Στο παρακάτω κείμενο θα αναφερθούμε στην θέση ότι κατά τον Θουκυδίδη το μεγαλύτερο προσόν του πολιτικού είναι η πρόβλεψη. Στη συνέχεια, θα δούμε επιγραμματικά τον λανθασμένο χειρισμό του Υπουργείου Παιδείας σε ένα τόσο σημαντικό θέμα, όπως η Ανώτατη Εκπαίδευση, και πιο συγκεκριμένα οι συγχωνεύσεις που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Ειδικότερα, θα μας απασχολήσει η τελευταία συγχώνευση Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, η οποία ψηφίστηκε στις 22 Απριλίου 2019 (Μεγάλη Τρίτη) και το αντίστοιχο ΦΕΚ βγήκε στις 7 Μαΐου 2019! Τέλος, θα αναφερθούμε στις επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία των συγχωνευθέντων Ιδρυμάτων από αυτή την αδικαιολόγητα καθυστερημένη απόφαση!
Η πρόβλεψη κατά τον Θουκυδίδη
Στην εισαγωγή της «Ιστορίας» του Θουκυδίδη από την εκδοτική ομάδα του Κάκτου αναφέρεται ότι ο Θουκυδίδης πίστευε ότι το έργο του θα έχει παντοτινή αξία («κτήμα ες αεί»), θεωρώντας πως ό,τι συνέβη μπορεί να επαναληφθεί κατά μεγάλο ποσοστό. ‘Αρα η γνώση του παρελθόντος, της ιστορίας δηλαδή, είναι πολύ σημαντική. Έτσι, πίστευε ότι υπάρχει ένα είδος νομοτέλειας, οπότε κατ’ αυτή την έννοια το μέλλον μπορεί να προβλεφθεί. Οπότε, «η ικανότητα αυτή πρόγνωσης, πιστεύει ο Θουκυδίδης, ότι είναι το μεγαλύτερο προσόν ενός πολιτικού άντρα».
Ανατρέχοντας, τώρα, μέσα στα βιβλία του έργου του θα βρει ο αναγνώστης πολλές αναφορές σχετικά με την πρόβλεψη από την αρχή. Για παράδειγμα, στο Βιβλίο Α΄ γράφει ότι «ξυνέγραψε τον πόλεμο των Πελοποννησίων και Αθηναίων, ως επολέμησαν προς αλλήλους, αρξάμενος ευθύς καθισταμένου και ελπίσας μέγαν τε έσεσθαι και αξιολογώτατον των προγεγενημένων». Δηλαδή, «έγραψε την ιστορία του πολέμου των Πελοποννησίων και των Αθηναίων, πως πολέμησαν μεταξύ τους, διότι ήλπισε (πρόβλεψε/προσδοκούσε) ότι θα πάρει μεγάλες διαστάσεις και ότι θα είναι πολύ πιο αξιόλογος από όλους τους προηγουμένους».
Παρακάτω, λίγο πριν ξεκινήσει ο μεγάλος πόλεμος, αντιπροσωπείες των Κερκυραίων και των Κορινθίων προσέρχονται στην εκκλησία του δήμου για να παρουσιάσουν τα επιχειρήματά τους στους Αθηναίους, ώστε να τους πείσουν για να συμμαχήσουν μαζί τους. Οι Κερκυραίοι αντιπρόσωποι, μεταξύ άλλων, λένε και τα εξής: «Όσο για τον πόλεμο, στον οποίο εμείς θα μπορούσαμε να σας φανούμε χρήσιμοι, αν κανείς σας νομίζει πως τούτος δε θα γίνει, πλανιέται και δεν καταλαβαίνει πως οι Λακεδαιμόνιοι, επειδή σας φοβούνται, θέλουν τον πόλεμο, κι ότι οι Κορίνθιοι, που είναι εχθροί σας κι έχουν μεγάλη επιρροή πάνω τους, χτυπούν σήμερα εμάς για να επιτεθούν κατόπιν εναντίον σας» (Θουκυδίδη, «Ιστορία», Βιβλίο Α, 33, μετάφραση εκδοτικής ομάδας Κάκτου). Και πιο κάτω, λένε ότι, «κι είναι προτιμότερο να πάρουμε προκαταβολικά τα μέτρα μας απέναντί τους, παρά να θελήσουμε ν’ αποκρούσουμε τις επιβουλές τους, όταν αυτές θα ‘χουν εκδηλωθεί». Οι Κερκυραίοι, δηλαδή, προβλέπουν ότι ο πόλεμος θα γίνει, άρα προτείνουν στους Αθηναίους να συμμαχήσουν μαζί τους, διότι οι Κορίνθιοι θα συμμαχήσουν με τους Λακεδαιμονίους και θα επιτεθούν στην Αθήνα. Τέλος, στο ίδιο βιβλίο οι Κερκυραίοι λένε ότι «ου τα κράτιστα αυταίς προνοών», δηλαδή, «δεν προνοεί με τον καλύτερο τρόπο γι’ αυτά».
