Ο αναρχικός που κατασκεύαζε παιχνίδια…

8 Σεπτεμβρίου 2024

Στις 10 Σεπτεμβρίου 1891 γεννιόταν ο Simón Radowitzky, και σε ηλικία 18 ετών με ένα «παιχνίδι-βόμβα» του εκδικήθηκε τη σφαγή δεκάδων διαδηλωτών στο Μπουένος Άιρες.

του Benigno Moi

Την 1η μαΐου 1909 στο Μπουένος Άιρες, με αφορμή την Γιορτή των Εργατών, διοργανώθηκαν δύο διαδηλώσεις: η μία από τους σοσιαλιστές και η άλλη από τους αναρχικούς της FORA[i].

ο Simón Radowitzky, ένας δεκαοχτάχρονος που είχε φτάσει στην Αργεντινή τον προηγούμενο χρόνο, έχοντας φυγαδευτεί από τη Ρωσία για πολιτικούς λόγους, συμμετείχε στη δεύτερη, στην Plaza Lorea, λίγα μέτρα από το Εθνικό Κογκρέσο.[ii]

Η Πλατεία Lorea φυλασσόταν έντονα από την αστυνομία, με επικεφαλής τον ίδιο τον αρχηγό των δυνάμεων του Μπουένος Άιρες, συνταγματάρχη Ramón Falcón[iii], που ήθελε να εμποδίσει την πορεία να μπει στην πλατεία και επιτέθηκε στους διαδηλωτές. Η σκληρή καταστολή που επιθυμούσε και επεδίωκε ο Falcón άφησε στη γη 12 νεκρούς και σχεδόν εκατό τραυματίες.

Manifestación_1Mayo1909_(Abanderad) Διαδήλωση 1ης Μαΐου 1909

Ο συνταγματάρχης, επικεφαλής της αστυνομίας της πρωτεύουσας από το 1906

αλλά ήδη υπεύθυνος για σκληρή καταστολή και δολοφονίες στους δρόμους, είχε επιλεγεί ακριβώς επειδή θεωρούνταν ο άνθρωπος ικανός να καταστείλει τις όλο και πιο συχνές και αποφασιστικές διαμαρτυρίες των εργαζομένων ενάντια στην αυξανόμενη εκμετάλλευση, τους χαμηλούς μισθούς και την ανεργία που προέκυψαν από την άγρια ανάπτυξη της αργεντίνικης οικονομίας στις αρχές του αιώνα, που προσέλκυε μετανάστες και δραπέτες από την Ευρώπη.[iv]

Μετά τη σφαγή της 1ης μαΐου 1909, η καταστολή του Falcón συνεχίστηκε, σε αυτή που έμεινε στην ιστορία ως η αργεντίνικη κόκκινη Εβδομάδα[v].

Ήδη το 1904 οι διαδηλώσεις της 1ης μαΐου στο Μπουένος Άιρες είχαν κατασταλεί αιματηρά, με περίπου σαράντα διαδηλωτές να σκοτώνονται από την αστυνομία.

Simón Radowitzky

Ο Simón Radowitzky γεννήθηκε τον σεπτέμβριο του 1891 σε ένα μικρό χωριό στη σημερινή Ουκρανία, σε μια εργατική οικογένεια εβραϊκής καταγωγής. Άρχισε να εργάζεται ως αγόρι σε ένα μηχανουργείο και στα 14 του τραυματίστηκε από χτύπημα σπαθιάς στις συγκρούσεις μετά από απεργία και, λίγο αργότερα, συνελήφθη και καταδικάστηκε σε 4 μήνες φυλάκιση για διανομή φυλλαδίων.

Ήταν λιγότερο από 15 χρονών όταν διορίστηκε γραμματέας του Σοβιέτ του εργοστασίου του, το έτος της Ρωσικής Επανάστασης του 1905, και καταδικάστηκε σε εκτόπιση στη Σιβηρία.

