Το τελευταίο διάστημα ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν. Καβάλας, έγινε αποδέκτης διαφόρων επιθετικών σχολίων, ακόμα και υβριστικών, σχετικά με την απουσία τοποθέτησης του στο ζήτημα της Στέγης Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών και δη της κριτικής επί της αρχιτεκτονικής πρότασης μετατροπής του κτηρίου της Στέγης σε εκκλησιαστικό μουσείο – κειμηλιαρχείο όπως το ονομάζουν.
Η αλήθεια είναι ότι ο σύλλογος στη γενική του συνέλευση αποφάσισε να μην πάρει κάποια θέση, παρότι οι απόψεις μεταξύ των μελών εξίσου διίστανται. Και ενώ σε κανέναν δεν άρεσε ιδιαίτερα η πρόταση των Θεσσαλονικέων αρχιτεκτόνων, πρώην καθηγητών του πολυτεχνείου, το πιο θετικό σχόλιο που ακούστηκε είναι δεν μ’ ενοχλεί, εντούτοις οι περισσότεροι το θεωρούν, μάλλον, τραγικό για την πόλη εξαιτίας της θέσης που βρίσκεται, αλλά και για το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού που το ενέκρινε.
Πρόκειται για το γνωστό σε όλους κτήριο που τα τελευταία 63 χρόνια στεγάζει τη Στέγη Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών της Καβάλας, Το κτήριο, παρότι από το 2003 ανήκει στη Μητρόπολη, κατόπιν ευφυέστατων ενεργειών του πρώην, (μακαριστού), μητροπολίτη Προκοπίου, διατήρησε το υφιστάμενο καθεστώς, φιλοξενώντας τη Στέγη, χωρίς απαιτήσεις οικονομικού χαρακτήρα, όπως όριζε και το αρχικό καταστατικό του αρχικού συλλόγου καπνεμπόρων.
Δυστυχώς με την αλλαγή σκυτάλης στον επισκοπικό θρόνο, όπως ήταν αναμενόμενο, αυτό άλλαξε και εξυφαίνετε μία σύγκρουση που αποκαλύπτει, ατυχώς, τις αληθινές επιδιώξεις των πρωταγωνιστών της ιστορίας.
Οι αδιαμφισβήτητα καλές προθέσεις του επισκόπου Στεφάνου, για τη δημιουργία ενός αναγκαίου σε κάθε μητρόπολη εκκλησιαστικού μουσείου, αμαυρώνονται από επιθέσεις αντιπαραθέσεις και σχίσματα εντός της κοινωνίας της Καβάλας οι οποίες έχουν διπλό χαρακτήρα, αφενός εναντίον της απαράδεκτης αισθητικής του κτηρίου, όπως διαμορφώνεται με την μεταλλική και καθ’ ύψος επέκταση του και κυρίως την επένδυση αλουμινίου εν είδη μανδύα αορατοποίησης που θα εφαρμοστεί, αφετέρου δε εναντίον, όχι τόσο του ιδίου του προσώπου του επισκόπου Στεφάνου και των συνεργατών του, αλλά της ιδίας της Εκκλησίας, η οποία στοχοποιείται χωρίς το θέμα του εκκλησιαστικού μουσείου να αφορά αυτή καθαυτή την ίδια την Εκκλησία, η οποία για να θυμηθούμε την αλήθεια του Χριστιανισμού δεν είναι ούτε σύναξη επισκόπων, ούτε κάποιο ανθρώπινο δημιούργημα, ή κάτι άλλο τι παρά το ίδιο το Θεανθρώπινο πρόσωπο του Χριστού και όλων των πιστών ενωμένων μαζί Του. Δηλαδή η Εκκλησία, που δεν έχει καμία σχέση με αποφάσεις και φιλοδοξίες ανθρώπων, έστω και αρχιερέων, βάλλεται και προσβάλλεται γιατί έλλειψε από αυτή την πόλη η αγάπη, η κατανόηση και η ανεκτικότητα.
Ο επίσκοπος Στέφανος έχει τώρα μια μοναδική ευκαιρία να διορθώσει ένα ατόπημα προηγούμενων από αυτόν χρόνων και να μην προχωρήσει στην κατασκευή του “κειμηλιαρχείου” στο συγκεκριμένο κτήριο. Ευχής έργο θα ήταν να το αποδώσει πίσω στη Στέγη ολοκληρωτικά, δηλαδή και ιδιοκτησιακά και να ενώσει το λαό της Καβάλας όπως κανένας πριν δείχνοντας αγάπη και ταπείνωση. Μετά το σχίσμα με την Εκκλησία της Ρωσίας για την Ουκρανία δεν μας επιτρέπεται ένα νέο σχίσμα στην Καβάλα για τη Στέγη.
