Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης καλείται η ίδια η Γιόκο.
Ο Blackburn προτείνει ότι το πρωτοποριακό έργο της Ono φαίνεται να δείχνει ότι η τέχνη πρέπει να βγαίνει από τις γκαλερί για να αντιμετωπίσει την καθημερινή ζωή, και η καλλιτέχνης επιβεβαιώνει ότι πρόθεσή της είναι να καλέσει το κοινό να απελευθερωθεί από την καταπίεση της οποίας είναι θύμα, δίνοντας ελευθερία στην ατομική του δημιουργικότητα:
«Υπάρχουν δύο τύποι ανθρώπων στον κόσμο: αυτοί που έχουν αυτοπεποίθηση επειδή ξέρουν ότι έχουν την ικανότητα να δημιουργούν και εκείνοι που δεν πιστεύουν στον εαυτό τους διότι έχουν αποθαρρυνθεί, καθώς τους είπαν πως δεν διαθέτουν δημιουργικότητα, αλλά πρέπει να λαμβάνουν μόνο εντολές. Το Κατεστημένο προτιμά άτομα που δεν ξέρουν πώς να αναλαμβάνουν την ευθύνη και δεν έχουν αυτοσεβασμό», επισημαίνει η Yoko.
Αυτός ο λόγος που συνδέεται με την τέχνη συνδυάζεται με την ανάγκη να συνειδητοποιηθεί η εργατική τάξη: όλοι οι εργαζόμενοι θα πρέπει να γίνουν «ήρωες της εργατικής τάξης», προτείνει ο δημοσιογράφος.
Και ο John παρατηρεί: “Φαίνεται ότι όλες οι επαναστάσεις τελειώνουν με μια λατρεία της προσωπικότητας – και οι κινέζοι μοιάζει να χρειάζονται μια «πατρική φιγούρα». Αυτό περιμένω να συμβεί και στην Κούβα, με τον Τσε και τον Φιντέλ. Στον δυτικού τύπου κομμουνισμό θα πρέπει να δημιουργήσουμε μια εικόνα των εργαζομένων που θεωρούν τον εαυτό τους ως σημείο αναφοράς”.
Μετά από κάποιες σκέψεις σχετικά με τη βρετανική πολιτική και την έλλειψη ελευθερίας έκφρασης μέσα στη δισκογραφική βιομηχανία, ο John υιοθετεί την ανάγκη για μια συνεργασία μεταξύ εργαζομένων και φοιτητών που να επιφέρει συγκεκριμένες αλλαγές στην κοινωνία: “Μου φαίνεται ότι οι φοιτητές είναι τώρα αρκετά «ξύπνιοι» ώστε να προσπαθούν να αφυπνίσουν τους εργαζόμενους αδελφούς τους… Θα ήθελα να υποκινήσω τους ανθρώπους να σπάσουν τα καλούπια, να είναι ανυπάκουοι στο σχολείο… να συνεχίσουν να προσβάλλουν την εξουσία“.
Η κουβέντα συνεχίζει αναφέροντας τη σύγκρουση στο Βιετνάμ και την καταστολή των εξεγέρσεων στην Ιρλανδία, μέχρι που η Γιόκο υπογραμμίζει τη σημασία της αποτελεσματικής επικοινωνίας και της διάδοσης μιας κουλτούρας ειρήνης: «Δεν πρέπει να είμαστε παραδοσιακοί στον τρόπο που επικοινωνούμε με τους ανθρώπους, ειδικά με το κατεστημένο. Πρέπει να εκπλήσσουμε τους ανθρώπους λέγοντας καινούργια πράγματα με έναν εντελώς νέο τρόπο… η καινούργια μουσική έδειξε ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να μεταμορφωθούν με νέα κανάλια επικοινωνίας… ίσως μπορούμε να κάνουμε μια επανάσταση χωρίς βία“.
ο John, όμως, δεν συμφωνεί: “Δεν μπορούμε να πάρουμε την εξουσία χωρίς μάχη” και προσθέτει: “Εάν παίρναμε τον έλεγχο της Βρετανίας, τότε θα είχαμε επιφορτιστεί το καθήκον να «καθαρίσουμε» την αστική τάξη και να κρατήσουμε τους ανθρώπους σε μια επαναστατική νοοτροπία”.
Αφού ληφθούν υπόψη, έστω και εν συντομία, οι πολιτικές του Μάο και του Χρουστσόφ, η σημασία της γυναικείας χειραφέτησης επιβεβαιώνεται από τους διάφορους συνομιλητές: «Οι γυναίκες είναι πολύ σημαντικές, δεν μπορούμε να έχουμε μια επανάσταση που δεν περιλαμβάνει και ελεύθερες γυναίκες… Χρειάστηκα καιρό να συνειδητοποιήσω ότι η αρσενική μου στάση έκοψε κάποιες σφαίρες για τη Γιόκο», παραδέχεται ο μουσικός.
Και συνεχίζει: “η Yoko χρειάστηκε να ανοίξει δρόμο διαμέσου ενός ανδρικού κόσμου –ο κόσμος της τέχνης κυριαρχείται πλήρως από τους άνδρες– έτσι ήταν γεμάτη επαναστατικό ζήλο όταν συναντηθήκαμε. Δεν υπήρχε ποτέ καμία αμφιβολία σχετικά με αυτό: έπρεπε να έχουμε μια σχέση 50-50 ή η σχέση μας δεν θα ήταν δυνατή. Αυτή έγραψε ένα άρθρο για τις γυναίκες πριν από περισσότερα από δύο χρόνια, στο οποίο δήλωσε: «Η γυναίκα είναι ο νέγρος του κόσμου’.”
Και το Woman Is The Nigger of The World θα καταστεί ένα από τα κομμάτια αιχμής του μελλοντικού άλμπουμ “SomeTime In New York City”: πάλι, λοιπόν, όπως στην περίπτωση του Imagine, είναι η σύντροφος του που προτείνει στον Λένον λέξεις, φράσεις και εικόνες που θα μείνουν στην ιστορία του τραγουδιού.
Όσον δε στο My Mummy’sDead, ένα από τα πιο συγκινητικά και εγκάρδια τραγούδια της “Plastic Ono Band”, ο John αναφέρει ότι ήταν, υφολογικά, εμπνευσμένο από ένα ποίημα Χαϊκού.
Στην τελευταία ερώτηση του Ali “Πως πιστεύεις ότι μπορούμε να καταστρέψουμε το καπιταλιστικό σύστημα στην Μεγάλη Βρετανία, John?”, ο πρώην Beatle απαντά δίχως να μασά τα λόγια του: “Νομίζω μόνο καθιστώντας τους εργαζόμενους συνειδητοποιημένους της πραγματικά δυστυχούς θέσης στην οποίαν βρίσκονται, σπάζοντας το ‘όνειρο’ με το οποίο είναι περικυκλωμένοι… Έχουν αυτοκίνητα και TV και δεν θέλουν να σκέφτονται πως υπάρχουν και άλλα πράγματα στη ζωή. Είναι έτοιμοι να αφήσουν τα αφεντικά να τους διαχειρίζονται, να βλέπουν τα παιδιά τους καταπιεσμένα στο σχολείο. Ονειρεύονται το όνειρο κάποιου άλλου, δεν είναι ούτε καν το δικό τους.
Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι οι μαύροι και οι ιρλανδοί υφίστανται κακομεταχείριση και ότι αυτοί θα είναι οι επόμενοι. Μόλις οι μάζες αρχίσουν να αντιλαμβάνονται όλα αυτά, μπορούμε πραγματικά να ξεκινήσουμε να κάνουμε κάτι, και οι εργαζόμενοι θα μπορούν να αρχίσουν να επικρατούν. Όπως έλεγε ο Μαρξ: «Στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του».”
Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι φωτογραφίες που συνοδεύουν τη συνέντευξη, στις οποίες ο John και η Yoko φορούν μπλουζάκια από το ίδιο περιοδικό Red Mole και κράνη της ιαπωνικής ένωσης Zengakuren (ιαπωνική Ομοσπονδία φοιτητικής αυτονομίας), μιας ομάδας ιαπώνων μαρξιστών φοιτητών που επαναστάτησαν κατά του πολέμου στην Κορέα και αντιτάχθηκε στη χρήση των βάσεων των ΗΠΑ στην Ιαπωνία για τον πόλεμο στο Βιετνάμ.
Αρχικά μια μικρή ομάδα, η επιρροή της εξαπλώθηκε καθώς ηγούνταν διαμαρτυριών ενάντια σε αυτή την τελευταία σύγκρουση, σε βαθμό που οποιαδήποτε μαζική αντιπολεμική διαδήλωση στην Ιαπωνία αναφέρονταν αργότερα ως «Zengakuren». Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, οι συμμετέχοντες φορούσαν κράνη και κραδαίνοντας μακριές ξύλινες ράβδους που ονομάζονταν «μπαστούνια της βίας”.
Τραγουδώντας επαναστατικά συνθήματα, βάδιζαν στρατιωτικά στους δρόμους και συγκρούονταν με την αστυνομία. Οι πορείες τους είχαν την όψη και την αίσθηση των αρχαίων ιαπωνικών αγροτικών εξεγέρσεων, και ήταν ο Τζον και η Γιόκο, φορώντας τα κράνη τους, που έφεραν αυτό το «κομμάτι ζωής» από την Άπω Ανατολή στην προσοχή της Δύσης.
Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι η ιαπωνική μαχητική ομάδα δεν αναφέρθηκε καν στη συνέντευξη, αλλά οι φωτογραφίες των δύο έκαναν τον γύρο του κόσμου. Μια εικόνα του John που φορούσε το τυπικό λευκό κράνος, με τη γροθιά του υψωμένη, χρησιμοποιήθηκε αργότερα για το εξώφυλλο πολλών εκδόσεων του σινγκλ Powerto the People.
Μετά από μερικά χρόνια, ιδιαίτερα κατά τη στιγμιαία αποχώρησή του από τη μουσική σκηνή μετά τη γέννηση του γιου του Σον, ο Λένον γύρισε την πλάτη του στη ριζοσπαστική αριστερή πολιτική και είναι πιθανό ότι θεώρησε τη συμπάθειά του για την Zengakuren και το Red Mole ως σημαντικά λάθη κρίσης.
Το ίδιο το Power to the People από αυτόν χαρακτηρίστηκε αργότερα ‘στενόχωρο’. ο John θα δηλώσει στη συνέχεια σε συνέντευξή του στο Newsweek το 1980: “Εκείνος ο ριζοσπαστισμός ήταν ψευδής, στην πραγματικότητα, επειδή οφειλόταν στην αίσθηση της ενοχής μου. Πάντα ένιωθα ένοχος που έβγαζα χρήματα, οπότε έπρεπε να τα δώσω ή να τα χάσω. Δεν εννοώ ότι ήμουν υποκριτής: όταν πιστεύω σε κάτι, το πιστεύω μέχρι το μεδούλι. Όμως, όντας χαμαιλέοντας, τείνω να γίνω παρόμοιος με τους γύρω μου“.
Όποια αξιολόγηση κι αν θέλει κανείς να δώσει για την πιο «πολιτική» φάση του Lennon, το γεγονός παραμένει ότι η συμβολή του στο ειρηνιστικό κίνημα και σε ορισμένους σκοπούς, όπως αυτός της χειραφέτησης των γυναικών, το ιρλανδικό ζήτημα, τα δικαιώματα των μαύρων, δεν μπορεί να απορριφθεί ως ένα σφάλμα εκτίμησης’.
Μερικές καμπάνιες που έκανε με τη Yoko και η προβολή των δύο στα μέσα ενημέρωσης, πέρα από την καλλιτεχνική αξία ορισμένων τραγουδιών που σήμερα μπορεί να φαίνονται ξεπερασμένα, σίγουρα είχαν σημαντικό αντίκτυπο στο διεθνές πολιτιστικό (και αντιπολιτισμικό) πανόραμα της δεκαετίας του ’70.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος
