Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους, αποτελώντας μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως.
Η κατάλληλη διατροφή μπορεί να ανακουφίσει τους ασθενείς με καρκίνο από την επιβάρυνση των συμπτωμάτων, να βελτιώσει την υγεία τους καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας τους και να υποστηρίξει κατάλληλα τους επιζώντες μετά το πέρας της θεραπείας. Επιπλέον, η διατροφή αποτελεί χαρακτηριστικό μιας επιτυχημένης θεραπείας κατά του καρκίνου, αφού μελέτες έχουν δείξει ότι με τη κατάλληλη διατροφή η θεραπεία έχει καλύτερα αποτελέσματα.
Με βάση στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο καρκίνος είναι η κύρια αιτία θανάτου -μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα- παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν 10 εκατομμύρια θανάτους το 2020 σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Οι πιο συχνές μορφές καρκίνου είναι του στήθους (2.26 εκατομμύρια περιπτώσεις), του πνεύμονα (2.21 εκατομμύρια περιπτώσεις), του κόλον και του ορθού (1.93 εκατομμύρια περιπτώσεις), του προστάτη (1.41 εκατομμύρια περιπτώσεις), του δέρματος (1.20 εκατομμύρια περιπτώσεις) και του στομάχου (1.09 εκατομμύρια περιπτώσεις).
Οι πιο θανατηφόροι καρκίνοι κατά το 2020, ήταν του πνεύμονα (1.80 εκατομμύρια θάνατοι), του κόλον και του ορθού (935 χιλιάδες θάνατοι) , του ήπατος (830 χιλιάδες θάνατοι), του στομάχου (769 χιλιάδες θάνατοι) και του μαστού (685 χιλιάδες θάνατοι).
Στην Ελλάδα, τα νέα περιστατικά καρκίνου το 2020 ανήλθαν στις 64.530 (0.60% του πληθυσμού της).
Εξωτερικοί Παράγοντες Κινδύνου
Μεταξύ του 30 και 50% των καρκίνων μπορούν επί του παρόντος να προληφθούν αποφεύγοντας τους παράγοντες κινδύνου και εφαρμόζοντας υπάρχουσες στρατηγικές πρόληψης βασισμένες σε στοιχεία. Το Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας για τον Καρκίνο και το Αμερικανικό Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο διαπιστώνουν ότι οι δίαιτες πλούσιες σε φρούτα και λαχανικά μειώνουν σημαντικά τους κινδύνους αρκετών μορφών καρκίνου.
Οι πληθυσμοί που ζουν στην περιοχή της Μεσογείου εμφάνισαν μείωση της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου σε σύγκριση με εκείνους που ζούσαν σε περιοχές της Βόρειας Ευρώπης ή των ΗΠΑ, αυτό έχει αποδοθεί σε πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Την τελευταία δεκαετία, αρκετές αναφορές υποδεικνύουν προστατευτικό ρόλο της μεσογειακής διατροφής έναντι των νεοπλασματικών παθήσεων.
Η πρώτη κατηγορία αφορά στις φυσικές καρκινογόνες ουσίες, όπως είναι η υπεριώδης και η ιονίζουσα ακτινοβολία. Η δεύτερη κατηγορία αφορά στις χημικές καρκινογόνες ουσίες, όπως ο αμίαντος, συστατικά που εμπεριέχονται στον καπνό των τσιγάρων, οι αφλατοξίνες (μολυσματικοί παράγοντες που εμπεριέχονται στα τρόφιμα), και το αρσενικό (μολυσματικός παράγοντας που εμπεριέχεται στο πόσιμο νερό). Τέλος, η τρίτη κατηγορία αφορά στις βιολογικές καρκινογόνες ουσίες, όπως λοιμώξεις από ορισμένους ιούς, βακτήρια ή παράσιτα.
Με βάση αυτά, υπάρχουν πολλοί γνωστοί παράγοντες κινδύνου που συνεισφέρουν στη πρόκληση διάφορων μορφών καρκίνου. Ο Π.Ο.Υ., μέσω του ερευνητικού του οργανισμού για τον καρκίνο, του Διεθνούς Οργανισμού Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), διατηρεί μια ταξινόμηση των καρκινογόνων παραγόντων.
Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου αυξάνεται δραματικά με την ηλικία, πιθανότατα λόγω της συσσώρευσης κινδύνων για συγκεκριμένους καρκίνους που αυξάνονται με την ηλικία. Η συνολική συσσώρευση κινδύνου συνδυάζεται με την τάση οι μηχανισμοί κυτταρικής επιδιόρθωσης να είναι λιγότερο αποτελεσματικοί καθώς το άτομο μεγαλώνει.
Η χρήση καπνού, η χρήση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή, η σωματική αδράνεια και η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελούν παράγοντες κινδύνου για καρκίνο.
Διατροφή & Πρόληψη
Έχει υπολογιστεί ότι το 30-40% όλων των καρκίνων μπορεί να προληφθεί μόνο με την υιοθέτηση ενός υγειούς τρόπου ζωής και μέσω μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής. Η παχυσαρκία, τα μη θρεπτικά τρόφιμα όπως τα συμπυκνωμένα σάκχαρα και τα προϊόντα ραφιναρισμένου αλευριού που συμβάλλουν στον μειωμένο μεταβολισμό της γλυκόζης (που οδηγεί σε διαβήτη), η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και η ανισορροπία των ωμέγα 3 και ωμέγα 6 λιπαρών συμβάλλουν σε υπερβολικό κίνδυνο καρκίνου.
Η πρόσληψη λιναρόσπορου και άφθονων μερίδων φρούτων και λαχανικών θα μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου. Τα σταυρανθή λαχανικά είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα (πχ μπρόκολο). Τα προστατευτικά στοιχεία σε μια δίαιτα πρόληψης του καρκίνου περιλαμβάνουν σελήνιο, φολικό οξύ, βιταμίνη B-12, βιταμίνη D και αντιοξειδωτικά όπως τα καροτενοειδή (καρότο, γλυκοπατάτα, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι, λαχανίδα), τομάτα, δαμάσκηνο, βερίκοκο, μπρόκολο, τομάτα, μάνγκο, κολοκύθα, αρακάς, μανταρίνι, πεπόνι, καλαμπόκι, πορτοκάλι, παπάγια, κόκκινη, κίτρινη και πορτοκαλί πιπεριά, λαχανάκια Βρυξελλών).
Η συμπληρωματική χρήση πεπτικών ενζύμων και προβιοτικών από το στόμα έχει επίσης αξία ως αντικαρκινικό διατροφικό μέτρο. Όταν μια δίαιτα συντάσσεται σύμφωνα με τις οδηγίες εδώ, είναι πιθανό ότι θα υπάρξει τουλάχιστον 60-70 % μείωση του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου και του προστάτη, ακόμη και 40-50 % μείωση του καρκίνου του πνεύμονα, μαζί με παρόμοιες μειώσεις σε καρκίνους σε άλλα σημεία. Μια τέτοια δίαιτα θα ήταν επίσης ευνοϊκή και για την πρόληψη του καρκίνου, αλλά και για την ανάρρωση μετέπειτα.
Πρέπει πάντα να θυμόμαστε, ότι «Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη». Οτιδήποτε μπορούμε να προλάβουμε μέσα από το τρόπο ζωής μας, ας το κάνουμε!
Αναστασία Β. Πατέλη
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
