Δευτέρα 7 Αυγούστου 2023
Ο Νίγηρας έκλεισε τον εναέριο χώρο του το απόγευμα της Κυριακής λέγοντας ότι το μέτρο είναι απαραίτητο για την αντιμετώπιση της απειλής στρατιωτικής επέμβασης από μια γειτονική χώρα.
Λίγες ώρες νωρίτερα, είχε λήξει το τελεσίγραφο από την Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS), η οποία είχε απειλήσει με χρήση βίας σε περίπτωση αποτυχίας επιστροφής της εξουσίας στον έκπτωτο Πρόεδρο Μοχάμεντ Μπαζούμ-Mohamed Bazoum από τη πραξικοπηματική στρατιωτική χούντα.
Το τελεσίγραφο που δόθηκε από την ECOWAS είχε επίσης αποκτήσει σημασία επειδή χώρες όπως η Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, αμφότερες που αποκλείστηκαν από την οργάνωση μετά τα δικά τους πραξικοπήματα, είχαν εν τω μεταξύ δηλώσει ρητά ότι ήταν πρόθυμες να παρέμβουν για την υπεράσπιση της στρατιωτικής χούντας που κυβερνά τον Νίγηρα. Σε κοινή ανακοίνωσή τους, οι στρατιωτικές κυβερνήσεις των δύο χωρών είχαν γράψει ότι «οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση κατά του Νίγηρα ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου κατά της Μπουρκίνα Φάσο και του Μάλι». Το Τσαντ και η Αλγερία εξέφρασαν επίσης την έντονη αντίθεσή τους σε μια δυναμική ενέργεια της ECOWAS.
Η ίδια η ECOWAS φαίνεται να είναι διχασμένη ως προς τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης και εντός των επιμέρους χωρών φαίνεται να μην υπάρχει ενότητα προθέσεων. Το Σάββατο, την παραμονή της λήξης του τελεσίγραφου, η Γερουσία της Νιγηρίας, η οποία επί του παρόντος ηγείται της ECOWAS, προέτρεψε τον Πρόεδρο Bola Tinubu να μην επέμβει στρατιωτικά στον Νίγηρα και να αξιολογήσει πρώτα άλλες επιλογές για την επίλυση της κρίσης. Χωρίς την έγκριση της Γερουσίας για το Σύνταγμα της Νιγηρίας, δεν είναι δυνατή η ανάπτυξη των ενόπλων δυνάμεων εκτός των εθνικών συνόρων, με ορισμένες εξαιρέσεις. Στη συνέχεια, η Σενεγάλη, άλλη σημαντική χώρα της ECOWAS, αντιμετωπίζει μια εσωτερική εξέγερση μετά τη σύλληψη του αρχηγού της αντιπολίτευσης Ousmane Sonko και τη διάλυση του κόμματός του PASTEF.
Παρόλα αυτά, η συσσώρευση στρατευμάτων στα σύνορα συνεχίζεται, επιπλέον το σάββατο η γαλλίδα υπουργός Εξωτερικών Catehrine Colonna υπογράμμισε ότι οι πραξικοπηματίες στον Νίγηρα «έχουν διορία μέχρι αύριο να ολοκληρώσουν την «περιπέτειά» τους και αναμένεται με βεβαιότητα ότι εάν η ECOWAS αποφασίσει για την χρήση βίας, η Γαλλία θα υποστήριζε την πρωτοβουλία.
Μέχρι εδώ η συνοπτική έκθεση των τελευταίων ημερών, αλλά η κρίση στον Νίγηρα είναι μέρος ενός διεθνούς πλαισίου, μιας συγκυρίας ισχυρών εντάσεων, επομένως είναι απαραίτητο να διερευνηθούν ορισμένες πτυχές.
Το πραξικόπημα στον Νίγηρα είναι τηλεκατευθυνόμενο από τη Ρωσία;
Όχι, δεν αμφισβητείται από τις πληροφορίες που έχουμε μέχρι σήμερα ότι το πραξικόπημα προήλθε από τις συγκρούσεις εξουσίας στις ελίτ της Νιγηρίας. Ο νυν πρόεδρος Mohamed Bazoum έχει ήδη επιζήσει από δύο απόπειρες πραξικοπήματος εναντίον του. Το πρώτο τον απρίλιο του 2021 λίγες μέρες μετά τον διορισμό του, το δεύτερο τον μάρτιο του τρέχοντος έτους κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Τουρκία. Η σχέση της στρατιωτικής ιεραρχίας με τον πρόεδρο ήταν τεταμένη εδώ και καιρό. Σύμφωνα με τις εκθέσεις Limes οι εντάσεις είχαν αυξηθεί ξεκινώντας από τη διαφορά των οπτικών μεταξύ του στρατού και του Μπαζούμ όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης των εξεγέρσεων των τζιχαντιστών και κυρίως τις προσπάθειες μεταρρυθμίσεων και τις αλλαγές στην κορυφή των Ενόπλων Δυνάμεων. Επιπλέον, δεν έλειψαν οι τριβές στις σχέσεις μεταξύ του αρχηγού του κράτους και ορισμένων τμημάτων του κόμματός του, του νιγηριανού Κόμματος για τη Δημοκρατία και τον Σοσιαλισμό (Pnds-Tarrayya).
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Πρόεδρος Bazoum είχε ήδη καλές σχέσεις με τη ρωσική κυβέρνηση και το πραξικόπημα έγινε δεκτό χλιαρά στη Μόσχα.
Ωστόσο, αυτό που συμβαίνει αντιπροσωπεύει μια ευκαιρία, όπως είχε συμβεί για το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, για μεγαλύτερη ρωσική διείσδυση στο Σαχέλ, στο οποία οι χούντες ενισχύονται τόσο από εσωτερική όσο και από αντιδυτική άποψη.
Εδώ αναδεικνύεται για άλλη μια φορά η απόκλιση των στρατηγικών μεταξύ της ρωσικής κυβέρνησης και του ομίλου Βάγκνερ, ο οποίος μέχρι τώρα, ιδιαίτερα στην Αφρική, φαίνεται να έχει την πρόθεση να επιδιώξει τους δικούς του σκοπούς. Μάλιστα, η ομάδα φαίνεται ότι έπαιξε ρόλο, αν και οριακό, στο πραξικόπημα μέσω μιας εκστρατείας παραπληροφόρησης και πρόσφατα έλαβε ένα ρητό αίτημα βοήθειας από τη στρατιωτική χούντα της Νιγηρίας.
Έχουν οι πραξικοπηματίες στον Νίγηρα την υποστήριξη του πληθυσμού;
Όπως εξηγεί καλά ο Marco Trovato στη συνέντευξη στο Radio Onda d’Urto που επισυνάπτουμε παρακάτω: “Ο πληθυσμός της Νιγηρίας δεν κατακλύζεται τόσο από τις θέσεις υπέρ του πραξικοπήματος, ωστόσο υπάρχει ευρεία συναίνεση ειδικά στις μεγάλες πόλεις επειδή η κατάσταση στην ύπαιθρο είναι πολύ διαφορετική. Υπάρχει συναίνεση απέναντι στους στρατιωτικούς επειδή θεωρούνται απελευθερωτές από μια χρεοκοπημένη πολιτική τάξη που η πλειονότητα του πληθυσμού πιστεύει ότι είναι ανίκανη, διεφθαρμένη, στις αμοιβές, την υπηρεσία των δυτικών δυνάμεων. οι στρατηγοί φυσικά δεν είναι επαναστάτες του λαού αλλά πάνω απ’ όλα ενδιαφέρονται να διατηρήσουν τη δική τους ισχύ.” Άρα οι διαδηλώσεις υποστήριξης της στρατιωτικής χούντας τις τελευταίες μέρες δεν πρέπει να θεωρηθούν ως πεζή απαγγελία υπέρ της κάμερας, αλλά ως ανάδυση μιας εκτεταμένης και βαθιά ριζωμένης δυσαρέσκειας που προηγήθηκε του πραξικοπήματος. Όλες οι πρώην γαλλικές αποικίες στην Αφρική βιώνουν μια περίοδο αναταραχής εδώ και αρκετό καιρό, που συνδέεται κυρίως με την κυβερνητική διαφθορά, τις συνθήκες διαβίωσης και τη φτέρνα της νεοαποικιοκρατίας, ξεκινώντας από το προαναφερθέν Μάλι, την Μπουρκίνα Φάσο και τη Σενεγάλη. Μεταξύ άλλων, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εικόνες των ταραχών στα γαλλικά banlieues-προάστια μετά τη δολοφονία του Nahel διαδόθηκαν ευρέως στην Αφρική και ότι τα κοινωνικά δίκτυα μεταξύ των μεταναστών και των χωρών καταγωγής τους συχνά παραμένουν σταθερά και διαρθρωμένα. Ο αλγερινός πρόεδρος, για παράδειγμα, έχει ήδη αναβάλει ήδη από τον μάιο μια επίσκεψη στο Παρίσι ακριβώς λόγω της δολοφονίας του νεαρού βορειοαφρικανικής καταγωγής κατά τη διάρκεια αστυνομικού ελέγχου.
epa10777352 A protester carries a sign that reads France must go during a protest in Niamey, Niger, 30 July 2023. Thousands of supporters of General Abdourahamane Tchiani, head of the Presidential Guard, who declared himself the new leader of Niger after a coup against democratically elected President Mohamed Bazoum on 26 July, took to the streets of Niamey to demonstrate support for the coup. EPA/ISSIFOU DJIBO
Αν μετά λάβουμε υπόψη τα κοινωνικά κινήματα, διάφορες αριστερές και λαϊκές οργανώσεις στη Δυτική Αφρική έχουν καταδικάσει την απειλή της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) να επέμβει στρατιωτικά με την υποστήριξη της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών ώστε να επαναφέρουν τον Μοχάμεντ Μπαζούμ-Mohamed Bazoum στην προεδρία του Νίγηρα. Η Οργάνωση των Λαών της Δυτικής Αφρικής (WAPO) «αντιτίθεται σθεναρά» στο τελεσίγραφο που δόθηκε στις 30 ιουλίου από τους αρχηγούς κρατών της ECOWAS να «λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα», συμπεριλαμβανομένης της «χρήσης βίας», εάν ο έκπτωτος πρόεδρος και η κυβέρνησή του δεν αποκατασταθούν μέχρι την κυριακή 6 αυγούστου.
Η κατάσταση λοιπόν είναι πολύπλοκη και αντιφατική, αλλά οι λαϊκές μάζες είναι μια σημαντική μεταβλητή σε αυτή τη διαδικασία και πέρα από τις γεωπολιτικές τακτικές των μεγάλων δυνάμεων, πρέπει να σημειωθεί ότι σε ένα (πλειοψηφικό;) τμήμα του Παγκόσμιου Νότου υπάρχει η επιθυμία για ένα καλό «redde rationem», έναν απολογισμό, ένα κλείσιμο των λογαριασμών με τη δυτική νεοαποικιοκρατία που φαίνεται όλο και περισσότερο σε κρίση προοπτικής.
Δεν πρέπει να πέσουμε στην εξαπάτηση, στην παγίδα να βλέπουμε μια γεωπολιτική συνωμοσία πίσω από κάθε φαινόμενο, αλλά ούτε και να αγνοούμε ότι αυτή η νέα γραμμή ρήγματος θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει ένα καυτό σημείο για την παγκόσμια κλιμάκωση σε μια ήπειρο που έχει ήδη υποστεί νεοαποικιοκρατία, οικολογική κρίση και εκτεταμένη φτώχεια.
Φυσικά, ένας άλλος πόλεμος είναι επίσης στο τραπέζι, όχι πολύ εμφανής, αυτός για τους ενεργειακούς πόρους, με τον Νίγηρα που είναι η έκτη χώρα εξαγωγής ουρανίου στον κόσμο και η πρώτη όσον αφορά τις ευρωπαϊκές προμήθειες, ΕΕ που δυστυχώς εισήγαγε την πυρηνική ενέργεια στην πράσινη ταξινόμηση. Διακυβεύεται και πάλι η εντολή για την εξόρυξη και τη διανομή των ενεργειακών πόρων και είναι ευρέως γνωστό, ότι η πυρηνική ενέργεια από τη φύση της προσφέρεται από την αρχή έως το τέλος της παραγωγικής διαδικασίας να είναι ένας αποικιακός φορέας.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος infoaut.org
