Ασφαλώς σας είναι γνωστό ότι πρόσφατα ψηφίστηκε ο Νόμος 4568/2018 που ρυθμίζει τα της ίδρυσης λειτουργίας και εκμετάλλευσης υδατοδρομίων στη χώρα μας.
Η ίδρυση και λειτουργία δικτύου υδατοδροµίων στην Ελλάδα αποτελεί καινοτόµα επενδυτική ευκαιρία µε σηµαντικές αναπτυξιακές προοπτικές σε τοπικό επίπεδο αλλά και συνολικά για τη χώρα. Οι προοπτικές αυτές έχουν να κάνουν με την ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος της χώρας µας, µέσα από την εισαγωγή ενός νέου ευέλικτου µεταφορικού µέσου, του υδροπλάνου, τόσο για την πύκνωση των δροµολογίων σε δηµοφιλείς τουριστικούς προορισµούς όσο όµως, και για την ανάδειξη νέων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται και ενισχύεται η επισκεψιµότητα αποµακρυσµένων περιοχών και η δικτύωση µεταξύ τους, µε στόχο τη µεγιστοποίηση των υφιστάµενων τουριστικών τάσεων αλλά και την ανάπτυξη νέων.
Τα υδροπλάνα χαρακτηρίζονται ως τα πλέον κατάλληλα µέσα µεταφοράς συνδυάζοντας την άµεση και ταχεία εξυπηρέτηση των αεροπλάνων µε την ευελιξία των πλωτών µέσων. Λαµβάνοντας υπόψη το νησιωτικό χαρακτήρα της Ελλάδας και τις συγκοινωνιακές ανάγκες της, τα υδροπλάνα µπορούν να αποτελέσουν ευέλικτη εναλλακτική επιλογή για τις µεταφορές προσώπων και αγαθών. Στις περιπτώσεις δε, των µικρών και αποµακρυσµένων νησιών που στερούνται χερσαίου αεροδροµίου ή οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις είναι εποχιακά ανεπαρκείς, τα υδροπλάνα µπορούν να συµπληρώσουν τη µεταφορική εξυπηρέτηση και να εξασφαλίζουν αδιάλειπτη σύνδεση της νησιωτικής και ηπειρωτικής χώρας. Πέραν όµως από το σκοπό της διευκόλυνσης και διεύρυνσης της επισκεψιµότητας περιοχών τουριστικού ενδιαφέροντος, τα υδροπλάνα εξυπηρετούν ανάγκες επείγουσας και έκτακτης µετακίνησης, όπως αεροδιακοµιδής ασθενών, έρευνας και διάσωσης, µεταφοράς φορτίου (φάρµακα, τρόφιµα, Τύπος, κ.λπ.). Περαιτέρω οι εγκαταστάσεις των υδατοδροµίων για την εξυπηρέτηση υδροπλάνων είναι µικρής κλίµακας και απαιτούν περιορισµένες υποδοµές, καθιστώντας την ανάπτυξη των υδατοδροµίων ευέλικτη λύση από άποψη κόστους και τεχνικών έργων. Η ίδρυση των υδατοδροµίων, αποτελεί εποµένως αναπτυξιακή προοπτική που µπορεί να επιφέρει διευρυµένα οφέλη στις τοπικές, και όχι µόνο, κοινωνίες δηµιουργώντας νέες τουριστικές τάσεις και καλύπτοντας ταυτόχρονα κοινωνικές ανάγκες.
Ο νέος νόμος αντικατέστησε το Ν. 4146/2013 και εκτιμάται ότι θα λύσει σημαντικά προβλήματα για ζητήματα που είτε δεν είχαν αντιμετωπιστεί με επάρκεια από τον τελευταίο είτε δημιουργήθηκαν εξαιτίας αυτού.
