«Πανικός στην Τουρκία..», «στην άβυσσο η λίρα..» και άλλα παρόμοια κυκλοφορούν στα διεθνή ΜΜΕ για τη ραγδαία υποτίμηση της Τουρκικής Λίρας. Ένα Ευρώ στις 3-Δεκ-2021 ανταλλάσσεται με 15,5 λίρες, ενώ πριν 10 χρόνια η ισοτιμία ήταν 1€=2 λίρες. Καλό είναι να θυμόμαστε και τις «περιπέτειες» της Δραχμής, προ ΕΥΡΩ.
Κινδυνεύει με κατάρρευση η Τουρκική οικονομία; Μήπως έχει δίκαιο ο Ερντογάν;
Το ΑΕΠ της Τουρκίας ανέρχεται σε 750 δις δολάρια, τριπλασιάστηκε στα χρόνια διακυβέρνησης Ερντογάν. Χρέος 40% του ΑΕΠ (Ελλάδα 210%). Το 50-60% των τραπεζικών καταθέσεων σε δολάρια. Εκτιμώμενη ανάπτυξη το 2021, 8-9%. Υψηλή η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα και της βιομηχανικής παραγωγής-υπηρεσιών στο ΑΕΠ και μικρή εξάρτηση της Τουρκίας από τον τουρισμό.
Αφορμή της νομισματικής κρίσης υπήρξε η «ανορθόδοξη» απόφαση του Ερντογάν να μειώσει τα επιτόκια δανεισμού στο 15% όταν ο πληθωρισμός «τρέχει» με 21%, ενώ η συμβατική πολιτική επιβάλει το αντίστροφο: υψηλός πληθωρισμός-υψηλά επιτόκια. Ο νέος τούρκος υπουργός οικονομικών με την ανάληψη των καθηκόντων του στις 2-Δεκ-21 δήλωσε «..Αλλάχ και χαμηλά επιτόκια..»
Τουρκική αντιπολίτευση και αναλυτές, ερμηνεύοντας τις πρωτοβουλίες Ερντογάν, έσπευσαν να τον επικρίνουν δριμύτατα, προβλέποντας κατάρρευση της οικονομίας, διενέργεια πρόωρων εκλογών, άμεση προσφυγή στο ΔΝΤ, μεγάλη λαϊκή αντίδραση κ.α. Όμως στο Χρηματιστήριο Κωνσταντινούπολης ο δείκτης BIST-100 κινείται σε ιστορικό υψηλό όλων των εποχών με ετήσια απόδοση 50%.
Ο Τούρκος Πρόεδρος αντί να συμμορφωθεί με τις «υποδείξεις» των επικριτών, δήλωσε με έμφαση ότι θα συνεχίσει την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων καταδικάζοντας «..όσους παίζουν παιχνίδια με το νόμισμα και τα επιτόκια και οδηγούν το λαό στην ανεργία- πείνα-φτώχεια..».
H κλασσική νομισματική πολιτική σε περιόδους ανοδικού πληθωρισμού είναι η αύξηση επιτοκίων. Όμως μια σχολή οικονομικής ανάλυσης, γνωστή ως η θεωρία “Neo-Fisherism”, που εμφανίστηκε τελευταία στην Αμερική προτείνει το αντίθετο: μείωση επιτοκίων με στόχο τον έλεγχο-μείωση του πληθωρισμού σε εύλογο χρονικό διάστημα, επίσης η πολιτική υψηλών επιτοκίων για έλεγχο του πληθωρισμού είναι λάθος. Μήπως η Τουρκία εφαρμόζει την αρχή αυτή και ο Ερντογάν μένει να δικαιωθεί μελλοντικά;
Τα θετικά από την υποτίμηση της τουρκικής λίρας θα είναι μεγάλη ανάπτυξη και περαιτέρω μεγέθυνση της οικονομίας. Το κόστος εργασίας πολύ φθηνό στο ξένο κεφάλαιο, στη βιομηχανία (χαμηλότερος σήμερα ο μισθός στην Τουρκία από την Κίνα). Εισροή ξένων επενδύσεων, μείωση της ανεργίας, θεαματική αύξηση του τουρισμού, με ό,τι αυτό σημαίνει για την Ελλάδα, ισχυρή αύξηση εξαγωγών-εμπορίου.
Τα ανωτέρω σίγουρα δεν συνθέτουν κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας. Συνεπώς δεν προβλέπεται προσφυγή στο ΔΝΤ, ούτε μεταφορά της εσωτερικής οικονομικής-πολιτικής κρίσης σε θερμό ή υπέρθερμο επεισόδιο στο Αιγαίο σε βάρος της Ελλάδας. Γι’αυτό δεν πρέπει να καλλιεργούνται σχετικά φοβικά σύνδρομα ή κινδυνολογία με την επίκληση του σήμερα σε ομοιότητες του 1974 και 1996, με Ετσεβίτ (εισβολή στην Κύπρο)-Τσιλέρ (Ίμια), όπου υπήρξε ισχυρή παρέμβαση και εμπλοκή εξωτερικού παράγοντα.
Οι συνθήκες σε Τουρκία και Ελλάδα δεν είναι ίδιες και ο Ερντογάν είναι πολύ έμπειρος, συνετός και αρκετά έξυπνος για να μην επιχειρήσει κάτι που δεν θα έχει εξασφαλισμένη την επιτυχία εκ των προτέρων και μάλιστα εν μέσω πανδημίας και αρνητικού διεθνούς για αυτόν κλίματος.
Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει πολιτική σταθερότητα και ισχυρή κυβέρνηση. Στα εθνικά θέματα ο ελληνικός λαός και σύσσωμη σχεδόν η αντιπολίτευση στηρίζουν τις εθνικές, διπλωματικές και αμυντικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης με κοινή γραμμή στο ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου που θα αφορά την εθνική μας κυριαρχία.
Επίσης το διεθνές περιβάλλον και οι διμερείς συμμαχίες της Ελλάδας με ισχυρά κράτη (ΗΠΑ-ΓΑΛΛΙΑ) δίνουν για πρώτη φορά πλεονέκτημα στη χώρα, ενώ η αμυντική θωράκιση, τα νέα οπλικά συστήματα και η διαρκής υψηλή ετοιμότητα και εγρήγορση των ΕΔ δεν έχουν προηγούμενο. Είναι ίσως η μοναδική φορά που η Ελλάδα μπορεί να πει με βεβαιότητα αποτροπής το «μολών λαβέ».
Αθανάσιος Πάσχου
Υποπτέραρχος ε.α.-Οικονομολόγος
