Λίγη ώρα πριν την συνεδρίαση στη Θεσσαλονίκη το Σάββατο το πρωί για τη συνένωση των ΤΕΙ Καβάλας, Θεσσαλονίκης και Σερρών με το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, ο υπουργός Παιδείας κ. Γαβρόγλου απαντά σε ερωτήσεις της Πρωινής σχετικές με το θέμα.
ΕΡ.: Ποια η σημασία της συνεδρίασης στη Θεσσαλονίκη της επιτροπής που συζήτησε την πρόταση για συνέρεγειες ανάμεσα στα 3 ΤΕΙ και του Διεθνούς Πανεπιστημίου; Ποια διαδικασία θα επακολουθήσει αν υπάρξει συμφωνία;
ΑΠ.: Η συνεδρίαση στη Θεσσαλονίκη αποτελεί ένα ακόμα σημείο στην πρόοδο των διαδικασιών συνέργειας για τη δημιουργία ενός μεγάλου και ισχυρού νέου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος στη Μακεδονία. Στις συζητήσεις συμμετέχουν το Διεθνές Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας. Η πορεία αυτή εντάσσεται στην πολιτική του Ενιαίου Χώρου Εκπαίδευσης και Έρευνας, είναι μία πολιτική που ανοίγει τη συζήτηση για το μέλλον της Ανωτάτης Εκπαίδευσης, για τον χαρακτήρα των σύγχρονων γνωστικών πεδίων, για τους τρόπους συνεργασιών ανάμεσα στα Τμήματα με διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα. Ακολουθήσαμε τις ίδιες διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στη δημιουργία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, και του τρόπου που καθορίστηκε η νέα αρχιτεκτονική της Ανωτάτης Εκαπίδευσης στην Ήπειρο και στα Ιόνια νησιά. Μετά την κατάθεση της τελικής πρότασης της επιτροπής που συγκροτήθηκε από εκπροσώπους που μας υπέδειξαν τα τέσσερα αυτά Ιδρύματα, το ΥΠΠΕΘ θα προχωρήσει σε νομοθετική επεξεργασία και κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή. Αμέσως μετά την ψήφιση ακολουθεί η συγκρότηση οργάνων διοίκησης του νέου πανεπιστημίου, η ένταξη των μελών ΔΕΠ στα νέα Τμήματα, η ψήφιση προγραμμάτων σπουδών που θα επιτρέψει την παρουσία των των νέων Τμημάτων στο μηχανογραφικό των υποψηφίων κτλ.
ΕΡ.: Ποια είναι η φιλοσοφία της στην οποία στηρίχθηκε η στρατηγική σας για τις συνενώσεις ΤΕΙ και πανεπιστημίων;
ΑΠ.: Η πρόταση στηρίζεται στη Στρατηγική του Ενιαίου Χώρου της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η στρατηγική αυτή εδράζεται σε τρεις αρχές. Πρώτον, τη συνέργεια όλων των φορέων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, πανεπιστήμια, ΤΕΙ, ερευνητικοί φορείς. Δεύτερον, τη συγκρότηση ισχυρών πανεπιστημίων που θα μπορούν να διακρίνονται διεθνώς, να παρέχουν άρτιες σπουδές σε αναγνωρισμένα διεθνώς γνωστικά αντικείμενα και θα αποτελούν μία σημαντική προϋπόθεση στην αγορά εργασίας. Τρίτον, μεγάλα ιδρύματα με πολλά τμήματα στα οποία θα μπορούν να φοιτούν όσοι και όσες το επιθυμούν. Η στρατηγική του Ενιαίου Χώρου αποδεικνύεται αναγκαία σήμερα για δύο πρόσθετους λόγους. Τα ελληνικά ιδρύματα, πανεπιστήμια και ΤΕΙ, με εξαιρέσεις, δεν έχουν αναπτύξει μία κουλτούρα συνεργασίας. Μέχρι πρόσφατα και η πολιτεία ακολουθούσε μια τακτική δύο ταχυτήτων όπου τα πανεπιστήμια ήταν περισσότερο ευνοϊμένα σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους σε σχέση με τα ΤΕΙ. Παρ’όλα αυτά πολλοί καθηγητές των ΤΕΙ κατάφεραν να αναβαθμιστούν τα Τμήματα τους σε πείσμα της υποστελέχωσης, της υποχρηματοδότησης και της στέρησης των βασικών ακαδημαϊκών δυνατοτήτων όπως η εκπόνηση μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών. Επιπλέον, τα ΤΕΙ έκλεισαν έναν κύκλο. Ξεκίνησαν στη δεκαετία του 1960 ως ΚΑΤΕΕ, Κέντρα Ανώτερης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, διετούς φοίτησης με σκοπό να καταρτίσουν «μεσαία στελέχη» για την αναπτυσσόμενη τότε οικονομία. Συνέχισαν από το 1983 ως ΤΕΙ, Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και έγιναν το 2001 ΑΕΙ, Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τετραετούς φοίτησης όπως τα περισσότερα πανεπιστημιακά Τμήματα.