Επιγραμματικά τα βασικά σημεία που εισάγει ο νέος νόμος, σε σχέση με τον προηγούμενο αφορούν:
α) Δυνατότητα διαχωρισμού της διαδικασίας αδειοδότησης σε δύο (2) στάδια, ώστε ο κάτοχος της άδειας ίδρυσης υδατοδροµίου, εφόσον το επιθυµεί, να διαφοροποιείται από τον κάτοχο άδειας λειτουργίας και εκµετάλλευσης του υδατοδροµίου. Η πρόταση αυτή αναµένεται να επιταχύνει σε µεγάλο βαθµό την αδειοδότηση των υδατοδροµίων, εισάγοντας µια απλούστερη, ευέλικτη και ρεαλιστική διαδικασία, περισσότερο φιλική για τους εν δυνάµει επενδυτές, που επιπλέον διευκολύνει και προωθεί συνέργειες τύπου ΣΔΙΤ.
β) Η άδεια ίδρυσης εκδίδεται υποχρεωτικά στο όνοµα Ο.Τ.Α. ή Λιµενικού Ταµείου ή Οργανισµού Λιµένος ή Φορέα ή Υπηρεσία του δηµόσιου και ευρύτερου δηµόσιου τοµέα.
γ) Διευκολύνεται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για την ίδρυση υδατοδροµίου σε λιµένα, ανεξαρτήτως της νοµικής προσωπικότητας που κατέχει ο ενδιαφερόµενος (λιµένας ή ιδιώτης), αίροντας έτσι τη διακριτική µεταχείριση που υπήρχε στο ν. 4146/2013.
δ) Η περιβαλλοντική αδειοδότηση των υδατοδροµίων καθίσταται περισσότερο αποκεντρωµένη και λιγότερο χρονοβόρα.
ε) Θεσµοθετείται η δυνατότητα χρήσης περιοχής του λιµένα, ως εναλλακτική περιοχή ελιγµών υδροπλάνου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, µε τη σύµφωνη γνώµη του λιµενάρχη µε βάση την κείµενη νοµοθεσία, ώστε να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη πτητική λειτουργία των υδροπλάνων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
στ) Απλοποιούνται τα απαιτούµενα νοµιµοποιητικά δικαιολογητικά έγγραφα του αιτούµενου αδείας υδατοδροµίου, τα οποία πλέον αναφέρονται σαφώς στο νόμο χωρίς να γίνεται παραποµπή σε άλλες διατάξεις που αφορούν επιχειρήσεις άλλου είδους.
ζ) Ενισχύονται τα µέτρα ασφάλειας για τα υδατοδρόµια, ενώ παράλληλα δίνεται ιδιαίτερη έµφαση, µε την εισαγωγή σχετικού άρθρου, στα θέµατα εκπαίδευσης προσωπικού.
η) Καθιερώνονται ελάχιστες απαιτήσεις για τις κτιριακές υποδοµές των υδατοδροµίων και προβλέπεται η χρήση ευέλικτων εγκαταστάσεων.
θ) Διαχωρίζονται οι διαδικασίες έγκρισης εγχειριδίων από πλευράς Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας ανάλογα µε το είδος της αδείας (ίδρυσης ή λειτουργίας) µε αποτέλεσµα την επιτάχυνση της αδειοδότησης.
ι) Δίδεται η δυνατότητα τα τιµολόγια υπηρεσιών του υδατοδροµίου προς τα υδροπλάνα να µην περιορίζονται από κοινή υπουργική απόφαση αλλά να καθορίζονται από τον φορέα λειτουργίας του υδατοδροµίου, ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιµότητα των υδατοδροµίων, σύµφωνα µε τις πραγµατικές συνθήκες της αγοράς.
ια) Η Επιτροπή Επιθεώρησης Υδατοδροµίων λειτουργεί πλέον περισσότερο ευέλικτα στις περιπτώσεις επανεπιθεώρησης υδατοδροµίου περιορίζοντας τις διοικητικές διαδικασίες και το κόστος µετακίνησής της.
