Η θανατηφόρα βομβιστική επίθεση στο αραβικό νοσοκομείο Al-Ahli στην πόλη της Γάζας το βράδυ της Τρίτης, η οποία σκότωσε τουλάχιστον 500 ανθρώπους σύμφωνα με τους αξιωματούχους υγείας, προκάλεσε παγκόσμια οργή και πυροδότησε άλλον έναν γύρο αμοιβαίων κατηγοριών.
Η παλαιστινιακή πλευρά είναι πεπεισμένη ότι η έκρηξη προκλήθηκε από μια άλλη έξυπνη βόμβα που έριξε αεροσκάφος της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας, αλλά το Ισραήλ έσπευσε να κατηγορήσει τους παλαιστίνιους μαχητές, υποστηρίζοντας ότι η έκρηξη προκλήθηκε από πύραυλο που εκτοξεύτηκε από τη Γάζα ο οποίος δεν έφτασε σε πλήρη διαδρομή πτήσης.
Τα περιορισμένα στοιχεία που διατίθενται αμέσως μετά δεν επαρκούν για την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων. Μόνο μια προσεκτική ανάλυση των συντριμμιών που έχουν απομείνει στο νοσοκομείο, τα οποία θα πρέπει να φέρουν στο φως θραύσματα του εξωτερικού περιβλήματος της συσκευής που εξερράγη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε θετική αναγνώριση, γράφει ο Zoran Kusovac *.
Ωστόσο, ακόμη και πριν από αυτή την τελευταία επίθεση, υπήρχε ένας αυξανόμενος όγκος στοιχείων που έδειχναν ότι οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ εναντίον παλαιστινίων στη Γάζα σε μεγάλο βαθμό δεν έκαναν διακρίσεις.
Οι πιο προσεκτικές αναλύσεις των στόχων αποτυγχάνουν να αποκαλύψουν ένα σαφές στρατιωτικό μοτίβο στον αδιάκοπο αεροπορικό βομβαρδισμό, το οποίο μας αναγκάζει να αναρωτηθούμε: Ποια λογική ώθησε το Ισραήλ να ζητήσει από τους παλαιστίνιους να εκκενώσουν τη βόρεια Γάζα την περασμένη εβδομάδα;
Από την άποψη της στρατιωτικής στρατηγικής, υπάρχουν δύο πιθανές απαντήσεις. Για το Ισραήλ και οι δύο θα ήταν λάθος. Η πρώτη θα μπορούσε να είναι η επιθυμία να δημιουργηθεί τέτοιο χάος στους δρόμους της Λωρίδας της Γάζας που θα καθιστούσε τη μετακίνηση των μαχητών της Χαμάς δύσκολη ή σχεδόν αδύνατη.
Αυτή η λογική θα ακολουθούσε την κλασική στρατιωτική σκέψη, που επιδείχθηκε πολλές φορές σε διαφορετικούς πολέμους. Αλλά δεν πρόκειται για έναν κλασικό πόλεμο με δύο ίσες πλευρές, ούτε οι μαχητές της Χαμάς είναι ένας κλασικός στρατιωτικός σχηματισμός. Οποιαδήποτε ισραηλινή προσέγγιση που δεν αναγνωρίζει αυτό δεν μπορεί να εγγυηθεί μια έστω και περιορισμένη επιτυχία.
Κατά τη διάρκεια των ετών του αποκλεισμού του θύλακα από το Ισραήλ, οι μαχητές της Χαμάς έχουν δημιουργήσει έναν ιστό από σήραγγες που σκάβονταν κάτω από τη Λωρίδα της Γάζας. Για προφανείς στρατιωτικούς λόγους, η ίδια η ύπαρξή τους ήταν ένα στενά φυλαγμένο παλαιστινιακό στρατιωτικό μυστικό και ακόμη και όταν η παρουσία τους δεν μπορούσε πλέον να αμφισβητηθεί, μόνο οι πιο αόριστες πληροφορίες επιτρεπόταν να διαρρεύσουν, οπότε εξακολουθούν να καλύπτονται από μυστήριο.
Φαίνεται ότι η πρακτική του να σκάβουν περάσματα υπόγεια ξεκίνησε με την ανάγκη να ξεπεραστεί η ισραηλινή κατοχή του εδάφους, η οποία διήρκεσε μέχρι το 2005. Οι πρώτες εικασίες ότι παλαιστίνιοι από τη Γάζα μπορούσαν να διακινούν λαθραία εμπορεύματα, στρατιωτικές προμήθειες και το κλασικό λαθρεμπόριο εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, όταν η Λωρίδα ήταν ακόμα υπό τον πολιτικό έλεγχο της Φατάχ.
Όποιος έχει επισκεφτεί τη σήραγγα του Σεράγεβο, μια κατασκευή που έσκαψε βιαστικά ο στρατός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στα μέσα του 1993 για να ανακουφίσει την πολιορκία της πόλης, μπορεί να φανταστεί πώς έμοιαζαν οι πρώτες σήραγγες μεταξύ Αιγύπτου και Γάζας: ένας στενός, περιορισμένος σωλήνας σκαμμένος στο χέρι με χαμηλή οροφή που στηρίζεται σε δοκάρια και κοντάρια.
Με την πάροδο του χρόνου, οι διασυνοριακές σήραγγες έχουν γίνει πολύ αποτελεσματικά μέσα για λαθρεμπόριο προμηθειών στη Γάζα. Το δίκτυο επεκτάθηκε επίσης εντός της παλαιστινιακής επικράτειας, επιτρέποντας την ελεύθερη μετακίνηση μακριά από αδιάκριτους αμάχους που μπορεί να ήταν πληροφοριοδότες του εχθρού και από ισραηλινό εξοπλισμό επιτήρησης, που πηγαίνει από δορυφόρους, στα αεροπλάνα και ελικόπτερα μέχρι μη επανδρωμένα drones.
Στην πορεία, οι εκσκαφείς κατέκτησαν υψηλή εξειδίκευση και βελτίωσαν την ποιότητα των υπογείων κατασκευών. Τα βίντεο της Χαμάς που κυκλοφόρησαν την περασμένη εβδομάδα δείχνουν σήραγγες εκπληκτικού μεγέθους και πολυπλοκότητας, κατασκευασμένες με πραγματικά προκατασκευασμένα στοιχεία από σκυρόδεμα, αρκετά ψηλά και φαρδιά ώστε όχι μόνο να επιτρέπουν αρκετό ύψος και πλάτος στους μαχητές να κινούνται με γρήγορο ρυθμό, αλλά και αρκετό χώρο για να λειτουργήσουν ως ένας καλά προστατευμένος χώρος αποθήκευσης όπλων και πυρομαχικών, συμπεριλαμβανομένων ρουκετών.
Η έκταση και η ακριβής θέση των σηράγγων είναι άγνωστη, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δίκτυο είναι εκτεταμένο και επιτρέπει την αποτελεσματική μετακίνηση στρατευμάτων και πυρομαχικών υπόγεια. Για όλες τις προθέσεις και τους σκοπούς, σε κάθε περίπτωση, η σχετικά μικρή μαχητική δύναμη της Χαμάς θα μπορούσε να μετακινηθεί από τη μια εχθροπραξία στην άλλη μέσα από τις σήραγγες, τόσο σε αμυντικές όσο και σε επιθετικές επιχειρήσεις.
Επομένως, εάν η εντολή του Ισραήλ να εγκαταλείψουν τη βόρεια περιοχή της Γάζας είχε στόχο να επιβραδύνει την ανάπτυξη στρατευμάτων από τη Χαμάς, είναι μια λανθασμένη ανάγνωση της επίγειας, ή μάλλον υπόγειας, πραγματικότητας.
Η δεύτερη πιθανή γραμμή σκέψης των ισραηλινών στρατιωτικών διοικητών για την εντολή θα μπορούσε να είναι η επιθυμία να αδειάσουν την περιοχή από μη μάχιμους και να κάνουν την επίθεση απλούστερη και ευκολότερη στη διεξαγωγή.
Θεωρητικά, υπάρχει ορθή-στέρεα λογική σε αυτό: εάν το μεγαλύτερο μέρος των αμάχων εκκενώσουν, οι επιτιθέμενοι μπορούν να υποθέσουν ότι οποιοσδήποτε βρίσκεται ακόμη στο πεδίο είναι μαχητής, και επομένως νομιμοποιημένος στρατιωτικός στόχος. Επιπλέον, μια τέτοια εξέλιξη θα μείωνε τις παράπλευρες απώλειες αμάχων και θα μείωνε τις κατηγορίες ότι οι ισραηλινές αμυντικές δυνάμεις σκοτώνουν αδιάκριτα αμάχους.
