Μια πεζοπορική διαδρομή 12 χιλιομέτρων αναδεικνύει το εντυπωσιακό σύστημα υδροδότησης της πόλης αλλά και την πλούσια φύση στα περίχωρά της – Μέσα στη ρεματιά της Παλαιάς Καβάλας, όπου έχει διαμορφωθεί το Περιβαλλοντικό Μονοπάτι.
Γράφει στην «Καθημερινή» η Όλγα Χαραμή
«Ο Δρόμος του νερού δεν έχει πια νερό!» μας λέει περιπαικτικά, αλλά και προβληματιζόμενος για την κλιματική κρίση, ο Θόδωρος Παπαποστόλου, πρόεδρος του δραστήριου Ορειβατικού Συλλόγου Καβάλας 1933.
Μαζί με τη Σοφία Παρασκευοπούλου, τον Σάκη Στημονιάρη και τον Γιάννη Πρασίνη μάς συνοδεύει στο μονοπάτι «Δρόμος του νερού», το οποίο αναδείχθηκε πριν από 15 χρόνια από τον Δήμο Καβάλας σε συνεργασία με την τότε Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Παλαιάς Καβάλας.
Πρόκειται για μια πεζοπορική διαδρομή έξι χιλιομέτρων που συνδέει την πηγή Μάνα του Νερού με το εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου. Εκεί κατασκευάστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα και το Υδραγωγείο της Καβάλας από τον Ιμπραήμ πασά, μέρος του οποίου είναι και οι περίφημες Καμάρες, το εντυπωσιακότερο αξιοθέατο της πόλης, που αποτελεί το τελευταίο τμήμα του Υδραγωγείου.
Αυτή η διαδρομή ενώνεται με το Περιβαλλοντικό Μονοπάτι Παλαιάς Καβάλας (έξι χιλιόμετρα επιπλέον μαζί με την ένωση). Στη διαδρομή συναντήσαμε παραγωγικά ζώα να βόσκουν, αλλά και άλογα.
Ξεκινώντας από το χωριό Παλαιά Καβάλα, η διαδρομή είναι πιο εύκολη, καθώς στο μεγαλύτερο μέρος της είναι κατηφορική. Εκεί βρίσκεται και ο ωραίος νερόμυλος με τη νεροτριβή, ο οποίος έχει αναστηλωθεί και, κατόπιν συνεννόησης με τον πολιτιστικό σύλλογο του χωριού, είναι επισκέψιμος για σχολικές ομάδες.
Κοντά είναι και ο περίφημος καταρράκτης της Παλαιάς Καβάλας, ο οποίος πλέον έχει νερό κυρίως τους ανοιξιάτικους μήνες, ενώ η βάθρα του ενδείκνυται για κολύμπι νωρίς το καλοκαίρι.
Τα πρώτα χιλιόμετρα μέσα στη ρεματιά είναι απολαυστικά, πλάι στα τεράστια πλατάνια και τα γεφυράκια που ενώνουν τις όχθες. Κατόπιν, ανεβοκατεβαίνοντας τους λόφους της περιοχής, με θέα στο Παγγαίο και στα τενάγη των Φιλίππων, φτάνουμε στη Μάνα του Νερού (ή Σούμπαση ή Τρία Καραγάτσια).
Ο χώρος δυστυχώς είναι εντελώς παραμελημένος, ενώ και η σηματοδότηση γενικώς είναι ελλιπής, αφού το μονοπάτι δεν συντηρείται όπως θα έπρεπε. Διασχίζοντας την πιο θεαματική υδατογέφυρα του παλιού υδραγωγείου.
Από αυτό το σημείο ξεκινά και επισήμως ο «Δρόμος του νερού». Το μονοπάτι κινείται ακριβώς πάνω στον παμπάλαιο χτιστό υδραγωγό, ο οποίος καλύπτεται από ακανόνιστες πλάκες, περνά από ερειπωμένες κρήνες, όπου «ποτίζονταν» άνθρωποι και ζώα, και από πέντε επιβλητικές υδατογέφυρες, βλέπει από κάτω την τεράστια γέφυρα της Εγνατίας και διασχίζει μέρος του περιαστικού δάσους Καβάλας.
Καταλήγει, έξι χιλιόμετρα μετά, στον Άγιο Κωνσταντίνο, βόρεια από τις Καμάρες, δυστυχώς όχι χωρίς παραφωνίες, αφού μεγάλα λάστιχα ποτίσματος το διατρέχουν σε όλο το μήκος του.
Έπειτα χάνεται μπαίνοντας στην πόλη (μία από τις γειτονιές που διασχίζει ονομάζεται Σούγιολου, που σημαίνει «του νερού» στα τουρκικά), για να εμφανιστεί ξανά στις Καμάρες. Έτσι περνούσε το νερό στην άνυδρη χερσόνησο της Παναγίας και διοχετευόταν σε δεξαμενές, δημόσιες κρήνες, λουτρά κ.λπ.
Ένα μνημειώδες έργο
Όπως επισημαίνει ο ιστορικός και συγγραφέας Κυριάκος Λυκουρίνος, το έργο εκτελέστηκε βάσει καλά μελετημένου σχεδίου, το οποίο απαιτούσε ειδικές γνώσεις, ενώ οι τεχνίτες ακολούθησαν το ανάγλυφο του εδάφους, εναρμονίζοντας πλήρως το Υδραγωγείο με το φυσικό περιβάλλον, δίχως να το τραυματίσουν.