ιβ) Εφόσον δεν υπάρχει αίτηση από ενδιαφερόµενο φορέα για ίδρυση και λειτουργία υδατοδροµίου, το Δηµόσιο δύναται να ιδρύει και να λειτουργεί υδατοδρόµια είτε στο όνοµά του είτε σε συνιστώµενους για το σκοπό αυτό δηµόσιου χαρακτήρα φορείς. Με το νέο νόμο για τα υδατοδρόµια, δηµιουργείται ένα ασφαλές και ολοκληρωµένο θεσµικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της αγοράς του νέου µέσου µε προτεραιότητα το σπάσιµο των υφιστάµενων γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, µέσα από τη απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των υδατοδροµίων.
H σπουδαιότητα της ανάπτυξης των υδατοδροµίων και η δηµιουργία ενός σύγχρονου και πυκνού δικτύου υδατοδροµίων, συνοψίζονται στα παρακάτω:
1) Αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτηµα για τη χώρα µας για λόγους κλιµατολογικούς, γεωµορφολογικούς, τουριστικούς, κοινωνικούς και γενικότερα αναπτυξιακούς. – Εισάγουν ένα καινοτόµο φιλικό και ευέλικτο µέσο µεταφοράς µε συγκριτικά µικρό κόστος υποδοµών σε µια χώρα που λόγω του γεωµορφολογικού ανάγλυφου, της νησιωτικότητας και της εκτεταµένης ακτογραµµής της όχι µόνο ενδείκνυται, αλλά και έχει σηµαντικές αναπτυξιακές προοπτικές.
2) Είναι ο πιο γρήγορος και πιο άνετος τρόπος µεταφοράς σε σχέση µε τα υπόλοιπα µεταφορικά µέσα: αυτοκίνητο, λεωφορείο, τρένο, πλοίο. Για τα δε αεροπλάνα, χαρακτηρίζονται ως συµπληρωµατικά για µακρινές αποστάσεις ενώ είναι υποκατάστατα για τις κοντινές και ιδιαίτερα σε νησιά που δεν διαθέτουν χερσαίο αεροδρόµιο.
3) Δηµιουργούνται υπεραξίες και νέες ευκαιρίες στους Οργανισµούς Λιµένων και τα Λιµενικά Ταµεία από την λειτουργία στους χώρους τους υδατοδροµίων ως µέρος του συνόλου των εγκαταστάσεων τους, ενισχύοντας έτσι τον θεσµικό τους ρόλο.
4) Προωθείται η τουριστική αγορά στην ευρύτερη περιοχή των λιµένων αλλά και σε περιοχές οι οποίες µέχρι σήµερα δεν ήταν ούτε εύκολα και γρήγορα προσβάσιµες, αλλά ούτε και δηµοφιλείς τουριστικοί προορισµοί (σύνδεση Κέντρου µε την Περιφέρεια, έµφαση στη Νησιωτικότητα και σπάσιµο της αποµόνωσης των αποµακρυσµένων νησιών) και µάλιστα καθ’ όλη της διάρκεια του έτους (µεγέθυνση της τουριστικής σεζόν).
5) Λειτουργούν συµπληρωµατικά µε τα υπάρχοντα µεταφορικά µέσα, προάγοντας τις συνδυασµένες µεταφορές και συνεπώς τη µεγιστοποίηση του τουριστικού προϊόντος. Έτσι, σε συνεργασία µε τη βιοµηχανία της κρουαζιέρας, δηµιουργείται η δυνατότητα της καλύτερης εξυπηρέτησης αλλά και της επισκεψιµότητας περισσότερων τουριστικών περιοχών (ανάδειξη νέων τουριστικών τάσεων).
6) Δηµιουργούνται νέες θέσεις εργασίας τόσο σε αυτόν καθ’ αυτόν τον κλάδο των αεροµεταφορών όσο και σε κλάδους που εξαρτώνται απ’ αυτόν (ανάδειξη και ανάπτυξη της τοπικής οικονοµίας).
7) Αναµένεται να συνδράµουν σηµαντικά στις διαδικασίες έρευνας και διάσωσης ιδιαίτερα σε αποµακρυσµένα νησιά του Αιγαίου.