Έτσι, τα ΤΕΙ έχασαν τον αρχικό τους στόχο και χαρακτήρα. Δεν είναι αμιγώς τεχνολογικά, κάθε άλλο, θεραπεύουν αντικείμενα τα περισσότερα από τα οποία υπάρχουν στα πανεπιστήμια (γεωτεχνικές, οικονομικές, κοινωνικές επιστήμες, επαγγέλματα υγείας) και στα πολυτεχνεία. Έτσι έχουμε αλληλοεπικάλυψη ανάμεσα σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Εμείς δεν θέλαμε να συνεχιστεί μία κατάσταση όπου τα ΤΕΙ βαφτίζονται πανεπιστήμια και δεν υπάρχει καμία απολύτως ενίσχυση τους. Το μεγάλο διακύβευμα είναι το μέλλον της Ανωτάτης Εκαπίδευσης, ο χάρτης των επόμενων 10-20 ετών. Είναι ένα εγχείρημα που υπερβαίνει μικροδιορθώσεις και αναζητά τον χαρακτήρα των ΑΕΙ για τα επόμενα χρόνια. Για όλους αυτούς τους λόγους τα τελευταία χρόνια φροντίσαμε η αναβάθμιση των ΤΕΙ να μη μείνει στα λόγια όπως έγινε στο παρελθόν. Αντίθετα μέσω συνεργειών, μέσω ανακατατάξεων γνωστικών περιοχών, μέσω ίδρυσης νέων Τμημάτων σε σύγχρονα επιστημονικά πεδία να φτιαχτούν ισχυρά, έγκυρα, καινοτόμα ιδρύματα, για το καλό των παιδιών, των τοπικών οικονομιών, της χώρας.
ΕΡ.: Ποιες αντιδράσεις υπήρξαν σε αυτές τις επιλογές σας;
ΑΠ.: Αντιδράσεις υπήρξαν, υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν. Το αναμέναμε και το δήλωσα πριν καιρό όλες τείνουν να θεωρούν ότι οι διπλανοί είναι ευνοημένοι και διεκδικούν κάτι παραπάνω. Ενστάσεις υπήρξαν σε κάποια σημεία, ιδιαίτερα, τα θεσμικά. Ένα από τα προβλήματα και αδυναμίες που έχουμε σήμερα είναι ότι τοπικά συμφέρονται κυριάρχησαν έναντι του ακαδημαϊκού ορθολογισμού τόσα χρόνια με τις άλλες κυβερνήσεις. Καιρός είναι να τελειώνει αυτή η νοοτροπία. Εμείς πιστεύουμε στην δύναμη και τη δημιουργικότητα του διαλόγου. Άλλωστε το αποδείξαμε με το εγχείρημα για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, και για τα Ιόνια και την Ήπειρο που βρίσκεται υπό ψήφιση στη Βουλή. Θυμίζω ότι για πρώτη φορά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση επιλέξαμε να μην έρχονται οι αποφάσεις από το Υπουργείο αλλά να έρχονται προτάσεις από τα κάτω. Για αυτό συγκροτούνται Επιτροπές από αναγνωρισμένους ακαδημαϊκούς και μέλη των διοικήσεων των ιδρυμάτων τους. Κατανοούμε ότι ένα μέρος των αντιδράσεων πηγάζει από τις μνήμες του σχεδίου «Αθηνά» που αποδυνάμωσε πολλά ΤΕΙ χωρίς καμία διαβούλευση. Στο σχέδιο που εμείς υλοποιούμε δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει καμία απολύτως αναγκαστική συνένωση. Αν ένα ΤΕΙ, για παράδειγμα, εκτιμήσει ότι μια πρόταση συνένωσης δεν ικανοποιεί τον αναπτυξιακό του σχεδιασμό και προτιμά να παραμείνει στην υπάρχουσα κατάσταση, θα το διατηρήσουμε έστω και αν είναι το τελευταίο και μοναδικό ΤΕΙ της χώρας.