Ακόμη εντυπωσιακότερο είναι το γεγονός ότι αυτό κατασκευάστηκε σε μια εποχή που ο πληθυσμός της Καβάλας δεν ξεπερνούσε τα 400 άτομα, αφού η πόλη είχε ερημώσει μετά την καταστροφή του 1391 από τους Οθωμανούς.
«Το Υδραγωγείο υπήρξε ζωτικής σημασίας για την Καβάλα και έγινε μαζί με άλλα μεγάλα έργα υποδομής. Το νερό έκανε τον οικισμό βιώσιμο, συνέβαλε στην ανάπτυξη των αστικών λειτουργιών του, στην εγκατάσταση νέων κατοίκων και στη μεγάλη αύξηση του πληθυσμού του.
Με δυο λόγια, υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για τη μεταμόρφωση της Καβάλας από ασήμαντο οικισμό σε μικρή πόλη», εξηγεί ο κ. Λυκουρίνος. Όταν η βλάστηση δεν είναι πυκνή, προσφέρεται θέα στη θάλασσα και στην πόλη.
Βάσει των μελετών βέβαια, αλλά και των περιγραφών των περιηγητών, φαίνεται ότι το Υδραγωγείο του Ιμπραήμ πασά πάτησε πάνω σε προϋπάρχον υδραγωγείο είτε της Μεσοβυζαντινής περιόδου είτε, πιο πιθανόν, σε έργο των Ρωμαϊκών χρόνων.
Οι δε Καμάρες, ένα μοναδικό μνημείο μήκους 280 μ. και μέγιστου ύψους 25 μ., μαρτυρούν τις αλλεπάλληλες συντηρήσεις που έχουν υποστεί διαχρονικά, αφού εμφανίζονται διαφόρων τύπων τόξα (οξυκόρυφα, ημικυκλικά, από λίθους ή πλίνθους κ.ά.). «Δειγματολόγιο μορφών τόξων» τις είχε αποκαλέσει ο αρχαιολόγος Κώστας Τσουρής.
Ανθρώπινη πινελιά μέσα στη φύση. Όπως και να έχει, το Υδραγωγείο λειτούργησε έως τις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε και δεν επαρκούσε πια για τις ανάγκες σε νερό του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού – το πρόβλημα κορυφώθηκε με την έλευση των προσφύγων, οπότε ο πληθυσμός διπλασιάστηκε (50.000 κάτοικοι).
Δημοσιεύματα της εποχής καταγράφουν σκηνές μεγάλων καβγάδων μεταξύ των πολιτών για την προμήθεια νερού, το οποίο αναφέρεται ότι έφτανε στην πόλη μέρα παρά μέρα.
Μια προσωρινή λύση δόθηκε το 1928, όταν κατασκευάστηκε το νέο υδραγωγείο στα Αμισιανά, με τρεις γεωτρήσεις στο Τεκίρ Μπουνάρ, ενώ το ζήτημα λύθηκε οριστικά το 1969, επί δημαρχίας Ευάγγελου Ευαγγελίου, όταν ξεκίνησε η κατασκευή του νέου υδραγωγείου, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1973, όπως μας ενημερώνει ο ερευνητής της τοπικής ιστορίας και υπάλληλος της ΔΕΥΑΚ, Κώστας Παπακοσμάς.
Τα νερά των πηγών της Βοϊράνης στο Κεφαλάρι Δράμας ανέλαβαν να ξεδιψάσουν την Καβάλα, και οι Καμάρες μαζί με τον αγωγό και τις υδατογέφυρες διατηρήθηκαν ως ένα από τα ομορφότερα μνημειακά σύνολα της πόλης. Περνώντας μέσα από τις Καμάρες, το νερό διοχετευόταν στην άνυδρη χερσόνησο της Παναγίας.
Πληροφορίες
Η καλύτερη εποχή για να πεζοπορήσετε στο μονοπάτι είναι φυσικά η άνοιξη, όταν τα νερά έχουν την υψηλότερη στάθμη και θα περπατάτε πλάι στο ρέμα. Τότε θα δείτε «ζωηρό» και τον καταρράκτη της Παλαιάς Καβάλας και, αν ο καιρός το επιτρέπει, μπορείτε να κολυμπήσετε.
Η συνολική διαδρομή από τον νερόμυλο έως τον Άγιο Κωνσταντίνο έχει μήκος 12 χλμ. και υψομετρική διαφορά +230 μ. -470 μ. Προσοχή χρειάζεται στο 1ο χιλιόμετρο, καθώς θα πρέπει να βγείτε για λίγο στον δρόμο και να ξαναμπείτε σε μονοπάτι (δεν υπάρχει σηματοδότηση).
Κατόπιν ακολουθείτε τις μικρές πινακίδες προς Καβάλα και εκείνο το μονοπάτι το οποίο οριοθετείται από πέτρες. Λίγη προσοχή χρειάζεται και στο 5ο χλμ. Αφού περάσετε το κιόσκι και τη μεγάλη ενημερωτική πινακίδα για το μεσαιωνικό υδραγωγείο της Καβάλας, προσπερνάτε μια στάνη στα δεξιά και φτάνετε στη Μάνα του Νερού.
Από εκεί και πέρα τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, καθώς ακολουθείτε τον αγωγό. Στη Μάνα του Νερού μπορείτε να φτάσετε και με αυτοκίνητο διαμέσου χωματόδρομου και να πραγματοποιήσετε τη μισή πεζοπορική διαδρομή. Σε κάθε περίπτωση, φροντίστε για τη μετακίνησή σας από ή προς την αφετηρία.
πηγή: kathimerini.gr
