Η επίσκεψη σε μια ψυχιατρική κλινική σίγουρα δεν αποτελεί ευκαιρία για βόλτα.
Μάλλον, μαρτυράει την ανάγκη κάποιου ανθρώπου να αντιμετωπίσει ένα ψυχικό νόσημα. Ωστόσο, ακόμη και μια επιβεβλημένη επίσκεψη μπορεί να κρύβει μια ευχάριστη έκπληξη. Αυτό συμβαίνει στην ψυχιατρική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Καβάλας (ΓΝΚ), που τα τελευταία χρόνια, πέρα από ένα νοσηλευτικό ίδρυμα για ψυχικά ασθενείς συνανθρώπους μας, αποτελεί μια κυψέλη τέχνης και εικαστικής δημιουργίας. Αυτό γίνεται εμφανές από την πρώτη στιγμή καθώς περπατά κανείς στους διαδρόμους και αντικρίζει στους τοίχους έργα ζωγραφικής και χειροτεχνίας.
Η εξήγηση για τη δημιουργία αυτής της πρωτότυπης «γκαλερί» είναι απλή και κρύβει τις ιστορίες ανθρώπων που χρειάστηκε να νοσηλευτούν στην κλινική, δίνοντας μεγάλο αγώνα για να αντιμετωπίσουν τους προσωπικούς τους εφιάλτες. Σε αυτή τη δύσκολη και απαιτητική προσπάθεια, η τέχνη στο πλαίσιο της εργοθεραπείας αποκτά μια θεραπευτική διάσταση και ένα μέσο δημιουργικής έκφρασης.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, μια ψυχιατρική κλινική δεν μπορεί να αποτελέσει χώρο κοινωνικής συνεύρεσης ακόμα κι αν θέλει κάποιος να θαυμάσει τις δημιουργίες αυτών των ανθρώπων. Έτσι, λοιπόν, για πρώτη φορά, η διοίκηση και τα στελέχη του νοσηλευτικού ιδρύματος αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν μια έκθεση ανοιχτή σε όλους, παρουσιάζοντας το άλλο προσώπων των τροφίμων – ασθενών, που κάποια στιγμή χρειάστηκε να νοσηλευτούν ή νοσηλεύονται ακόμα στην κλινική.
Χ. Λαΐου: «Απαντούμε δημιουργικά σε κάθε πρόβλημα»
Τα φώτα στο ισόγειο του ιστορικού κτιρίου της Μεγάλης Λέσχης μαρτυρούσαν τις τελευταίες μέρες ότι κάποια εκδήλωση φιλοξενείται εκεί. Χωρίς αφίσες και μπάνερ, χωρίς ιδιαίτερη προβολή και δημοσιότητα αλλά με πολλή αγάπη, μεράκι και πίστη, οι δυο εργοθεραπεύτριες Χαρά Λαΐου και Κατερίνα Λότσα μαζί με τα στελέχη της ψυχιατρικής κλινικής του ΓΝΚ, κατάφεραν να δείξουν στους επισκέπτες της έκθεσης το διαφορετικό πρόσωπο των ασθενών.
«Ομολογώ ότι διστάζαμε να κάνουμε την έκθεση. Ωστόσο, ήταν μια βαθύτερη ανάγκη όλων μας που καθημερινά δουλεύουμε με τους ασθενείς – τρόφιμους, αλλά και των ίδιων να παρουσιάσουν τη δουλειά τους», εξηγεί η κ. Λαΐου, μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ και συνεχίζει: «έτσι, στην έκθεση συγκεντρώθηκαν και εκτίθενται περισσότερα από 100 έργα ζωγραφικής και χειροτεχνίας, που είναι το αποτέλεσμα δουλειάς των τελευταίων δέκα ετών. Μέσα από αυτή την έκθεση θέλαμε να στείλουμε πολλαπλά μηνύματα, κυρίως όμως θέλαμε να στείλουμε ένα μήνυμα αισιοδοξίας. Είναι αυτό το μήνυμα των ανθρώπων με ψυχικό νόσημα, που καθημερινά δίνουν το δικό τους αγώνα για να βελτιώσουν τη ζωή τους».
Τα τελευταία δυο χρόνια, η υγειονομική κρίση λόγω της πανδημίας του κορονοϊού αλλά και νωρίτερα η οικονομική κρίση, δημιούργησαν ένα δύσκολο περιβάλλον, μέσα στο οποίο οι ασθενείς με ψυχικά νοσήματα έπρεπε, πέρα από τα δικά τους προβλήματα, να διαχειριστούν και μια σειρά άλλων, που τους επιβάρυναν ακόμα περισσότερο. Κατάφεραν, όμως, με τη βοήθεια της εργοθεραπείας, όχι μόνο να εξωτερικεύσουν αισθήματα και προβλήματα, αλλά να τα διαχειριστούν και να στείλουν το δικό τους μήνυμα.