ΕΡ.: Οι πρώτες άτυπες συζητήσεις εμφανίζουν τα δύο ΤΕΙ (Σερρών- ΑΜΘ) επιφυλακτικά όσον αφορά τον τρόπο διοίκησης του νέου πανεπιστημιακού φορέα. Ανησυχούν αφού πιστεύουν ότι στο τέλος η διοίκηση θα είναι αποκλειστικό προνόμιο του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.
ΑΠ.: Ακόμα και αν υπάρχει σε ορισμένους μια τέτοια επιφύλαξη θεωρώ ότι, όπως σας είπα και προηγουμένως, απηχεί ανησυχίες που προέρχονται από τις ιδιαίτερα αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος. Ας μην έχουμε καμία αμφιβολία ότι έχουμε γυρίσει σελίδα: ένα νέο ΑΕΙ θα δημιουργήσει δυναμικές που υπερβαίνουν τις δυστοκίες του παρελθόντος. Το καινούργιο και δυναμικό θα προκύψει για όσους αναζητούν πρωτοποριακά οργανωτικά και εκπαιδευτικά σχήματα.
ΕΡ.: Μας προκαλεί εντύπωση το ότι δεν εξετάστηκε καθόλου το ενδεχόμενο συνένωσης του ΤΕΙ ΑΜΘ με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο.
ΑΠ.: Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης παρουσίασε στο ΥΠΠΕΘ το δικό του σχέδιο αναπτυξιακής στρατηγικής. Οι πυλώνες αυτού του σχεδίου έχουν συζητηθεί στη Σύγκλητο του Δημοκριτείου και έχουν αποκτήσει ευρύτατη δημοσιότητα. Το ΥΠΠΕΘ σέβεται απόλυτα το σχεδιασμό της κάθε ακαδημαϊκής κοινότητας. Ας μην ξεχνάμε ότι το Δημοκρίτειο βγαίνει μέσα από μια μακρά θεσμική περιπέτεια στη διοίκησή του. Θυμίζω ότι ο τέως Πρύτανης είχε, εξαιτίας σοβαρών και βάσιμων λόγων, απομακρυνθεί από τα διοικητικά του καθήκοντα. Μόλις πριν μια εβδομάδα ο Πρυτανεύων μαζί με τον πρόσφατα εκλεγμένο Πρύτανη μας παρουσίασαν το νέο σχέδιο ανάπτυξης του Δημοκρίτειου σε σύσκεψη που έγινε στο Υπουργείο.