Δραπέτευσε από την Ευρώπη και το 1908 έφτασε στην Αργεντινή, όπου άρχισε να εργάζεται ως μηχανικός στον Κεντρικό Σιδηρόδρομο της Αργεντινής-Central Argentine Railway, στην πόλη Campana.

Η επίθεση στον Falcón.

Τα γεγονότα της 1ης μαΐου 1909 και η καταστολή της επόμενης εβδομάδας, επηρέασαν έντονα τον Σιμόν που «επηρεάστηκε έντονα από αυτό που συνέβη: είχε μετακομίσει από το Κίεβο στην Αργεντινή επειδή, σύμφωνα με πολλούς, ήταν μια γη της επαγγελίας. Κατάλαβε ότι η υπόσχεση ήταν πάνω απ’ όλα για εκείνους που πλούτιζαν στις πλάτες της δουλειάς των φτωχών ανθρώπων. Και επιτηρούσαν τα συμφέροντα αυτών των ανθρώπων οι ένοπλοι πολιτοφύλακες που είχαν σφαγιάσει τους εργαζόμενους. Και ο αρχηγός τους, Ramon Falcon, τιμήθηκε μάλιστα από τον αργεντινό πρόεδρο μετά τα γεγονότα της Semana Roja, της Κόκκινης Εβδομάδας.”[vi]

“Αποφάσισε λοιπόν να εκδικηθεί τους νεκρούς εργαζόμενους και ετοίμασε μια βόμβα, την οποία εκτόξευσε στις 14 νοεμβρίου 1909 εναντίον του συνταγματάρχη Falcón, σκοτώνοντας τον ίδιο και τον γραμματέα του. Στη συνέχεια προσπάθησε να αυτοκτονήσει.”[vii]

ο Simon αμέσως “συνελήφθη και, όντας πολύ νέος για τη θανατική ποινή, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Η ποινή επρόκειτο να εκτιστεί στη διαβόητη φυλακή της Ουσουάια-Ushuaia στη Γη του Πυρός, γνωστή ως η φυλακή στο τέλος του κόσμου, όπου του εκχωρήθηκε ο αριθμός κρατουμένου 155.[viii]

“Το αναρχικό κίνημα και κυρίως η FORA και η AIT οργάνωσαν πολυάριθμες εκστρατείες για να τον απελευθερώσουν.[ix] Ο αναρχικός Miguel Arcangel Roscigna έφτασε στο σημείο να προσληφθεί ως δεσμοφύλακας για να προσπαθήσει να τον βοηθήσει να δραπετεύσει.

Τον νοέμβριο του 1918, μια ομάδα κατάφερε να τον βοηθήσει να δραπετεύσει και να περάσει τα σύνορα με τη Χιλή. Συνελήφθησαν από το ναυτικό της Χιλής, παραδόθηκαν στις αργεντίνικες αρχές.

Camotto, 165

Μετά από 21 χρόνια στη φυλακή στην Ουσουάια και πολλές εκστρατείες αλληλεγγύης, του χορηγήθηκε τελικά αμνηστία το 1930 με την υποχρέωση να εγκαταλείψει την περιοχή. Εγκαταστάθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης. Μετά το πραξικόπημα της 31ης μαρτίου 1933, πολέμησε κατά της δικτατορίας του Gabriel Terra. Συνελήφθη, απελάθηκε στο νησί Flores από όπου δραπέτευσε το 1933, στη συνέχεια πήγε στην Ισπανία όπου δραστηριοποιήθηκε στη CNT-AIT. Κατά τη διάρκεια της ισπανικής κοινωνικής επανάστασης του 1936, πολέμησε στο μέτωπο της Αραγονίας και στη συνέχεια εργάστηκε για το Γραφείο εξωτερικής προπαγάνδας της CNT-AIT στη Βαρκελώνη. Συγκεκριμένα, συνεργάστηκε στη ρωσική έκδοση του πληροφοριακού Δελτίου της CNT-AIT.

