Εκείνες τις μέρες, τόσο στη Ρώμη όσο και σε άλλες πόλεις, συμβαίνει κάτι που θα κρίνει τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά του Κινήματος.
Στις κατεχόμενες σχολές αρχίζει να συρρέει ένας τεράστιος αριθμός νέων προλετάριων και άλλων ανθρώπων που δεν είχαν μεγάλη σχέση με το πανεπιστήμιο, αλλά με όλα τα άλλα, έτσι, μεταξύ αυτών εμφανίζονται για πρώτη φορά, ας πούμε με οργανωμένο τρόπο, οι ινδιάνοι μητροπολιτάνοι.
192 Un comunismo más fuerte que la metrópoli
Το νεανικό προλεταριάτο, και γενικά κάθε τι «περιθωριακό», αναγνωρίζει το Πανεπιστήμιο σε αγώνα ως έδαφός του: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων ήταν ένα πρόσχημα: τα ακαδημαϊκά ιδρύματα είναι στην πραγματικότητα ο τόπος συγκέντρωσης όχι μόνο των φοιτητών, αλλά των νέων προλετάριων που δούλευαν σε μικρά εργοστάσια και που δεν είχαν δυνατότητα οργάνωσης και συνάντησης.
Μετά ήρθαν οι άνεργοι, τα παιδιά από τις γειτονιές. Οι πανεπιστημιακές σχολές έγιναν η έδρα ενός κύματος κοινωνικών αγώνων που θεμελιώδες θέμα τους ήταν η απόρριψη της καπιταλιστικής οργάνωσης του εδάφους και της εργασίας, η απόρριψη του συστήματος που δημιουργεί την καταπίεση και την ανεργία ως τα δύο πρόσωπα της κοινωνικής εργασίας». 7
Οι ινδιάνοι μητροπολιτάνοι αποτελούνταν από πολύ διαφορετικούς ανθρώπους: πρώην αγωνιστές της Lotta Continua και των ομάδων, επαναστάτες καλλιτέχνες, νέοι από τα Circoli – τους Κύκλους, φοιτητές αφοσιωμένους ελάχιστα στη θυσία της μαχητικότητας ή που είχαν αυτή την εμπειρία και ήθελαν να την ανατινάξουν στον αέρα.
Εκρήγνυνται δεκάδες και δεκάδες περιοδικά που συνδέονται με αυτή η οποία αργότερα θα ονομαστεί «δημιουργική αυτονομία», όπως το Wow στο Μιλάνο και το Oask! στη Ρώμη, τα οποία θέλοντας να θέσουν ξανά σε κυκλοφορία τις διαισθήσεις, τις επινοήσεις των καταστασιακών και ανακτώντας τον σουρεαλισμό και τον ντανταϊσμό, εισέβαλαν στα τείχη και τις συνειδήσεις του Κινήματος.
Στην υπό κατάληψη Σχολή Γραμμάτων όπου δημιουργούνται πολυάσχολες, πολύ παραδοσιακές «επιτροπές» (εργασία, γυναίκες, πανεπιστήμιο κ.λπ.). οι ινδιάνοι θα φτιάξουν μια λεγόμενη «Commissione Emarginati» Επιτροπή Περιθωριοποιημένων.
Κάποιοι που κατάγονταν από το Circolo του ρωμαϊκού Νεανικού Προλεταριάτου είχαν σχηματίσει προηγουμένως τους Παράνομους Πυρήνες Άνω Κάτω, Nuclei Sconvolti Clandestini, που έσπειραν το χάος στις σοβαρές πρωτοβουλίες της άκρας αριστεράς. Κάποιοι άλλοι προέρχονταν από μια κομμούνα που ονομαζόταν… «η Κομμούνα», που λειτουργούσε ως σημείο αναφοράς σε μια περιφερειακή ζώνη της Ρώμης από το 1974, και η οποία στα τέλη του 1976 ξεκίνησε τον αγώνα ενάντια στην τσιμεντοποίηση της γειτονιάς υπογράφοντας ως «Risate Rosse» [Κόκκινα Γέλια] και «Geronimo group».
Άρχισαν λοιπόν να συμμετέχουν στις διαδηλώσεις φωνάζοντας συνθήματα όπως «ελεύθερος οργασμός» ή »Απάτσι, Σεγιέν, Σιού, Μοϊκανοί, είμαστε οι ινδιάνοι μητροπολιτικοί». Αλλά οι Volsci στην αρχή δεν τους καταλάβαιναν, τους έβλεπαν ως προβοκάτορες και στην πρώτη διαδήλωση αυτούς που εμφανίστηκαν τους ξυλοκόπησαν αρπάζοντας το πολύχρωμο πανό που απαθανάτισε έναν Τζερόνιμο με το τουφέκι στο χέρι.
Ο Γκάνταλφ ο Βιόλα, Gandalf el Viola, που ήταν λίγο πολύ ένας ινδιάνος αρχηγός, λέει ότι σώθηκαν από τα χειρότερα μόνο όταν ένας φίλος και από τις δύο ομάδες μπόρεσε να εξηγήσει στους Volsci ότι ήταν και «σύντροφοι». 7 F. Berardi «Bifo, Dell’innocenza. Interpretazione del Settantasette, Της αθωότητας. Ερμηνεία του Εβδομήντα επτά, Bolonia, Agalev, 1989.
Pianoforte sobre las barricadas 193
Οι ινδιάνοι «δεν ήταν προλετάριοι με την κλασική έννοια, του μαρξιστικού όρου, ήταν μάλλον… μητροπολιτικοί, κάτι σαν τους κοινωνικούς εργάτες, στην διάχυτη προλεταριοποίηση και τέτοια».8 Στο τέλος συναντήθηκαν όλοι στις καταλήψεις του πανεπιστημίου και καταφτάνει η πρώτη διαδήλωση του Κινήματος: «Συζήτηση, τι να την κάνουμε;
«Ουφ, τι στο καλό, οι συνηθισμένες διαδηλώσεις είναι όλες τετραγωνισμένες». Με λίγα λόγια, με πολλούς φόβους αποφασίσαμε να δώσουμε τη δική μας συνεισφορά με μια ομάδα περιφρούρησης θεατρική και μασκαρεμένη […] εμείς γλιστράμε στη διαδήλωση παραμένοντας στα πλάγια […] περπατώντας πάνω-κάτω στην πορεία, τραγουδώντας και κάνοντας κύκλους και βγάζοντας τρελά συνθήματα […] αυτό που ταιριάζει περισσότερο για τους ινδιάνους.
Προφανώς αν άρχισαν πολλοί να φωνάζουν, πάει να πει ότι ανταποκριθήκαμε λίγο σε κάποια ανάγκη, αλλά στην πραγματικότητα δεν ιδρύσαμε μια νέα ομάδα […] το πιο απίστευτο είναι ότι σχηματίζονται ομάδες σε άλλες πόλεις».9
Επάνω στην τεράστια φασιστικού στυλ γκρίζα πρόσοψη του ρωμαϊκού Πανεπιστημίου εμφανίζεται ένα γκράφιτι γιγαντιαίο κάθετο και σε δύο στήλες: «Η φαντασία θα καταστρέψει την εξουσία και ένα γέλιο θα σας θάψει».
Όλες οι κριτικές στην πολιτική, στην στράτευση, στους διαχωρισμούς μεταξύ προσωπικού και πολιτικού, μεταξύ εμφάνισης και υποκειμενικότητας, μεταξύ είδους και φύλου, μεταξύ γλώσσας και εξουσίας που είχαν κυκλοφορήσει κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων χρόνων, εκρήγνυνται στις συνελεύσεις των σχολών σε αγώνα, υποβάλλοντας τους αγωνιστές των οργανώσεων και των ομάδων σε μια καταστροφική έκρηξη, φτιαγμένη από ειρωνεία και σκληρή αντίθεση, πολεμική.
Εκείνοι οι αγωνιστές που είχαν μάθει την πολιτική σαν μια συναλλαγή, που ένιωθαν ότι ήταν «εκπρόσωποι» μιας πολιτικής γραμμής, όπως ακριβώς οποιασδήποτε εμπορικής μάρκας, βρέθηκαν εντελώς εκτός τόπου, εκτοπίστηκαν από τις συμπεριφορές του Κινήματος, αναγκάστηκαν να πάνε πίσω ή να μάθουν ξανά τι σήμαινε να στέκεσαι μέσα σε ένα επαναστατικό κίνημα το 1977.
Κάθε φορά που ένας από αυτούς ξεκινούσε μια κλασική παρέμβαση του στυλ ομαδούλας, από εκείνες τις αφηρημένες, προβλέψιμες και άρα άχρηστες, από τη συνέλευση πολύ συχνά τους φώναζαν «μίλα μας για σένα πριν!», ή από την άλλη, άρχιζαν τα ειρωνικά ρεφρέν: «χαζέ, ανόητε – scemo scemo».
Πολλοί θυμούνται εκείνες τις συνελεύσεις ως πολύ βίαιες, όχι τόσο με τη συγκεκριμένη έννοια των χτυπημάτων μεταξύ αντίπαλων ομάδων, που στην πραγματικότητα υπήρχαν, αλλά ως προς την αντίληψη μιας αρνητικότητας που είχε υπάρξει καταπιεσμένη μέχρι τότε και που τώρα κυκλοφορούσε με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση, εμφανιζόμενη στις λέξεις, στους τρόπους σχέσης και αντίληψης, όλα αυτά δεν τα ζούσαν άσχημα αλλά σαν κάτι που υπήρχε και που θα έπρεπε να εκφράζεται στο δρόμο, με άλλα μέσα και με άλλους στόχους προφανώς.
8 Maurizio Gabbianelli «Fanale», «Che fare? Niente!, Προβολέας», «Τι να κάνω; Οτιδήποτε!», Derive approdi, núm. 15, χειμώνας του 1997. 9 «Intervista all’indiano, Συνέντευξη στον ινδιάνο – Olivier Turquet in arte, all’epoca, Gandalf il Viola – Ο Olivier Turquet στην τέχνη, τότε, Gandalf ο Βιόλα» en ibídem.
194 Un comunismo más fuerte que la metrópoli
Επίσης λόγω του ότι μαζί με όλα αυτά απελευθερωνόταν η χαρά, η απόλαυση που ξεχύνονταν στις γιορτές, οι οποίες τουλάχιστον στην αρχή δεν αποφασίζονταν από κανέναν, αλλά φύτρωναν από τον εαυτό τους,
ως μια μορφή αυθόρμητης έκφρασης της ευτυχίας να συναντιούνται μαζί, όχι πια χωρισμένοι, όχι πια μόνοι, ούτε ανίσχυροι.
Και μετά χόρευαν στα αίθρια του πανεπιστημίου, τραγουδούσαν στις συνελεύσεις, αγγίζονταν και χόρευαν στους δρόμους της πόλης, σκηνοθετούνταν τα δράματα και οι τύχες των ανθρώπων, τα σώματα πλεγμένα, οι λέξεις κυνηγούσαν η μία την άλλη: το κίνημα παραληρούσε. Στη Μπολόνια δεν ήταν ασυνήθιστο ότι μέσα στις στοές γύρω από την Piazza Verdi να εμφανίζονται μίνι διαδηλώσεις ανθρώπων ντυμένων κλόουν, εξοπλισμένων με τρομπέτες και τύμπανα, που διακηρύσσουν το τέλος της ηθικής, της θρησκείας, της πολιτικής και της οικονομίας.
Συνέβαινε ενώ περνούσαν μια δυο ώρες σε μια μικρή αλλά πολύ σοβαρή συνέλευση συζητώντας για τις «στρατηγικές» του κινήματος, μια διαδήλωση ανθρώπων που ήταν δίπλα της έβγαιναν το βράδυ για να κάνουν φασαρία και αυτοί που συζητούσαν καταλάβαιναν αμέσως ότι η στρατηγική ήταν εκεί, δίπλα τους, και πως κινούνταν.