ΕΡ.: Το ΤΕΙ ΑΜΘ έχει μια συνεχώς ανοδική πορεία. Θα τη συνεχίσει εντασσόμενο στο νέο σχήμα;
ΑΠ.: Στόχος μας είναι το ΤΕΙ ΑΜΘ να αποτελέσει οργανικό τμήμα ενός μεγάλου και ισχυρού πανεπιστημίου στη Μακεδονία. Υπάρχουν τρία στοιχεία που δεν πρέπει να παραβλέψουμε: το νέο Ίδρυμα έχει ένα διεθνή προσανατολισμό, θα οργανώνει προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές σε γλώσσες πέραν της ελληνικής και προνομιακά θα προσελκύει φοιτητές από το εξωτερικό. Θεωρούμε ότι η Καβάλα, η Σέρρες και η Δράμα μαζί και η Θεσσαλονίκη, έχουν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο ειδικά αναφορικά με τις γειτονικές χώρες. Δεύτερον, το νέο πανεπιστήμιο δεν θα καλύπτει απλά και μόνο πεδία εφαρμοσμένης τεχνολογικής γνώσης αλλά βασικά πεδία των επιστημών (π.χ. Φυσικές Επιστήμες). Αυτό σημαίνει ακαδημαϊκή αναβάθμιση της υπάρχουσας κατάστασης του ΤΕΙ Καβάλας σε πανελλαδικό επίπεδο. Τρίτον, το νέο πανεπιστήμιο θα έχει Τμήματα που αναφέρονται στις αναπτυξιακές προοπτικές τόσο της εθνικής αλλά και της τοπικής οικονομίας. Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι το ΤΕΙ ΑΜΘ θα ωφεληθεί τα μάλα από την πιθανή συμμετοχή του στο νέο πανεπιστήμιο. Χρειάζεται ένας σχεδιασμός σε βάθος πενταετίας όπου θα οριστούν τα νέα Τμήματα που ρεαλιστικά και άμεσα μπορούν να λειτουργήσουν και να προγραμματιστεί η πορεία ολοκλήρωσης νέων Τμημάτων σε στέρεες ακαδημαϊκά βάσεις.
Επιτρέψτε μου εδώ να προσθέσω και τα εξής. Προφανώς μία τέτοια μεταρρύθμιση δεν μπορεί να γίνει χωρίς πόρους, και δεν μπορεί να γίνει και χωρίς άτομα που θα στελεχώσουν αυτές τις νέες δομές. Υπήρξε μία πρωτόγνωρη αύξηση υλικών και ανθρώπινων πέρυσι και φέτος. Με μία λελογισμένη χρήση των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, θα μπορέσουμε να κάνουμε το πρώτο που είναι και το πιο δύσκολο βήμα. Τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ έλαβαν φέτος χρηματοδότηση αυξημένη κατά 37% σε σχέση με πέρσι. Για πρώτη φορά, από το μέσο της χρονιάς, τα Ιδρύματα έχουν δαπανήσει περίπου το 74% της προβλεπόμενης πίστωσης. Επιπλέον έχουν εξασφαλιστεί και διατίθενται 393εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για όλες τις δράσεις στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με ωφελούμενους 184.671 φοιτητές. Μετά από πέντε χρόνια άρχισαν ξανά από το 2016 να δίνονται υποτροφίες μέσω του ΙΚΥ. Αναφέρομαι σε υποτροφίες κοινωνικού χαρακτήρα για τη στήριξη προπτυχιακών φοιτητών, υποτροφίες σε Υποψήφιους διδάκτορες και μετά-διδάκτορες ερευνητές, σε υποτροφίες φοιτητών που ανήκουν σε Ειδικές Κοινωνικές Ομάδες. Στόχος μου είναι τα ελληνικά ΑΕΙ να μην μείνουν πίσω στις ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις, να συμμετέχουν στις διεργασίες να μην κρυφτούμε πίσω από τοπικές φοβίες. Έχουμε όλες τις προϋποθέσεις να είμαστε ανάμεσα στους ισχυρούς παίκτες Γνωρίζω ότι ήδη το ΤΕΙ ΑΜΘ έχει κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Θα έβλεπα με χαρά να είναι ένα από τα πρώτα ελληνικά ΑΕΙ που θα μπορούσαν μελλοντικά να συμπράξουν ακόμη περισσότερο με άλλα σημαντικά ευρωπαϊκά ιδρύματα. Η περιοχή σας έχει όλες τις δυνατότητες να γίνει πόλος έλξης φοιτητών της ημεδαπής και της αλλοδαπής.