Το 1939 φυλακίστηκε στη Γαλλία στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Saint-Cyprien στα ανατολικά Πυρηναία, μοιραζόμενος τα βάσανα εκατοντάδων χιλιάδων ισπανών που είχαν αποδράσει από τον φασισμό. Αφέθηκε ελεύθερος, έφυγε για το Μεξικό όπου υπηρέτησε στο Μεξικανικό Τμήμα της Διεθνούς Αντιφασιστικής Αλληλεγγύης (SIA), μέχρι το θάνατό του από καρδιακή προσβολή το 1956. [x]

“τελικά θα καταφύγει ξανά στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, κατασκευάζοντας παιδικά παιχνίδια στην Πόλη του Μεξικού, κοντά στο σπίτι όπου ζούσε και δολοφονήθηκε ο Lev Trockij.”[xi]

Η ζωή του Σιμόν «κατασκευαστή παιχνιδιών», παιχνίδια για τα παιδιά της Πόλης του Μεξικού στο τέλος της περιπετειώδους ζωής του και όχι μόνο των «βομβών που εκδικούνται τις καταχρήσεις», γράφτηκε και από έναν ιταλό συγγραφέα, τον Tito Barbini: Ο κατασκευαστής παιχνιδιών, Arkadia Editore, 2021.

Αλλά είναι, προφανώς, στους αναρχικούς κύκλους, ιδιαίτερα στους ισπανόφωνους, που η ζωή του Simón Radowitky τραγουδήθηκε, διηγήθηκε και παραδόθηκε, αφαιρώντας την από τη λήθη, ειδικά στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα.

“Φέρνω εδώ για τον Σιμόν

αυτό το μπουκέτο λουλούδια,

από τον κήπο των θλίψεων

της ψυχής και της καρδιάς:

Φέρνω για αυτόν τον άνθρωπο

θαρραλέο και αποφασιστικό,

αυτή την ομάδα που ήταν

φτιαγμένη με τις ίνες της ψυχής,

σε μια στιγμή χωρίς ηρεμία

ενός πεπεισμένου επαναστάτη.”

Έτσι τραγουδούσε στα χρόνια ’20 ο payador Manlio.[xii]

Και, όπως αναφέρει πάντα ο Osvaldo Bayer, κάπως έτσι ξεκινούσε ένα φυλλάδιο από την αναρχική εφημερίδα La Protesta για την 1η μαΐου 1918: «Χίλιες και χίλιες φορές μια χώρα καταδικασμένη και μισητή από την εγκληματικότητα, τα βάσανα και τους δολοφόνους. Κάτω από το παγωμένο μαστίγιο των τυφώνων σου, ο άνθρωπος στενάζει. Η αγωνία ροκανίζει τις ψυχές των θυμάτων. Πεθαίνουν όσοι θυσιάζονται, οι Radowitzkys, μάρτυρες του πλήθους του Mauser, και, πάνω από τη φρικτή συναυλία των λυγμών, ακούγεται μοχθηρά το γέλιο του δήμιου.»

Bιβλιογραφία

Tito Barbini: Il fabbricante di giocattoli, ο κατασκευαστής παιχνιδιών, Arkadia Editore, 2021.

Augustin Comoto, 155 Simon Radowitzky, ισπανική έκδοση, Nordica Libros. 2016

Bayer Osvaldo, Gli anarchici espropriatori e altri saggi sulla storia dell’anarchismo in Argentina. Archivio famiglia Berneri, Οι απαλλοτριωτές αναρχικοί και άλλα δοκίμια για την ιστορία του αναρχισμού στην Αργεντινή.1996

Marti Alejandro, La Biografia Del Anarquista Simon Radowitzky, Η Βιογραφία του Αναρχικού Simon Radowitzky, FisicalBook, 2000