Οι αναφορές του Θουκυδίδη στην πρόβλεψη/πρόγνωση είναι πάρα πολλές μέσα στο κείμενό του. Έτσι, ειδικοί ερευνητές έχουν γράψει αρκετά επιστημονικά άρθρα ή αναφέρονται σε βιβλία τους στην σημασία της πρόβλεψης από τους πολιτικούς στον Θουκυδίδη, όπως αυτό αποδεικνύεται από τους λόγους («δημηγορίες») των απεσταλμένων/αντιπροσώπων των διαφόρων πόλεων για να πείσουν για το δίκαιό τους. Για παράδειγμα, η κα Έμιλυ Γκρήνγουντ (Emily Greenwood) στο βιβλίο της «Thucydides and the Shaping of History» γράφει ότι «πραγματικά, για τον Θουκυδίδη και τους συγχρόνους του, η πρόβλεψη ήταν μία σημαντική δεξιότητα στην πολιτική. Αυτό υποδηλώνεται από τις δημηγορίες στην Ιστορία του». Επιπροσθέτως, ο Τζών Περσίβαλ (John Percival) στο άρθρο του «Thucydides and the Uses of History», καθώς και ο Γ. Π. Γουάλας (W. P. Wallace) στο άρθρο του «Thucydides», ενισχύουν την άποψη ότι η πρόγνωση για τον Θουκυδίδη, και τους συγχρόνους του, ήταν πάρα πολύ σημαντική, είτε αυτή αναφερόταν στον άνθρωπο, είτε σε γεγονότα, είτε στην φύση.
Συγχώνευση Πανεπιστημίων και ΤΕΙ – Πράξη 4η
Μετά την συγχώνευση,
α) των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά (δημιουργία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, ΦΕΚ Ίδρυσης 38, Ν. 4521/2-3-2018),
β) την συγχώνευση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με το ΤΕΙ Ηπείρου (ΦΕΚ Ίδρυσης 142, Ν. 4559/3-8-2018), την συγχώνευση του Πανεπιστημίου Ιονίων νήσων και του ΤΕΙ Ιονίων νήσων (στον ίδιο νόμο με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων),
γ) την συγχώνευση του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τα ΤΕΙ Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας (ΦΕΚ Ίδρυσης 13, Ν. 4589/29-1-2019),
ακολούθησε
δ) η 4η Πράξη του έργου με την συγχώνευση του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος με τα ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, και Κεντρικής Μακεδονίας, την συγχώνευση του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, και την συγχώνευση του Πανεπιστημίου Πατρών και Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με τα ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδος και Πελοποννήσου (ΦΕΚ Ίδρυσης 70, Ν. 4610/7-5-2019), η οποία ολοκλήρωσε το έργο της κατάργησης των ΤΕΙ (απομένει μόνο η ΑΣΠΑΙΤΕ).
Το τελευταίο νομοσχέδιο ψηφίστηκε στις 23 Απριλίου 2019 (Μεγάλη Τρίτη) και το ΦΕΚ Ίδρυσης δημοσιεύτηκε στις 7 Μαΐου 2019! Στην συνέχεια ορίστηκε η Διοικούσα του νέου Πανεπιστημίου στις 27 Μαΐου 2019 (είκοσι ημέρες μετά, το ΦΕΚ βέβαια βγήκε αργότερα) και στην συνέχεια η Διοικούσα όρισε Προέδρους και Κοσμήτορες των Τμημάτων μετά από δύο εβδομάδες, με τελικό αποτέλεσμα για να μην πολυλογούμε την πλήρη αδράνεια του Ιδρύματος (υπόψη ότι πρόκειται για τέσσερα Ιδρύματα) για σχεδόν δύο μήνες! Τι σημαίνει αυτό; Αναβολή ορκωμοσιών προπτυχιακών φοιτητών (αρκετές εκατοντάδες μόνο στο πρώην ΤΕΙ ΑΜΘ), αδυναμία πρωτοκόλλησης εγγράφων, έκδοσης βεβαιώσεων, ακόμη και σε πολύ απλές περιπτώσεις, έκδοσης αναλυτικών βαθμολογιών, κ.λπ.