Οι μαζικές διαδηλώσεις συχνά διακόπτονταν από χορούς και όχι μόνο φεμινιστριών, χορούς απ’ όλες τις πλευρές, συχνά ένας κύκλος γύρω από τον «macho» σύντροφο της βάρδιας ή τον καθηγητή του πανεπιστημίου που έγραψε ένα ηλίθιο άρθρο για το Κίνημα, χορούς δίχως άλλο κίνητρο από το να παίζεις, έτσι απλά.
Ήταν όλα αυτά, μαζί με την πολεμική τους αποφασιστικότητα, η οποία εκ των πραγμάτων έδιωχνε την «πολιτική» και τον «σοσιαλισμό» του Κινήματος. Από την άλλη, δεν ήταν ο Μαρξ που είπε ότι «κάθε βήμα του πραγματικού κινήματος είναι πιο σημαντικό από μια ντουζίνα προγραμμάτων»;
Και το πραγματικό κίνημα έκανε πολλά βήματα. Στα πανεπιστήμια, αντί να οργανώνονται αυτοδιαχειριζόμενα σεμινάρια που είχαν αναγνώριση στις εξετάσεις, κάτι που δεν άλλαξε πολύ τη δομή της πανεπιστημιακής εξουσίας, προτιμούσαν να διακόπτουν τα κύρια μαθήματα και να τα μετατρέπουν σε εργαλεία του Κινήματος: στο Δίκαιο μελετούσαν τη καταστολή και το τρόπο απομάκρυνσης των συντρόφων από τις φυλακές, στη Φιλοσοφία δεν ενδιαφέρονταν πλέον τόσο πολύ, όπως είχε συμβεί το ’68, να αμφισβητούν τους καθηγητές για την ερμηνεία του Χέγκελ ή του Μαρξ, αλλά τους έφερναν αντιμέτωπους με τη μεταμόρφωση της καθημερινότητας. στα Οικονομικά θα μπορούσε κανείς να μελετήσει τους τρόπους δολιοφθοράς των δημοσίων δαπανών και της βιομηχανίας. στην Αισθητική ενδιαφέρονταν για την επικοινωνία του Κινήματος.
Pianoforte sobre las barricadas 195
Στην Ηλεκτρονική τους τρόπους κατασκευής ενός ραδιοφώνου. Δημιουργήθηκαν κολεκτίβες ανθρώπων που εξέταζαν και αποφάσιζαν τα περιεχόμενα και τις συμβολές του καθενός στις εξετάσεις. εσωτερικές περιπολίες εξασφάλιζαν ότι οι εξετάσεις θα αναπτύσσονταν συλλογικά με έναν βασικό βαθμό εγγυημένο για όλους.
Με μια εξαιρετική εμβέλεια, έβγαινε στο φως όλη τη δουλειά των μικρών κολεκτίβων σχολείων και πανεπιστημίων που στη διάρκεια των προηγούμενων χρόνων είχαν δημιουργήσει και μεταδώσει μια συλλογική γνώση, μοναδικά ανεξάρτητη τόσο από την επίσημη υψηλή κουλτούρα όσο και από εκείνη που προπαγανδίζονταν από τη τηλεόραση και τις εφημερίδες.
Εν τω μεταξύ τα αυτόνομα κομάντο πραγματοποιούσαν έντονη και εκτεταμένη επίθεση επάνω σε όλο τον ορίζοντα της μητρόπολης, περνώντας κυριολεκτικά δια φωτιάς και σιδήρου τα κέντρα νεανικής εκμετάλλευσης, αστυνομικού ελέγχου και τα κέντρα διεύθυνσης του Κράτους-εταιρείας. Επιστήμη της καταστροφής και επιστήμη της δημιουργίας στη συνέχεια πορεύονταν μαζί.
Συνεχίζεται…
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος αέναη κίνηση