8) Δεν έχουν αρνητική επίδραση στην ποιότητα του αέρα, στην ποιότητα των υδάτων, στην άγρια ζωή, την αλιεία, το υδρολογικό ισοζύγιο και την ηχορύπανση σε σχέση µε τις άλλες δραστηριότητες που λαµβάνουν χώρα στα λιµάνια και τις λίµνες. Επιπλέον, έχουν το µικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωµα σε σύγκριση µε άλλα µέσα µεταφοράς, ενώ µπορούν να συµβάλλουν τα µέγιστα στην προώθηση της Βιώσιµης Ανάπτυξης ακόµη και στην περίπτωση καλών εφαρµογών Κυκλικής Οικονοµίας – Circular Economy (εξοικονόµηση καυσίµων και ορυκτών πόρων) δηλαδή στην ταυτόχρονη προστασία των φυσικών πόρων και τη διατήρηση των φυσικών αποθεµάτων µε αναπτυξιακές προοπτικές για τις τοπικές οικονοµίες.
9) Μπορούν να συνδέσουν εγχώριους τουριστικούς προορισµούς µε γειτονικούς εξωχώριους και αντίστροφα και µάλιστα µε απευθείας ναυλωµένες πτήσεις.
10) Τέλος, ενθαρρύνουν την εµπλοκή του α΄ και β΄ βαθµού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε χωρικά επιχειρηµατικά σχήµατα στον τοµέα των Μεταφορών αποδίδοντάς της σηµαντικούς πόρους για την ευηµερία των κατοίκων µέσα από την αποσυγκέντρωση δικαιοδοσιών, αρµοδιοτήτων και πόρων (Περιφερειακή Αποκέντρωση) τονώνοντας την τοπική οικονοµία, αναδεικνύοντας τη «Νησιωτικότητα» και ιδιαίτερα τους ακριτικούς αποµακρυσµένους προορισµούς προς την κατεύθυνση της περιφερειακής ανάπτυξης.
Είναι αυτονόητο ότι για την ανάδυση όλων των οφελών και αναπτυξιακών προοπτικών είναι επιβεβλημένο να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο εθνικό δίκτυο υδατοδρομίων, που θα καλύπτει ολόκληρη την επικράτεια της χώρας μας και θα αποτελείται από περιφερειακά – χωρικά δίκτυα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Η Περιφέρειά μας αλλά και ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας και των νησιών του Βορείου Αιγαίου έχουν όλα τα χαρακτηριστικά και τις προϋποθέσεις για την ίδρυση ενός χωρικού δικτύου υδατοδρομίων που μπορούν να δημιουργηθούν ενδεικτικά στους εξής τόπους: Καβάλα, Θάσο, Αλεξ/λη, Σαμοθράκη, Θεσσαλονίκη, Χαλκιδική, Άγιο Όρος, Λήμνο, Λέσβο.
Να σημειώσω ότι πολλοί φορείς που έχουν τη δυνατότητα ίδρυσης υδατοδρομίων (Οργανισμοί Λιμένων, Λιμενικά Ταμεία και Δήμοι) της προαναφερόμενης περιοχής έχουν αντιληφθεί την αναγκαιότητα ίδρυσης υδατοδρομίων και έχουν ξεκινήσει ήδη τις σχετικές διαδικασίες. Οι διαδικασίες μάλιστα σε Καβάλα, Άγιο Όρος και Θεσσαλονίκη είναι σε προχωρημένο στάδιο.
Τέλος είναι ιδιαίτερα σημαντική και η εξής επισήμανση. Έχει συμφωνηθεί μεταξύ Έλληνα Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών κ. Σπίρτζη και των αντίστοιχων υπουργών των βαλκανικών χωρών να μεταφραστεί το νομοσχέδιο, με πρωτοβουλία της χώρας μας, στα βουλγαρικά, ρουμανικά, σερβικά, αλβανικά και στη γλώσσα της ΠΓΔΜ, προκειμένου να υιοθετηθεί το ίδιο θεσμικό πλαίσιο από τις υπόλοιπες χώρες της βαλκανικής και να δημιουργηθεί ένα βαλκανικό δίκτυο υδατοδρομίων.
