14/04/2023
Ήταν Οκτώβριος του 1970, όταν οι πιτσιρικάδες τότε, Andrew Lloyd Webber και Tim Rice, έγραψαν μια εικονοκλαστική rock opera που έγινε δίσκος, μιούζικαλ, ταινία και τελικά cult έργο. Περιπετειώδης ήταν και η παρουσία του έργου στην Ελλάδα. Γράφει ο Βασίλης Χαρίτος πως έναν χρόνο μετά το LP, το Jesus Christ Superstar ανέβηκε στο Broadway, σε σκηνοθεσία του Tom O’Horgan, σκηνοθέτη και του Hair, με τον Jeff Fenholt στον ρόλο του Ιησού Χριστού (photo Bettman).
Μοιάζει απίστευτο το ότι έχει περάσει πάνω από μισός αιώνας από την ημέρα που ένας 22χρονος συνθέτης και ένας 26χρονος συγγραφέας-στιχουργός ηχογράφησαν ένα τουλάχιστον αμφιλεγόμενο –και για ορισμένους ιερόσυλο– μουσικό album που άφησε ιστορία.
Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, ήταν σύνηθες επιτυχημένα μιούζικαλ του Broadway (The Sound of Music, West Side Story, Hello Dolly! κ.ά.), να γίνονται και κινηματογραφικές ταινίες και εξίσου επιτυχημένα LP.
Προς το τέλος της δεκαετίας του ’60 ωστόσο, στα διάφορα popchart, μουσικές όπως οι παραπάνω είχαν δώσει τη θέση τους στη rock. Το ίδιο είχε αρχίσει να συμβαίνει και στο Broadway, με πρωτοπόρο το μιούζικαλ Hair που έγινε και LP με το αρχικό θεατρικό cast το 1968.
Το έργο γεννήθηκε από τη γοητεία που ενέπνεε στον Rice ο Ιούδας, τον οποίο ο στιχουργός έβλεπε, όχι ως άνανδρο, φιλοχρήματο προδότη, αλλά ως γνήσιο φίλο. Σε αυτό το περιβάλλον, τον Οκτώβριο του 1970, ο Andrew Lloyd Webber και o Tim Rice αντιστρέφοντας εξ ανάγκης τη μέχρι τότε συνταγή, μιας και κανένας ιμπρεσάριος δεν ήταν διατεθειμένος να ανεβάσει στη σκηνή τη «χειρότερη ιδέα στην ιστορία», παρουσίασαν τη δουλειά τους ως μουσικό album.
Στόχος ήταν το Jesus Christ Superstar να γίνει το τρίτο τους μιούζικαλ, μετά τα The Likes of Us, που παίχτηκε στο θέατρο μόλις το 2005, και Joseph and the Amazing Technicolor Dreamcoat, που «ανέβηκε» ελάχιστες φορές, μεταξύ 1968 και 1970, σε κάποιες βρετανικές εκκλησίες.
Ο Βαρόνος Andrew Lloyd Webber και ο Sir Timothy Rice τότε και τώρα (photos David Wedgbury, Evening Standard). Το δε έργο γεννήθηκε από τη γοητεία που ενέπνεε στον Rice ο Ιούδας, τον οποίο ο στιχουργός έβλεπε, όχι ως άνανδρο, φιλοχρήματο προδότη, αλλά ως γνήσιο φίλο που προβληματιζόταν από τις βλαβερές συνέπειες, ιδίως για τον ίδιο τον Ιησού, της ολοένα αυξανόμενης δημοτικότητάς Του.
Ενώ έμπνευση για τον χαρακτήρα ήταν ο στίχος “Did Judas Iscariot have God on his side?” («Είχε ο Ιούδας τον Χριστό στο πλευρό Του;») από το τραγούδι του Bob Dylan With God on Our Side. Έτσι, το καλοκαίρι του 1970, οι Lloyd Webber και Rice, δουλεύοντας με τραγουδιστές-ηθοποιούς, όπως o Ian Gillan, των Deep Purple, στον ρόλο του Ιησού, o Murray Head ως Ιούδας, η 18χρονη Χαβανέζα Yvonne Elliman (την οποία ο Lloyd Webber είχε ακούσει να τραγουδάει σ’ ένα κλαμπ του Λονδίνου) ως Μαρία Μαγδαληνή και ο Mike d’Abo, των Manfred Mann, ως Βασιλιάς Ηρώδης, ηχογράφησαν τη rock opera Jesus Christ Superstar, μια μουσική δραματοποίηση της τελευταίας εβδομάδας της ζωής του Ιησού, από την είσοδό Του στην Ιερουσαλήμ μέχρι τη Σταύρωση.
