Πώς μπορεί μια δημοκρατία όπως η γαλλική να οριστεί ως δομημένη σε μια μορφή εντελώς ανισόρροπη προς την «κυβέρνηση» όσον αφορά την «εκπροσώπηση», και στην οποία ένας άμεσα εκλεγμένος Πρόεδρος διακηρύσσει μια «καταστολή χωρίς ταμπού» προς λαϊκές εξεγέρσεις που τροφοδοτούνται από ασφυκτικές ανισότητες, επικρατούντος ρατσισμού, προάστια εγκαταλελειμμένα σε μια οικονομική, ηθική, πολιτιστική, πολιτική υποβάθμιση που ασκείται μέσω κενών λαϊκισμών; αναρωτιέται ο Franco Astengo
Ο καλύτερος ορισμός της τυραννίας, που μπορεί να θεωρηθεί εύκολα έγκυρος και για τις μέρες μας, βρίσκεται στη Δημοκρατία του Πλάτωνα: “Η τυραννία γεννιέται από έναν μετασχηματισμό της δημοκρατίας. Η μετάβαση της δημοκρατίας σε τυραννία οφείλεται, όπως στην περίπτωση της ολιγαρχίας, ακριβώς στο κυρίαρχο αγαθό που διώκεται σε αυτό το καθεστώς”.
Το αποτέλεσμα της δημοκρατίας είναι, για τον Πλάτωνα, η βία της τυραννίας, γιατί η ίδια η δημοκρατία δεν βασίζεται σε καμία κοινή μορφή ή ιδέα, αλλά ιδιωτικοποιεί ταυτόχρονα τον πρακτικό λόγο-αιτία και τον θεωρητικό λόγο-αιτία, φέρνοντας την πίσω εντελώς στις ατομικές αυθαιρεσίες.
Σε παρόμοια προοπτική, η πλατωνική θέση θα μπορούσε να γίνει πιο κατανοητή στον σύγχρονο αναγνώστη με αυτούς τους όρους: η τυραννία είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας ριζικής ιδιωτικοποίησης της εξουσίας που πυροδοτείται όταν τα δημοκρατικά καθεστώτα δεν είναι σε θέση ή δεν θέλουν να διατηρήσουν έναν κανόνα δημόσιο και κοινό.
Σήμερα, σε μια γενική εικόνα μιας συνολικής υποχώρησης των μορφών φιλελεύθερης δημοκρατίας, η ηγεσία των μεγάλων δυνάμεων ανατίθεται όλο και περισσότερο σε μια σαφή διάσταση της προσωπικής εξουσίας.
Μια προσωπική εξουσία που βασίζεται σε μορφές που μπορούν να κριθούν ως πραγματική τυραννία, ακόμη και αν υποστηρίζεται από περισσότερο ή λιγότερο τακτικά δημοψηφίσματα (και αυτό είναι το κομβικό σημείο του ιταλικού προεδρισμού/πρωθυπουργισμού).
Η γενική εικόνα είναι αυτή ενός συνολικού εκφυλισμού των μορφών της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Το καθολικό δόγμα κάνει διάκριση μεταξύ του «τυράννου με σφετερισμό» (tyrannus in titula, δηλ. αυτού που έχει πάρει την εξουσία παράνομα) και του «τυράννου της καταπίεσης» (tyrannus in regimine, δηλαδή που κάνει κατάχρηση της εξουσίας την οποίαν έχει λάβει νόμιμα).
Σε μια πολύπλοκη κοινωνία προηγμένου καπιταλισμού, σκεφτόμασταν μια «αποπροσωποποίηση» της εξουσίας, αντίθετα βρισκόμαστε σε μια φάση που θα μπορούσαμε πραγματικά να χαρακτηρίσουμε ως «ιστορικής υποχώρησης, υποβιβασμού».
Δεν μπορούμε λοιπόν να ξεχάσουμε τον μαοϊκό τίτλο «Το να επαναστατείς είναι σωστό».
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος contropiano.org