Στην πραγματικότητα, το Ισραήλ πρέπει να γνώριζε –όπως υπογράμμισαν τα Ηνωμένα Έθνη και πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις– ότι θα ήταν αδύνατο για 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους σε μια ήδη πυκνοκατοικημένη περιοχή να μετακινηθούν κατά τη διάρκεια της νύχτας, ειδικά σε συνθήκες πολιορκίας όπου τρόφιμα, νερό, φάρμακα και καύσιμα είναι σε έλλειψη.
Αλλά ακόμα κι αν όλοι οι μη μάχιμοι ακολουθούσαν την οδηγία και κατάφερναν ως εκ θαύματος να εγκαταλείψουν τις βόρειες περιοχές, μια ισραηλινή χερσαία επίθεση δεν θα ήταν περίπατος στο πάρκο, παρά το δυσανάλογο πλεονέκτημα όσον αφορά το εκπαιδευμένο, οπλισμένο και εξοπλισμένο πεζικό, τον πλήρη και αδιαμφισβήτητο έλεγχο της στον αέρα και την κυριαρχία της τελευταίας γενιάς εξελιγμένου εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας.
Ένα παλιό στρατιωτικό ρητό λέει ότι ένας διοικητής μπορεί να θεωρήσει μια περιοχή κατακτημένη μόνο όταν οι μπότες των στρατιωτών του βρίσκονται στο έδαφος σε κάθε γωνιά και κέντρο αυτής της περιοχής. Το πυκνό, γεμάτο μπάζα, αστικό έδαφος, όπου κτίρια έχουν ήδη καταστραφεί ή υποστεί ζημιές σε μεγάλο βαθμό από εναέριους βομβαρδισμούς και προπαρασκευαστικά πυρά πυροβολικού, είναι πιθανώς ο πιο απαιτητικός και δύσκολος τύπος εδάφους για στρατιωτική προέλαση.
Αν ψάχνεις για προηγούμενο, σου έρχεται στο μυαλό το Στάλινγκραντ. Παρά τη βελτιωμένη στρατιωτική εκπαίδευση και εμπειρία και την τεράστια τεχνική υπεροχή, οι γερμανικοί στρατοί πάλεψαν για οκτώ μήνες ώστε να καταλάβουν την κατεστραμμένη πόλη, μόνο για να καταβληθούν στη συνέχεια από την αποφασιστικότητα και τη θυσία των σοβιετικών υπερασπιστών.
Σε μισοκατεστραμμένες πόλεις, οι επιτιθέμενοι βρίσκονται σε πολύ πιο δύσκολη κατάσταση από οποιοδήποτε άλλο έδαφος και η κλασική αναλογία σε ποσοστό 3:1 που χρειάζεται ο επιτιθέμενος στρατός για να έχει πιθανότητες επιτυχίας δεν είναι επαρκής, ενώ η αναλογία 5:1 ή υψηλότερο είναι πιο ρεαλιστική.
Παραδόξως, εάν οι άμαχοι της Γάζας ανταποκρίνονταν στις ισραηλινές απαιτήσεις και εγκατέλειπαν τον βορρά, θα διευκόλυναν τους μαχητές της Χαμάς να πολεμήσουν, οι οποίοι δεν θα έπρεπε να ανησυχούν για τις επιπτώσεις των πράξεών τους στους αδελφούς και τις αδερφές τους.
Θα μπορούσαν να χτυπήσουν οποιονδήποτε κινείται στο πεδίο χωρίς να το σκεφτούν, γνωρίζοντας ότι οι σύντροφοί τους χρησιμοποιούν τους υπόγειους διαδρόμους για να εξαφανιστούν από ένα μέρος και να επανεμφανιστούν απροσδόκητα κάπου αλλού.
Το Ισραήλ σίγουρα προετοιμάζεται για την επόμενη φάση. Τις επόμενες ημέρες θα εξετάσουμε τις στρατιωτικές επιλογές, τις δυνατότητες και τις πιθανές τακτικές του.
* από Al Jazeera
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος αέναη κίνηση