Τι εμπόδισε το πολυπράγμων Υπουργείο Παιδείας, και δη την διοίκησή του, από το προβλέψει όλη αυτή την κατάσταση τη στιγμή που είχε εμπειρία τεσσάρων περιπτώσεων συγχωνεύσεων, που η ίδια οργάνωσε; Δεν θα έπρεπε να είχαν προβλέψει όλη αυτή την κατάσταση και να είχαν κινηθεί έγκαιρα και γρήγορα; Κατά την άποψή μου δεν θα έπρεπε να γίνει η συγχώνευση του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος τώρα. Ή έπρεπε να γίνει το περασμένο φθινόπωρο ή αυτό που μας έρχεται, ώστε να υπάρχει χρόνος για προετοιμασία. Βέβαια, η διαδικασία συγχωνεύσεων οργανισμών και εταιριών δεν είναι καινοφανές φαινόμενο, αλλά υπάρχει σχετική βιβλιογραφία. Φυσικά, ο ελληνικός τρόπος δεν έχει καμία σχέση με τον επιστημονικό τρόπο προσέγγισης του θέματος. Αυτό, όμως, θα μας απασχολήσει σε άλλο άρθρο μας. Δεν συζητάμε βέβαια για τον φόρτο εργασίας των μελών ΔΕΠ και των διοικητικών υπαλλήλων, διότι ό,τι δεν έγινε θα πρέπει να γίνει τώρα σε πολύ λιγότερο χρόνο και με περισσότερο κόπο, και ειδικά εν μέσω καλοκαιριού! Ούτε φυσικά συζητάμε ότι στο πρόσφατο ΦΕΚ (Υπ. Απόφ. 104100/1-7-2019/Β΄/2656) με τις αντιστοιχίσεις των Τμημάτων των Πανεπιστημίων υπάρχουν Τμήματα με μηδενικό ή ελάχιστο αριθμό μελών ΔΕΠ. Πώς αυτά αντιστοιχίζονται με Τμήματα που λειτουργούν δεκαετίες και έχουν ικανό αριθμό μελών ΔΕΠ ώστε να λειτουργούν πολύ καλά, ενώ αυτά το πιθανότερο είναι να έχουν ένα σωρό προβλήματα; Γιατί όλα αυτά; Προς άγραν ψήφων;
Επίλογος
Κλείνοντας το άρθρο μου, θα ήθελα να τονίσω ότι ο στόχος του είναι να δείξει ότι η Ελλάδα μεγαλούργησε όταν είχε μεγάλους ηγέτες. Οι μεγάλοι ηγέτες ήταν αποτέλεσμα υψηλής πνευματικής παραγωγής της κοινωνίας ή ήταν φωτεινά μυαλά, που έβαζαν το κοινό καλό πάνω από όλα. Ένα επιπλέον στοιχείο είναι και η χρήση της λογικής στην λήψη αποφάσεων. Κατά τον Θουκυδίδη, αλλά και για τους συγχρόνους του, το μεγαλύτερο προσόν του πολιτικού ήταν η ικανότητα πρόβλεψης. Σήμερα αντίθετα, ακόμη και όταν έχουμε πρόσφατα παραδείγματα, όχι μόνο δεν μπορούμε να προβλέψουμε, αλλά εφησυχαζόμαστε εις βάρος του κοινωνικού συνόλου. Με τέτοιους πολιτικούς αυτοσχεδιασμούς η ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση δεν μπορεί να πάει μπροστά. Αφήνουμε ανοικτό το ερώτημα εάν έπρεπε να κλείσει η Ανώτατη Τεχνολογική Εκπαίδευση, τα ΤΕΙ δηλαδή, για άλλο άρθρο μας.
Βασίλης Τσιάντος- Αντιπρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας
στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ)
Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος (πρώην ΤΕΙ ΑΜΘ)
