Στο κείμενο αυτό θα προσπαθήσω να προτείνω μία διέξοδο για τα προβλήματα που έχει η ελληνική κοινωνία, αλλά και γενικότερα, όλες οι σύγχρονες κοινωνίες.
Ζούμε εδώ και δεκαετίες σε μία ατομικιστική κοινωνία αποτέλεσμα ίσως της προσπάθειας για κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ατόμου. Αυτό οδηγεί σε συρρίκνωση του συνόλου και σε υπερθεματισμό του ατόμου, το οποίο έχει με τη σειρά του σαν αποτέλεσμα να προηγείται το εγώ και το άτομο και να ακολουθεί το σύνολο, το εμείς. Αν αναλογιστούμε τα αποτελέσματα αυτής της πορείας θα δούμε ότι σχεδόν τα πάντα περιστρέφονται γύρω από την ικανοποίηση των αναγκών και επιθυμιών του ατόμου, ακόμη και όταν αυτές συγκρούονται με τις ανάγκες του συνόλου.
Για να γίνω πιο σαφής, βλέπουμε να συνεχίζονται τα εκφυλιστικά φαινόμενα στην κοινωνία, αλλά και στην πολιτική. Μόλις πρόσφατα αναγκάστηκε να παραιτηθεί βουλευτής, διότι ενεπλάκη (;) σε οικοινομικές δοσοληψίες εταιρίας συμφερόντων του (;) με το ελληνικό δημόσιο, κάτι που απαγορεύεται από τον νόμο. Να σημειώσω εδώ ότι δεν εχω καμία διάθεση να κάνω τον εισαγγελέα ή τον δικαστή, ούτε να κρίνω ενέργειες συνανθρώπων από οποιαδήποτε άλλη άποψη παρά μόνο πολιτική. Διότι εδώ τίθεται ένα βασικό ερώτημα της δημοκρατίας μας. Οι εκπροσωπούντες σε κάθε σκαλοπάτι της δημόσιας ζωής μικρότερα ή ευρύτερα σύνολα επιθυμούν την εκλογή τους με μοναδικό σκοπό τους την προσωπική τους δόξα, τον πλουτισμό, κ.λπ., ή θέλουν να θέσουν το άτομό τους στην υπηρεσία του συνόλου; Το τελευταίο σημαίνει ότι μετά την έξοδο από την θέση που κατείχαν θα πρέπει να είναι πλούσιοι σε ευχαριστίες και αποδοχή του έργους τους από το σύνολο που υπηρετούν και ως προς τον πλούτο στο ίδιο σημείο που βρισκόταν όταν ξεκίνησαν να υπηρετούν αυτό το σύνολο. Να υπενθυμίσω ότι ο Πλούταρχος στον «Βίο του Περικλή» αναφέρει ότι ένα από τα πλεονεκτήματα του Περικλή ήταν ότι «ἀδωροτάτου περιφανῶς γενομένου καὶ χρημάτων κρείττονος» («ολότελα αφιλόκερδος και ανώτερος από χρήματα»). Άρα, ο δρόμος είναι ένας για τα δημόσια πρόσωπα, να είναι αφιλοκερδείς και ανώτεροι χρημάτων. Εξάλλου πάντα η θέση τους συνοδεύεται από αποζημίωση και μάλιστα σε ικανοποιητικό επίπεδο.
Έτσι, επανερχόμενοι στο αρχικό ερώτημα αν θα πρέπει να προηγείται το εγώ από το εμείς ή αντίστροφα, μήπως ήρθε η ώρα να κατανοήσουμε το Θεώρημα του Καντόρ (Cantor); Αφορμή παίρνω από τον Αλαίν Μπαντιού που γράφει ότι “το γεγονός ότι υπάρχουν περισσότερα υποσύνολα απ’ ό,τι στοιχεία σε ένα οποιοδήποτε σύνολο σημαίνει ότι ο πλούτος, τα αποθέματα, εκείνου που είναι συλλογικό (τα υποσύνολα) υπερισχύουν εκείνου των ατόμων“! Στη στοιχειώδη θεωρία συνόλων, το θεώρημα του Καντόρ ορίζει ότι, για κάθε σύνολο A το σύνολο όλων των υποσυνόλων του (το δυναμοσύνολο του Α), έχει αυστηρά μεγαλύτερη πληθικότητα από ότι το Α.
Ας αναλογιστούμε την βαθύτερη ερμηνεία του Θεωρήματος του Καντόρ (Cantor)! Λέει ότι μέσα σε ένα σύνολο υπάρχουν περισσότεροι πόροι, ικανοί να ικανοποιήσουν όλα τα μέρη του συνόλου; Πόροι ικανοί να μας οδηγήσουν πέρα από την ατομικότητα; Ερμηνεία που μας οδηγεί στο Εμείς και όχι στο Εγώ; Οι ομάδες είναι περισσότερες από τα άτομα! Άρα, οι ομάδες μπορούν να πετύχουν και περισσότερα πράγματα; Ασφαλώς, ναι. Το λένε και τα μαθηματικά! Είναι θεωρώ δεδομένο ότι ένα καλοκουρδισμένο σύνολο μπορεί να αποδώσει πολύ περισσότερα από τα μεμονωμένα άτομα, που αποτελούν το σύνολο. Μία υπηρεσία ή μία ποδοσφαιρική ομάδα ή μία χώρα, ακόμη και αν αποτελείται από ταλαντούχα άτομα, εάν δεν υπάρχει συνεργασία και ομαδικότητα δεν θα μπορέσει να έχει τα μέγιστα αποτελέσματα. Σε μία υπηρεσία η ένα οργανισμό χρειάζεται ξεκάθαρα εφαρμογή των αρχών της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (Δ.Ο.Π.) με όραμα αποδεκτό από το σύνολο, κ.λπ., κ.λπ. Το ίδιο και με μία χώρα. Οι πολιτικές δυνάμεις, ή έστω η κυβέρνηση, θα πρέπει να μεταδώσουν/ει το κοινό όραμα ή να συνδιαμορφώσουν το κοινό όραμα με τους πολίτες και όλοι μαζί να δουλέψουν για να επιτευχθούν οι στόχοι του οράματος. Οι προκλήσεις για την χώρα μας είναι μεγάλες, αλλά και οι δυνατότητες μεγάλες. Η χώρα υστερεί σε πολλούς δείκτες, οπότε η στοχοθεσία δεν είναι δύσκολο να βρεθεί. Χρειάζεται όραμα, δουλειά και συναίνεση.
Έτσι, κλείνοντας το μήνυμα που θα πρότεινα να είναι το μότο μας για το 2023 είναι αυτό! Πρώτα το Εμείς και μαζί ή μετά το Εγώ!
Βασίλης Τσιάντος
Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
Πρόεδρος Δ.Ε. Παραρτήματος Καβάλας Ε.Μ.Ε.