Ιησούς Χριστός στο διπλό concept album του 1970 ήταν ο Ian Gillan, τραγουδιστής των DeepPurple, αν έχετε ακουστά (photos ALW, ChicagoSunTimes). Το διπλό concept LP παρουσιάστηκε στις 27 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου και η επιτυχία του –στην Αμερική, όχι τόσο στη Μ. Βρετανία όπου αρχικά κυνηγήθηκε από την Εκκλησία– ήταν τέτοια που, έναν χρόνο αργότερα, στις 12 Οκτωβρίου του 1971, ανέβηκε ως μιούζικαλ στο Broadway, σε σκηνοθεσία του Tom O’Horgan, σκηνοθέτη και του Hair, κάτι που δεν πολυάρεσε στους δημιουργούς.
Το μιούζικαλ ανέβηκε και στην Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 1978, ως Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Άστρο. Δυο δε χρόνια αργότερα, το 1973, ο Norman Jewison (In the Heat of the Night, Fiddler on the Roof, The Russians Are Coming, Moonstruck κ.ά.) γύρισε και την ομώνυμη ταινία. Ταινία, σε σενάριο δικό του και του Melvyn Bragg, η οποία, ούσα επίσης πολύ μπροστά από την εποχή της, απεικονίζει τους ηθοποιούς και το κινηματογραφικό συνεργείο να πηγαίνουν στο Ισραήλ, στη σημερινή εποχή με λεωφορείο, για να γυρίσουν, σ’ ένα εντελώς μινιμαλιστικό σετ, τα Πάθη του Χριστού.
Με εισπράξεις $1,2 εκατομμύρια σε προπωλήσεις εισιτηρίων, το Jesus Christ Superstar έκανε πρεμιέρα στο Mark Hellinger Theater του Broadway στις 12 Οκτωβρίου του 1971. Έπαιξε 711 βραδιές (photo Bettman).
Τον Ιησού έπαιζε ο, «λεπρός» στο θεατρικό μιούζικαλ, Ted Neeley, τον Ιούδα ο Carl Anderson, ρόλο που –σκόπιμα ως Μαύρος– είχε και στο μιούζικαλ του Broadway, εναλλάξ με τον επίσης Μαύρο Ben Vereen, τη Μαρία Μαγδαληνή και πάλι η Yvonne Elliman, τον Πόντιο Πιλάτο ο Barry Dennen (οι δυο τελευταίοι και τραγουδούσαν στο album και έπαιζαν και στο μιούζικαλ του Broadway) και τον drag-queen Ηρώδη ο Josh Mostel, γιος του Zero.
Το Jesus Christ Superstar βρέθηκε στην κορυφή των Top LP του αμερικανικού Billboard τον Φεβρουάριο και τον Μάιο του 1971. Το μιούζικαλ ανέβηκε και στην Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 1978, ως Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Άστρο [φαίνεται πως το “superstar” ή δεν ήταν τότε δόκιμο στα καλλιτεχνικά καθ’ ημάς ή κινδύνευε να σοκάρει έτι περισσότερο το χριστεπώνυμο ελληνορθόδοξο ποίμνιο] σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Μαλαβέτα, μετάφραση του ιδίου και του Μίμη Πλέσσα και μουσική διεύθυνση του Μάικ Ροζάκη των Charms.
Τις πρώτες μέρες, η προσέλευση στο θέατρο Καλουτά ήταν εντυπωσιακή. Με του που ξεκίνησαν όμως τα συλλαλητήρια διάφορων παραθρησκευτικών οργανώσεων έξω από το θέατρο και οι προπηλακισμοί συντελεστών και θεατών, τα πράγματα ζόρισαν και η σεζόν ολοκληρώθηκε με τα χίλια ζόρια. Με αποτέλεσμα ο θεατρικός επιχειρηματίας Μάριος Σταυρολαίμης να καταστραφεί οικονομικά.
Στην ταινία του 1973, ο Norman Jewison βάζει τους ηθοποιούς και το συνεργείο να πηγαίνουν στο Ισραήλ με λεωφορείο για να γυρίσουν, σ’ ένα μινιμαλιστικό σετ, τα Πάθη του Χριστού Carl Anderson (Ιούδας), Ted Neeley (Ιησούς) και Yvonne Elliman (Μαρία Μαγδαληνή) στα γυρίσματα της ταινίας. (photos Bright Walk/DarkRoom, NY Daily News).
ΥΓ Τον Νοέμβριο του 1969, δυο χρόνια πριν το album, είχε βγει, ως single, το Superstar με το John Nineteen Forty-One στην πίσω πλευρά. Και τα δυο κομμάτια συμπεριλήφθηκαν στο LP.
ΥΓ 2 Το Jesus Christ Superstar βρέθηκε στην κορυφή των Top LP του αμερικανικού Billboard τον Φεβρουάριο και τον Μάιο του 1971, ενώ ήταν και το #1 LP της χρονιάς, πάνω μάλιστα από το Tapestry της Carole King και το Close To You των Carpenters.
ΥΓ 3 To album «γέννησε» και το επιτυχημένο single I Don’t Know How To Love Him (που εκτός από την Elliman τραγούδησε και η HelenReddy) το οποίο ήταν σύνθεση των Lloyd Webber και Rice από το 1968, το Kansas Morning, με διαφορετικούς στίχους.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος
