τους πλειοψηφία εργάζονται εποχικά. Η συρρίκνωση της τουριστικής σαιζόν και η μείωση των τουριστικών εσόδων θα έχει άμεσο αντίκτυπο στο εισόδημά τους. Θα έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές τους ανάγκες χωρίς κρατική ενίσχυση;
Θα πρέπει να δοθούν λύσεις για αυτούς που θα παραμείνουν στην ανεργία αλλά και ουσιαστική βοήθεια στις επιχειρήσεις για όσους εργαστούν.
Για όλους τους εργαζόμενους στον τουρισμό το διάστημα μέχρι την σαιζόν του 2021 θα είναι ανηφορικό και εξίσου αβέβαιο.
Τραπεζικός τομέας: Η διαφαινόμενη κατάρρευση των τουριστικών εσόδων απαιτεί συνεννόηση με τις τράπεζες. Ακόμα και οι πιο υγιείς ξενοδοχειακές επιχειρήσεις θα χρειαστούν από τις τράπεζες άμεση αλλά και μεσοπρόθεσμη εξασφάλιση ρευστότητας (με σωστό μείγμα ιδιωτικού δανεισμού αλλά και κρατικής ή ευρωπαϊκής βοήθειας) και ρύθμιση των μεσομακροπρόθεσμων δανειακών τους υποχρεώσεων. Αν το πρώτο δεν συμβεί θα έχουμε κύμα χρεοκοπιών. Αν δεν δοθεί βιώσιμη λύση στο δεύτερο θα δημιουργηθεί ένα νέο κύμα ξενοδοχειακών επιχειρήσεων ζόμπι.
Ζήτηση: Τα στοιχεία πωλήσεων έως και τον Φεβρουάριο ήταν ενθαρρυντικά. Έκτοτε η ζήτηση έχει καταρρεύσει. Προς το παρόν είναι αδύνατο να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις. Οι κύριες αγορές του ελληνικού τουρισμού είναι παραδομένες στην πανδημία και η άρση των μέτρων θα αρχίσει να εξελίσσεται σταδιακά από τον Ιούνιο.
Η διαφαινόμενη πολιτική κυκλικής άρσης και επιβολής μέτρων που θα επακολουθήσει («suppress and lift» policy [1]) με τρόπο ώστε να ελέγχεται η πανδημία με αποδεκτό κοινωνικό και οικονομικό κόστος [2] λειτουργεί υπέρ του συνόλου μιας χώρας, πλην του τουριστικού τομέα.
Ο τουρισμός και ειδικά ο διεθνής (στα έσοδα του οποίου στηρίζεται κατά 20% το ελληνικό ΑΕΠ) εδράζεται στις παραδοχές ότι ο ταξιδιώτης μπορεί να μετακινηθεί χωρίς περιορισμούς, χωρίς κινδύνους για την υγεία του και χωρίς οικονομικές έννοιες.
Για τους επόμενους μήνες προβλέπεται ότι τα μέτρα θα αίρονται και θα ξανά εφαρμόζονται για την πλήρη μετάβαση στην κανονικότητα. Ώσπου να φτάσουμε όμως εκεί, το αναγκαίο τρίπτυχο για τον ελληνικό τουρισμό του 2020 θα έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα.
Μεγάλη ρόλο παίζει η ανάδειξη των πραγματικών μεγεθών του προβλήματος και η κατάθεση προτάσεων από όλους τους φορείς, τον ΣΕΤΕ το ΞΕΕ και την ΠΟΞ, προς την Κυβέρνηση για την άμεση λήψη μέτρων.
Ένα είναι βέβαιο: οι συνέπειες είναι τόσο σαρωτικές που χωρίς τη συνδρομή της Πολιτείας όσα με κόπο χτίστηκαν κινδυνεύουν μέσα σε μήνες να χαθούν.
[1] https://gowers.wordpress.com/2020/03/28/how-long-should-a-lockdown-relaxation-cycle-last
[2] https://www.nytimes.com/2020/04/06/opinion/coronavirus-end-social-distancing.html
Ο Αντώνης Μιτζάλης είναι ιδιοκτήτης ξενοδοχείων και συνδικαλιστής, μέλος του ΔΣ του ΞΕΕ
(Πηγή money-tourism.gr)
