Εκπληκτικές εικόνες απόλαυσαν όσοι επέλεξαν τον αρχαιολογικό χώρο της Ανακτορούπολης, στη χερσόνησο του Βρασίδα, στη Νέα Πέραμο του δήμου Παγγαίου, δυτικά της Καβάλας, για να θαυμάσουν την πρώτη πανσέληνο του φετινού Αυγούστου.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας άνοιξε τον αρχαιολογικό χώρο με την εντυπωσιακή θέα στον κόλπο των Ελευθερών και η αρχαιολόγος Πέπη Μάλαμα ως εξαιρετική οικοδέσποινα ξενάγησε τους επισκέπτες στην πλούσια και πολυσήμαντη ιστορία του τόπου που για πρώτη φορά την αναφέρει ο Θουκυδίδης.
Ο αρχαιολογικός χώρος είχε ελεύθερη είσοδο για το κοινό και παρέμεινε ανοιχτός μέχρι τις δώδεκα το βράδυ, δίνοντας την ευκαιρία σε ντόπιους και ξένους επισκέπτες να θαυμάσουν το ολόγιομο και υπέρλαμπρο φεγγάρι να καθρεφτίζεται στη θάλασσα.
Η ιστορική διαδρομή μιας λαμπρής ξεχασμένης πολιτείας
Η πλεονεκτική γεωγραφική θέση της Νέας Περάμου, στα παράλια του υπήνεμου κόλπου των Ελευθερών και στις παρυφές της εύφορης πεδιάδας, μεταξύ του όρους Συμβόλου και της θάλασσας, αποτέλεσε την αιτία για την πρώιμη κατοίκηση της περιοχής.
Στο τρίτο τέταρτο του 7ου π.Χ. αιώνα, ο χώρος της Νέας Περάμου προσήλκυσε το ενδιαφέρων των Πάριων αποίκων της Θάσου, συνέπεια του οποίου στάθηκε η ίδρυση της πόλης Οισύμης, στον βραχώδη και οχυρό λόφο δυτικά του στενού ισθμού, που συνδέει τη χερσόνησο του Βρασίδα με τη στεριά.
Η ακρόπολη της Οισύμης περιβαλλόταν με τείχη κατασκευασμένα από τοπικό γρανίτη και στην κορυφή της υψωνόταν ναός αφιερωμένος πιθανώς στην λατρεία της θεάς Αθηνάς. Η ύπαρξη του ιερού αυτού χρονολογείται ήδη από τα αρχαϊκά χρόνια (8ο-6ο π.Χ. αι.) ο αρχαϊκός ναός καταστράφηκε στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα και στη θέση του κτίστηκε νεότερος που διατηρήθηκε ως το 2ο π.Χ. αιώνα. Τα λείψανα των τειχών και του ναού της πόλης διακρίνονται έως σήμερα.
Η οικονομία της Οισύμης στηριζόταν στη γεωργική παραγωγή η αμπελοκαλλιέργεια φαίνεται ότι κατελάμβανε ιδιαίτερη θέση στο χώρο της Νέας Περάμου ήδη από την αρχαιότητα, καθώς η γύρω από την Οισύμη περιοχή, η οποία ονομαζόταν Βιβλία, φημιζόταν για το κρασί της, τον βίβλινον οίνον. Η Οισύμη διατηρούσε επίσης σημαντικές εμπορικές σχέσεις με τις πόλεις των Κυκλάδων και του ανατολικού Αιγαίου.
Έως τον 4ο π.Χ. αιώνα, η Οισύμη εξαρτιόταν από τη Θάσο, ως αποικία της, και αποτελούσε μέλος της Θασίων ηπείρου, όπως ονομάζονταν οι ηπειρωτικές κτήσεις του γειτονικού νησιού. Κατά τη διάρκεια του 4ου π.Χ. αιώνα και λίγα χρόνια πριν από τη μακεδονική κατάκτηση, η Οισύμη γνώρισε μια σύντομη περίοδο αυτονομίας. Στην συνέχεια η πόλη κατακτήθηκε από το βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β’ και μετονομάστηκε σε Ημαθία.
Από την Οισύμη στην Ανακτορούπολη
Στα μεσαιωνικά χρόνια και στο χαμηλό λόφο βορειοανατολικά της Οισύμης, αναπτύχθηκε μια νέα πόλη με το όνομα Ανακτορούπολη.
H ανακτορούπολη στη Νεα Πέραμο
Τα τείχη της Ανακτορούπολης ανεγέρθηκαν ανάμεσα στα 1167 και 1170 από το διοικητή του βυζαντινού στόλου Μεγάλο Δούκα, Ανδρόνικο Κοντοστέφανο, όπως μαρτυρεί μια επιγραφή που σώζεται στο νότιο τείχος. Το φρούριο της Ανακτορούπολης προφανώς αποτελούσε ναυτική βάση επιφορτισμένη με την προστασία των ακτών του βορείου Αιγαίου από τους πειρατές και τους επιδρομείς.
Πριν από τα μέσα του 14ου αιώνα η Ανακτορούπολη βρισκόταν στα χέρια του πειρατή Αλεξίου από τη Βελικώμη της Βιθυνίας. Με ορμητήριο την πόλη αυτή, ο πειρατής Αλέξιος δρούσε στην ευρύτερη περιοχή από τη δράση του υπέφεραν ακόμη και οι κάτοικοι της Λήμνου. Η Ανακτορούπολη περιήλθε ξανά στους βυζαντινούς το 1350 ύστερα από τριήμερη πολιορκία που πραγματοποίησε ο Ιωάννης Καντακουζηνός.
Λίγα χρόνια μετά και συγκεκριμένα το 1357 ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ παραχώρησε την Ανακτορούπολη, τη Χρυσόπολη και τη Θάσο σε δύο αδελφούς, στο μέγα πριμικήριο Αλέξιο και στον πρωτοσέβαστο Ιωάννη αυτοί επέκτειναν στη συνέχεια την κυριαρχία τους από τις εκβολές του Στρυμόνα ως τη Χριστούπολη, σημερινή Καβάλα, χάρη στις στρατιωτικές επιτυχίες τους εναντίον των Σέρβων.
Στην περίοδο της τουρκοκρατίας
Στους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας, η μεσαιωνική πόλη μάλλον συνέχισε να κατοικείται σύμφωνα με μαρτυρίες περιηγητών, ενώ το φρούριο της Ανακτορούπολης ήταν εγκαταλελειμμένο ήδη το 18ο αιώνα.
Περί τα μέσα του 19ου αιώνα, η περιοχή του λιμένος των Ελευθερών ανήκε στο Ελιάς Μπέη από τη Δράμα. Το 1869, ο χώρος αυτός αγοράστηκε από τους Ρώσους μοναχούς του Αγίου Όρους και αποτέλεσε μετόχι της Ρωσικής Σκήτης του Αγίου Ανδρέα ως τις αρχές του 20ου αιώνα.
Ο στρατηγός Βρασίδας
Η περιοχή της αρχαίας Οισύμης και αργότερα βυζαντινής Ανακτορούπολης συνδέθηκε άρρηκτα και με το όνομα του μεγάλου στρατηγού της αρχαίας Σπάρτης, του Βρασίδα, που έδρασε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου και διακρίθηκε για τις στρατηγικές του ικανότητες.
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, τον Απρίλιο του 422 π.Χ. η ανακωχή Αθήνας και Σπάρτης τερματίστηκε και το επόμενο καλοκαίρι οι Αθηναίοι, ετοιμάζονταν να επιτεθούν στην Αμφίπολη. Ο Βρασίδας αντιλήφθηκε αμέσως τις προθέσεις τους να επιτεθούν, και τους αιφνιδίασε με ξαφνική έφοδο. Οι Αθηναίοι υπέστησαν πανωλεθρία, από τους Σπαρτιάτες όμως σκοτώθηκαν μόνο επτά άτομα, ένας εκ των οποίων ήταν ο Βρασίδας, ο οποίος τάφηκε με τιμές στην Αμφίπολη.
Η τοποθεσία όπου σκοτώθηκε ο Βρασίδας είναι μια κατάφυτη χερσόνησος, που γειτνιάζει με τα ερείπια της αρχαίας Οισύμης, στην οποία οι κάτοικοι τα νεότερα έδωσαν το όνομα του Σπαρτιάτη στρατηγού «χερσόνησος Βρασίδα». Έτσι, κράτησαν ζωντανό ένα κομμάτι της ιστορίας του Πελοποννησιακού πολέμου που διαδραματίστηκε στη βόρεια Ελλάδα.
Σήμερα, η «χερσόνησος του Βρασίδα» είναι χαρακτηρισμένη ως αρχαιολογική περιοχή που διαθέτει απαράμιλλη φυσική ομορφιά και υπέροχες καταγάλανες παραλίες που ευτυχώς ακόμα δεν είναι οργανωμένες ωστόσο κάθε καλοκαίρι συγκεντρώνουν πλήθος λουόμενων.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