«Είναι αυτό το μήνυμα αισιοδοξίας και ελπίδας που θελήσαμε να περάσουμε μέσα από την έκθεση», σημειώνει η κ. Λαΐου και υπογραμμίζει: «η δημιουργική έκφραση των ανθρώπων είναι η απάντηση σε κάθε μορφή κρίσης που βιώσαν τα τελευταία χρόνια.
Για τον λόγο αυτό και ο τίτλος της έκθεσης είναι: “Απαντούμε δημιουργικά”. Απαντούμε δημιουργικά σε κάθε πρόκληση, σε κάθε κρίση, σε κάθε πρόβλημα και ανασφάλεια. Προσπαθούμε, μέσα από την εργοθεραπεία, να διαχειριστούμε τις δύσκολες καταστάσεις που βιώνουν οι συνάνθρωποί μας με ψυχικά νοσήματα».
Νιώθοντας ελεύθεροι από τα δεσμά της ψυχικής νόσου
Τα ιδιαίτερα καλαίσθητα και προσεγμένα έργα των ασθενών αποδεικνύουν περίτρανα ότι πολλές φορές τα φάρμακα μόνο δεν αρκούν για την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας. Η θάλασσα, ο ήλιος, ο ουρανός, ένα καράβι, ένα δέντρο, μια χρωματιστή πεταλούδα, ένα όμορφο πουλί αποτελούν στοιχεία που τα συναντάει ο επισκέπτης στα περισσότερα έργα των ασθενών καθώς περιδιαβαίνει την έκθεση.
Είναι εικόνες που δείχνουν τη μεγάλη επιθυμία τους να απελευθερωθούν από τα δεσμά της ψυχικής νόσου, να νιώσουν ελεύθεροι να επιλέξουν και να διαχειριστούν τη ζωή τους. Η αίσθηση ελευθερίας και η ελπίδα, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από το μπλε και το κίτρινο των χρωμάτων, αποτελούν κυρίαρχα στοιχεία σε όλη την έκθεση των έργων.
Στόχος της Χαράς Λαΐου και της Κατερίνας Λότσα δεν είναι να δημιουργήσουν καλλιτέχνες, ούτε να καλλιεργήσουν κάποια ιδιαίτερη δεξιότητα των τροφίμων, αλλά να τους αποφορτίσουν μέσα σε ένα δύσκολο περιβάλλον που βρίσκονται, να περάσουν καλά, να εκφράσουν ό,τι νιώθουν, να διαχειριστούν τις δικές τους δύσκολες καθημερινές καταστάσεις.
«Θέλουμε να τους ανακουφίσουμε συναισθηματικά και μέσα από την εικαστική ενασχόληση να δουλέψουν διάφορα θέματα, που αποτελούν εμπόδιο γι’ αυτούς, όπως η κοινωνικοποίηση, η αδυναμία επιλογής και συγκέντρωσης, η έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Είναι σημαντικό για έναν ασθενή να ξεκινήσει ένα έργο, να το ολοκληρώσει και να μην το καταστρέψει. Για τους ανθρώπους με ψυχικές νόσους το να επιτύχουν να διαχειριστούν τέτοια προβλήματα αποτελούν βήματα προόδου και μικρές κατακτήσεις, που θέλουμε να συνεχίσουν και μετά το εξιτήριο που θα λάβουν. Τότε θα φανεί τι έχουν επιτύχει, όταν θα πρέπει να λάβουν αποφάσεις για τους ίδιους», επισημαίνει η κ. Λαΐου.
Η έκθεση έργων των ασθενών – τροφίμων της ψυχιατρικής κλινικής του ΓΝΚ αποτελεί ένα παράθυρο στον κόσμο και μια γνωριμία με μια άγνωστη στους περισσότερους πτυχή της λειτουργίας του συγκεκριμένου νοσηλευτικού ιδρύματος.
Το χαμόγελο των ασθενών βλέποντας να εκτίθενται δημόσια τα έργα που δημιούργησαν όταν νοσηλεύονταν και η ικανοποίηση των δικών τους ανθρώπων για το τι πραγματικά κατάφεραν να επιτύχουν, αποτελούν για όλους τη μεγαλύτερη και καλύτερη επιβράβευση των προσπαθειών τους.
πηγή: ΑΠΕ – Ρεπορτάζ: Βασίλης Λωλίδης