Το εκκλησιαστικό μουσείο, βεβαίως, πρέπει να γίνει και όχι μόνο στην Καβάλα, διότι διασφαλίζει την προστασία της ιστορικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς που αποτελεί παρακαταθήκη των προγόνων μας και που δυστυχώς κινδυνεύει σήμερα από διάφορους ιερόσυλους, φιλάργυρους και αρχαιοκάπηλους που επιδιώκουν με κάθε τρόπο να αρπάξουν και να καπηλευτούν τους εθνικούς και θρησκευτικούς μας θησαυρούς.
Σχετικά δε με το χώρο της Στέγης πιστεύω ότι εφόσον ο επίσκοπος Στέφανος δείξει αγάπη και πραότητα προς το λαό ώστε να αποσοβηθεί το σχίσμα και ο διχασμός των πολιτών, θα βρεθεί πλέον κατάλληλος χώρος, ενώ και ο Κύριος θα δείξει και άγνωστους, ακόμα και σημαντικότερους θησαυρούς κειμηλίων για να πλαισιώσουν το μουσείο, ενώ ταυτόχρονα θα αναπαυθεί και η ψυχή του μακαριστού Προκοπίου διότι έγινε αιτία σκανδαλισμού.
Καθ’ υπόδειξη δε του Τεχνικού Επιμελητηρίου Αν. Μακεδονίας, στη τελευταία του συνεδρίαση, αποφάνθηκε ότι ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν. Καβάλας έχει υποχρέωση να πάρει θέση σχετικά με την αρχιτεκτονική πρόταση του συγκεκριμένου κτηρίου και επ’ αυτού έχουμε να τονίσουμε τα εξής:
Το κτήριο της Στέγης είναι σχεδιασμένο από έναν από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της μεταπολεμικής εποχής στην Καβάλα, τον Χρήστο Μπάτση και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της εποχής του ακολουθώντας πρότυπα μιας αθηναϊκής προσέγγισης του σχεδιασμού στον οποίο εντάσσεται ένα μικρό σύνολο κτηρίων που σχεδίασε, κατοικιών και πολυκατοικιών με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την πολυκατοικία Πετρίδη στην οδό Βενιζέλου, ίσως την πιο ενδιαφέρουσα, στα πλαίσια του Ελληνικού μοντερνισμού.
Επειδή στον τόπο μας έχουμε δεινοπαθήσει με τα χαρακτηρισμένα μνημεία, θα έλεγα πως αυτό το κτήριο έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά που το κάνουν, όχι μνημείο αλλά σίγουρα ένα κτήριο της εποχής του άξιο προσοχής και προστασίας, αν μη τι άλλο του κελύφους του.
Το γεγονός ότι αυτό το λιτό και μινιμαλιστικού σχεδιασμού κτήριο πρόκειται να αποκτήσει ένα μεταλλικό περίβλημα, από αλουμίνιο που θα εξαφανίσει οποιοδήποτε αρχιτεκτονικό ή λειτουργικό στοιχείο έχει προβάλει ο αρχιτέκτονας του και το μετατρέπει σε ένα άμορφο, ουδέτερο κέλυφος, χωρίς κανένα χαρακτηριστικό από αυτά που χαρακτηρίζουν κάθε κτήριο όπως, τοιχοποιίες, παράθυρα, θύρες, εξώστες, στέγαστρα, χωρίς πατίνα και αναφορά σε χρώμα, σκιές και υλικά, γνώριμα και οικεία στον κάτοικο και περιπατητή της πόλης, που επιπλέον συνάδουν και με το ιστορικό περιβάλλον του κτίσματος, θεωρείται επιεικώς απαράδεκτο.
Με το τρόπο που διαμορφώνεται το κτήριο δεν αναγνωρίζεται ούτε ως τοπόσημο, ούτε ως μουσείο, ούτε ως εμπορικό κατάστημα, ούτε καν ως “καζίνο” με την έννοια της μετεξέλιξης μιας λέσχης καπνεμπόρων. Η μόνη δυνατή ερμηνεία που μπορεί ένας επισκέπτης να δώσει είναι πως πρόκειται για κάτι ιδιαιτέρως μυστικοπαθές και σκοτεινό, ίσως η έδρα κάποιας μυστηριώδους σέκτας, ένα κτήριο κατασκοπίας από αυτά που συνήθιζε η KGB, ή ένα παράρτημα κάποιας μυστικής οργάνωσης.
Δυστυχώς ο επίσκοπος Στέφανος έχει προφανώς εξαπατηθεί, όπως και για το κτήριο της εκκλησίας της Μεταμόρφωσης, θα αναφερθούμε άλλη ώρα σε εκείνο, από κάποιους σχεδιαστές που νομίζουν ότι αν βάλουν στο κτήριο της Στέγης το “μανδύα αορατοποίησης του Χάρι Πότερ” με τη μορφή αλουμινοκατασκευής, θα λυθεί το ζήτημα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης που θέλει κόπο και τρόπο και πάντα στα πλαίσια του τόπου όπου αυτό βρίσκεται.
Γιάννης Νεστορίδης
Αρχιτέκτων Μηχανικός
Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ν. Καβάλας
