Μετά τους αγιασμούς, τις αδέσποτες φωνές και τα πανηγύρια, στα σχέδια ΣΑΤΑΜΕ, στην ασφάλεια των πολιτών και στην προστασία του Περιβάλλοντος: Στα ανατολικά της Καβάλας δραστηριοποιούνται (5) χημικές μονάδες, παραγωγής λιπασμάτων, αποθείωσης πετρελαίου και αποθήκευσης καυσίμων, η αδειοδότηση, η λειτουργία και η επικινδυνότητα των οποίων διέπεται από το πλαίσιο των διατάξεων της οδηγίας SEVESO III.
Τα θέματα της ρύπανσης, της προστασίας του περιβάλλοντος και κυρίως της επικινδυνότητας έχουν αναδειχθεί διαχρονικά (από το 2000) κυρίως από τα κινήματα ενεργών πολιτών, τη Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα και την Πρωτοβουλία για την Προστασία του Περιβάλλοντος Ν. Καβάλας, αλλά και από διαβήματα, ψηφίσματα ή επερωτήσεις φορέων, συλλόγων και κομμάτων.
Μετά από πολύ μεγάλες καθυστερήσεις αλλά και συνεχείς πιέσεις, εγκρίθηκαν τα Σχέδια Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης, τα ονομαζόμενα ΣΑΤΑΜΕ, τον Σεπτέμβρη/Οκτώβρη του 2021 (για τη ΒΦΛ ως λιπάσματα LTD, για την KAVALAOIL ως ENERGEANOIL&GASAE, για την AVINOIL (πρώην REVOIL) και είναι σε εκκρεμότητα τα σχέδια της CORALAE και της Δ. Σ. Γαβριήλ και ΣΙΑ ΕΠΕ στη ΒΙΠΕ (παραγωγή λιπασμάτων).
Για τη σοβαρότητα των σχεδίων ΣΑΤΑΜΕ, για τους κινδύνους και για τα θέματα ασφάλειας έχω τοποθετηθεί σε ημερίδα στις 23-02-2019 που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Καρβάλη και δεν υπάρχει λόγος στο πλαίσιο αυτής της παρέμβασής μου να επεκταθώ. Θέτω όμως για άλλη μια φορά ορισμένα κρίσιμα ζητήματα, η υλοποίηση των οποίων δεν επιδέχεται άλλη καθυστέρηση.
Αυτά αφορούν την εφαρμογή των σχεδίων ΣΑΤΑΜΕ, την υποχρέωση ενημέρωσης του κοινού και την διεξαγωγή ασκήσεων ετοιμότητας. Η έγκριση των σχεδίων από μόνη της δεν αρκεί, παρόλο που σύντομα θα παρέλθει η 5-ετία και θα χρειαστεί να αναθεωρηθούν χωρίς καν να έχουν εφαρμοστεί.
Θυμίζω ότι τα πρώτα σχέδια ΣΑΤΑΜΕ έπρεπε να είχαν εκδοθεί ήδη από τις αρχές του 2000 με βάση την οδηγία SEVESOI. Εφαρμογή των σχεδίων σημαίνει μεταξύ άλλων κατανομή ρόλων στους εμπλεκόμενους φορείς, ανάδειξη της φύσης των κινδύνων από μεγάλα ατυχήματα, ενημέρωση για τα κύρια σενάρια ατυχημάτων και συντονισμός για την αντιμετώπισή τους στην απευκταία περίπτωση που θα εκδηλωθούν.
Η εξίσωση αυτή δεν είναι καθόλου εύκολη αν κάποιοι έτσι νομίζουν, αρκεί μόνο να λάβουμε υπ’ όψιν τον τεράστιο κατάλογο των εμπλεκόμενων φορέων. Τι έπρεπε να έχει γίνει ήδη και να αποτελεί κεκτημένο σε μια σύγχρονη κοινωνία:
Σχετικά με την ενημέρωση του κοινού και τις ασκήσεις ετοιμότητας σύμφωνα με όσα μεταξύ άλλων προβλέπει η σχετική νομοθεσία υπάρχει η υποχρέωση για:
- παροχή των σχετικών πληροφοριών στο κοινό.
- μέριμνα για τη διενέργεια ασκήσεων ετοιμότητας σε συνεργασία με τον φορέα εκμετάλλευσης και τους συναρμόδιους φορείς.
- επανεξέταση, δοκιμή και, όταν χρειάζεται, επικαιροποίηση των Ειδικών ΣΑΤΑΜΕ, κάθε τρία χρόνια.
- δημοσιοποίηση με κάθε πρόσφορο μέσο, έντυπο ή ηλεκτρονικό, προς όλες τις επιχειρήσεις που βρίσκονται στη Ζώνη ΙΙΙ, σύμφωνα με το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IX, μέρος 3,αντιγράφων των σεναρίων ατυχημάτων που περιλαμβάνονται στη καταχωρισμένη Μελέτη Ασφαλείας για ενημέρωσή τους.
Υπενθυμίζω ότι για τη Βιομηχανία λιπασμάτων και για το δυσμενέστερο σενάριο ατυχήματος, η Ζώνη ΙΙΙ (χαρακτηρίζεται ως προστασία πληθυσμού-μέτριες επιπτώσεις) εκτείνεται σε ακτίνα από 7.401 m (ταχύτητα ανέμου 5 m/s) έως 11.100 m (ταχύτητα ανέμου 2 m/s).
Στη δεύτερη περίπτωση η Ζώνη ΙΙΙ περιλαμβάνει τον Αμυγδαλεώνα, το Ζυγό-Κρυονέρι, τις Κορυφές, το Κρανοχώρι, το Ελαφοχώρι και φυσικά την Καβάλα στο σύνολό της και ανατολικά μέχρι την Πετροπηγή.
Για την KAVALAOIL oι ακτίνες των κύκλων της ζώνης ΙΙΙ είναι 1.500 m και 2.500 m αντίστοιχα. Για λόγους πληρέστερης ενημέρωσης παραθέτω και τις αντίστοιχες ακτίνες για τις Ζώνες Ι (χαρακτηρίζεται ως προστασία δυνάμεων καταστολής) και ΙΙ (χαρακτηρίζεται ως προστασία πληθυσμού-σοβαρές επιπτώσεις): Ζώνη Ι 1.221m-1.900 m, Ζώνη ΙΙ 3.081 m-4.750 m.
Οι ζώνες Ι, ΙΙ και ΙΙΙ αποτελούν τρείς ομόκεντρους κύκλους με κέντρο την εξεταζόμενη μονάδα όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη που αφορά τη ΒΦΛ. Υπάρχει ακόμη η υποχρέωση προς όλα τα πρόσωπα που ενδέχεται να θιγούν από ένα μεγάλο ατύχημα, να λαμβάνουν τακτικά, χωρίς να απαιτείται σχετικό αίτημα, σαφείς και εύληπτες πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα ασφαλείας και την απαιτούμενη συμπεριφορά σε περίπτωση μεγάλου ατυχήματος.
Οι προαναφερόμενες πληροφορίες παρέχονται κυρίως με τη διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων, αλλά και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο, σε όλα τα δημόσια κτίρια και τους χώρους δημόσιας χρήσης, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων και των νοσοκομείων, καθώς και σε όλες τις γειτονικές εγκαταστάσεις.
Το μέγιστο χρονικό διάστημα μεταξύ δυο ανανεώσεων της πληροφόρησης του κοινού δεν πρέπει να υπερβαίνει τα πέντε χρόνια. Ενδεικτική της σοβαρότητας του θέματος είναι η παρακάτω διάταξη” (σελ 114 του Ειδικού ΣΑΤΑΜΕ της εγκατάστασης ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ ΚΑΒΑΛΑΣ LTD): “Σε περίπτωση εκδήλωσης ατυχήματος, το Πυροσβεστικό Σώμα δρα με εξοπλισμό ατομικής προστασίας εντός των Ζωνών επικινδυνότητας.
Κανένας φορέας δεν εισέρχεται εντός των τριών ζωνών εάν δεν έχει κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό, την κατάλληλη εκπαίδευση και δεν εγγυηθεί για την ασφάλειά του ο αρμόδιος επικεφαλής Αξιωματικός του Π.Σ.
Το ερώτημα που τίθεται για πολλοστή φορά είναι: Γιατί δεν έχουν γίνει όλα τα παραπάνω και ποιοι φέρουν την ευθύνη της μη εφαρμογής των σχεδίων ΣΑΤΑΜΕ; Η επίκληση αρμοδίων για υποστελέχωση των υπηρεσιών δεν αποτελεί πιστικό επιχείρημα.
Κάτι άλλο προφανώς συμβαίνει και επειγόντως πρέπει να αναζητηθεί και να αναδειχθεί. Διαφορετικά, τα σχέδια ΣΑΤΑΜΕ θα παραμείνουν ένα κενό γράμμα και ο κίνδυνος που ελλοχεύει θα γίνει έρπουσα απειλή.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα με τα πιο πρόσφατα την τραγωδία των Τεμπών, τη φωτιά στο Μάτι και τις πλημμύρες στη Θεσσαλία που καταρρίπτουν τον μακάριο εφησυχασμό των αρμοδίων ότι επί των ημερών τους δεν θα συμβεί τίποτε κακό.
Οι φορείς εξουσίας (αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού), τα επιμελητήρια, τα κόμματα και οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι πρέπει να πιέσουν ώστε, μέσω της Πολιτικής Προστασίας να γίνουν όσα προληπτικά αλλά υποχρεωτικά και όχι προαιρετικά προβλέπονται από τα σχέδια ΣΑΤΑΜΕ.
Οι ενεργοί πολίτες και πάλι θα αποτελέσουν τον σπινθήρα για την απαραίτητη αφύπνιση και εγρήγορση. Τελευταία ελπίδα προφανώς, αν δεν αναληφθούν άμεσα οι σχετικές πρωτοβουλίες, αποτελεί η δικαστική εξουσία, η οποία κατά την ταπεινή μου άποψη θα έπρεπε να είχε ενεργήσει αυτεπαγγέλτως, δεδομένου ότι το θέμα έχει αναδειχθεί πολλές φορές. Η γιορτή του φουντουκιού μπορεί να περιμένει. (έπεται συνέχεια)
Λάζαρος Βασιλειάδης
Δρ. Πολιτικός Μηχανικός
Αφυπ. Αν. Καθηγητής ΔΠΘ
